Галасы... з паднябесся

Источник материала:

05.03.2011 — Новости Общества

Не жаночая гэта справа — маўчаць, таму зноў пішу. Што бачу...

Дом. Пад'езд. Лесвіца. Мы па ёй падымаемся — на свой паверх, сусед насустрач спускаецца — уніз... выносіць ёлку.

У нядзелю, трынаццатага лютага.

Што ж — лепш позна...

Рэклама

Ланцужок: у панядзелак знаёмая прывяла знаёмага. Той выдаў кніжку, вельмі прасіў прачытаць і потым сказаць (а яшчэ лепш — напісаць) пра ўражанні...

Адмовіць было няёмка (прынамсі, у першым): вечарам, у аўторак, як абяцала, села за чытанне. На другой старонцы заснула. Назаўтра, у сераду — праз сілу дацягнула да трэцяй... І на ёй жа засталася ў чацвер...

Праз тыдзень у панядзелак знаёмая пазваніла, спытала: ну як мне твор?

Сказала, што думала: кніжка — добрая і вельмі патрэбная, раіць можна — у якасці сна- творнага.

Падман?

Горад, вуліца, крамка — здаецца, новая? Да таго ж з кідкім надпісам "Все для вас". Забегла...

Для мяне не было нічога.

Парадокс

Вечар, кухня, пульт тэлевізара. І з яго раптам ціхае, кранальнае: "Ради высокой любви мы обязаны Помнить о тех, с кем пожизненно связаны — Очень ранимые, очень ранимые наши любимые...".

На экране — Ігар Нікалаеў. Але ж — парадокс — чуеш і бачыш зусім не яго, — нашага (светлай памяці) Уладзіміра Мулявіна...

Былі галасы. Былі мелодыі.

І словы ў песнях.

Гора

На дзвярах гастранома аб'ява: зверху — чорным — "Знайсці чалавека". Трохі ніжэй яго фатаграфія, прозвішча-імя, асаблівыя прыкметы, колеры адзення...

Унізе — умольная просьба пазваніць, калі нешта вядома.

...На дзвярах пад'езда (ці не ў той жа дзень): "Прапаў сабачка".

І далей — фатаграфія, клічка, парода... З тым жа ўмольным: калі нешта вядома, пазваніць, бо дзеці вельмі сумуюць!

...Гора — і там, і там.

Аўтограф

Тэлефанаванне было нечаканым: яе, адну з найстарэйшых беларускіх пісьменніц запрашалі сустрэцца з чытачамі — у воінскай часці.

Доўга аднеквалася, доўга вагалася: што там казаць? Ці трэба? Доўга хвалявалася. А калі прыйшла, — убачыла, што зусім дарэмна. Яе чакалі: бібліятэкарка напярэдадні "пусціла па руках" кнігі, на прынтары вывела адмысловую праграмку — з фатаграфіяй, з пералікам асноўных твораў, сабрала людзей... Пісьменніцу ўважліва слухалі, задавалі пытанні, ёй дзякавалі...

— А зараз, — напрыканцы аб'явіла вядучая, — наша госця раздасць аўтографы.

Галасы... з паднябесся

Паўтараць гэта не прыйшлося: салдацікі — з тымі самымі праграмкамі — акружылі стол; пісьменніца ці не ў кожнага пыталася, хто і адкуль, пісала пажаданні... Пакуль (пасля чарговага) не пачула ціхае:

— А дзе ж аўтограф?

Адказала, што вось гэта — пажаданне з подпісам ён і ёсць...

І вельмі пашкадавала, што з дому не ўзяла цукерак.

Вока за вока

Ліфт — не раскоша: сродак перамяшчэння. І... поле бою. Прынамсі, у нашым — на месцы найбольшых дзірак-падпалін не так даўно з'явіўся каляндар — з зоркамі эстрады: нейчыя добрая душа прыгажосць навяла.

Нейчыя нядобрая, хуліганская — ці не назаўтра — тым самым каляндарным зоркам прымалявала вусы, павыколвала вочы...

Пасля гэтага сапсаваны каляндар, вядома ж, знялі: на тое месца прыклеілі новы.

Але і яго неўзабаве зрабілі "старым" — гэта значыць, размаляваным, дзіравым і таму — замененым, на свежы... На гэты раз — ужо з прыпіскай: "Выкалеш вочы ты, выкалюць табе". Што, вядома ж, зачапіла, нават абурыла... Але толькі спачатку, бо падумаўшы...

Ці не кожны (нават хуліган) у дзяцінстве марыць самасцвердзіцца, паказаць сябе — трапіць на экран тэлевізара, на вокладку часопіса, на каляндар.

Дык, можа, яно і не лішняе — уявіць (цяпер), як гэта будзе — потым — калі "выкалюць вочы табе"?

Не супала

Вечар. Холад. Тралейбус. На чарговым прыпынку ён стаіць досыць доўга. Зразумела, чаму: у салон "запаўзе" п'яны — не стары, досыць сімпатычны, прыстойна апрануты (хоць і скачаны), граматны...

— Осуждаете, да? — павісшы на парэнчы, "счытвае" думкі. — Я может сам себя осуждаю... Хотел на такси поехать — нету... Какого-то частника просил, чтоб подвёз. Двадцать баксов давал за пять остановок, — не согласился... Сказал: "Не хочу — ни тебя, ни твоих денег". Не нужны, представляете?..

Чаму ж не "представлять"?.. Калі яно часцяком: каму даюць (у тым ліку зарабіць), той не бярэ, а хто ўзяў бы, з дарагой душой...

Таму не прапануюць.

Дзесяць правілаў

"Куда прешь, коз-зёл?! Глаза разуй!... Дубина!"

Гэта — пяцігадовы Юрык: гуляючы са сваімі маленькімі машынкамі, паўтарае ўсё, што чуў ад бацькі ў вялікай.

А між тым абсалютнай большасці канфліктаў можна было б пазбегнуць, калі б удзельнікі дарожнага руху, апроч асноўных правілаў, выконвалі 10 праваслаўных. Паводле іх, перш чым адправіцца ў дарогу, трэба: пераканацца, што не забыліся нацельны крыжык; перахрысціць сябе і папрасіць Божага блаславення на гэту паездку; перажагнаць свой шлях з кароткай малітвай альбо словамі "Божухна, блаславі!"; ні ў якім разе не скарачаць час паездкі; не забывацца дзякаваць тым, хто прапусціў вашу машыну; прасіць прабачэння ў тых, каму, няхай міжволі, але перашкодзілі; саступаць дарогу тым, хто спяшаецца, і агрэсіўным вадзіцелям; не жадаць дрэннага, тым, хто перашкодзіў вам, а памаліцца аб іх словамі: "Ратуй яго, Божа, і памілуй мяне, грэшнага"; падчас шляху і ў заторах чытаць малітву "Божухна Ісусе Хрысце, Сыне Божы, памілуй мя грэшнага". Пасля завяршэння шляху, няхай кароткага, трэба яшчэ раз перажагнаць сябе і падзякаваць Богу за паездку, прычым любую, а не толькі ўдалую, памятаючы пра тое, што ўсё магло б быць і горш — ад шчырага сэрца прамовіць: "Слава Богу за ўсё!..

Пералічанае, як быццам, не пераезд скрыжаванняў (тым больш тых, што не рэгулююцца), не перастройванне з адной паласы на другую, не развароты, а засвоіць цяжка.

А то і немагчыма.

Можна гэтак! Можна так?

У бабы Анюты клопат: наняла чалавека, каб парэзаў вазок сухастоін, насек у паветку дроў, а ён, сабака, гарэлку выпіў, закуску з'еў, грошы ўзяў, а ўжо што зрабіў, дык вочы б не бачылі! Паленні — не падняць: тоўстыя, доўгія... Як іх будзеш паліць?

Сумны досвед. Знаёмец некалі ў Расію ездзіў, прадукты па вёсках прадаваў.

Убачыў неяк дым над комінам — і ў хату, з таварам. Зайсці зайшоў, а не бачыць нічога — гэтулькі дыму...

— Што гарыць? — пытаецца з парога.

— Ды нічога, — адзываецца гаспадар. — Я бульбу вару.

"Госць" прыгледзеўся — і сапраўды: адзін канец сухастоіны ў печы ляжыць, ля гаршчка, другі — на падваконні.

— Дык ты ж, — кажа мужыку, — парэзаў бы гэту паляняку, пасек...

— А на халеру? — пытаецца той. — Яна зараз прагарыць, — далей пасуну.

Гультайства і алкагалізм (бабка Анюта казала) — дзве найгоршыя хваробы. Бо амаль не лечацца.

Шчасце... У кожнага сваё

На завод яна прыйшла даўно — адразу пасля школы. І не сказаць, каб дужа палюбіла... Ці добра плацілі... Проста прывыкла. І цяпер адвыкаць...

Спрабавала ўявіць, як зажыве на пенсіі, на якія грошы, чым канкрэтна зоймецца.

Будзе адсыпацца? Так. А што далей? Хадзіць па крамах? Есці варыць? У кватэры прыбіраць? Тэлевізар глядзець? Нешта чытаць?... Дык усё гэта яна рабіла, працуючы. І можа ж рабіць! "Няўжо нідзе ніякіх вакансій? — спытала ў кадравічкі. — Завод жа вялікі...". Тая толькі хмыкнула: маўляў туалеты прыбіраць вы ж не пойдзеце?..

— Не, не дай Бог! — жахнулася кабета.

Але ў "разведку" праз дзень схадзіла: прыглядзелася што там і як, дазналася, колькі плацяць.

Для яе гэта — ці не галоўным было: дзвесце з хвосцікам долараў пенсіі, трохі болей зарплаты — за колькі гадзін работы... І — хай будзе, што будзе...

Скардзілася спачатку, што цяжка, бо вельмі неахайныя людзі, старая сантэхніка, пабітая плітка, абадраныя сцены...

Але ж гэта ў мінулым: на заводзе начальства змянілася, і новае ў прыбіральню зайшло толькі раз. Ужо назаўтра там рамонтнікі былі: даставалі старыя трубы, мянялі ўнітазы, падшывалі столі, абліцоўвалі сцены...

Так што цяпер (прыбіральшчыца кажа) у туалетах хоць карціны малюй: светленька, чысценька — траціна ранейшай работы, а грошы — засталіся тыя ж!

...У кожнага сваё — і няшчасце, і шчасце.

Кніжка

Паліклініка. Чарга. Наперадзе, на крэслах — дзяды.

— Ты на што будзеш доктару скардзіцца? — гучна пытае старэйшы. — На памяць, не?

— Ага, — згаджаецца маладзейшы яўна, каб адчапіцца. Але "суразмоўца" гэтага не бачыць:

— Я, брат, таксама на памяць. Дрэнна з галавой... Зусім. Ты вось чаго не помніш?

— Ну дык гэта... Адказваць яўна не хочацца, але ж нідзе не дзенешся, — сяджу ўчора, гляджу тэлевізар — артыстка спявае. Дакладна ведаю, што Тамара, а прозвішча — хоць забі не прыпомню!

— Чыё — артысткі? — перапытвае дзед. — Дык халера з ёй... Я во ноччу прачнуся, бывае, і сваё прозвішча не помню. Жонку будзіў, каб сказала... Дык яна цяпер каля майго ложка кніжачку паклала. Забыў, як называецца... Сіненькая такая — цікавая... Там усё пра мяне... З партрэцікам.

...Як жа адвесці душу — начытацца? Сапраўды цікавых...

Пакуль цікавай не стала тая.

Танк

...Паэт Аляксандр Дракахруст узгадваў, як некалі ў кнігарні сустрэў Максіма Танка, як той, убачыўшы на паліцах збор сваіх твораў (пажаўцелы ад часу), з сумнай усмешкай зазначыў: "Танкавая калона... Ржавее...".

Як праз колькі часу, ужо ў другім настроі сказаў: "Я хоць і ржавы, ды танк"...

Хто б спрачаўся... А тым больш перачытаўшы:

Звон кафедральны кліча на Аvе.

З цесных завулкаў злева і справа

Гуртам манашкі ў чорным адзенні

Цягнуцца, быццам чорныя цені.

Тут і старыя і маладыя, —

Аvе Mаrіа...

Я не звярнуў бы ўвагі, можа,

Каб не пабачыў між іх прыгожай

Адной манашкі, якая мае

Не больш, хіба, як сямнаццаць маяў;