Лёс настаўніка… Які шлях чакае тых, хто насуперак модным тэндэнцыям, у эру айцішнікаў і блогераў ідзе вучыць дзяцей і ўкладвае ў іх выхаванне душу? За адказам мы завіталі ў ДУА “Сярэдняя школа г.п. Мір”, дзе пачулі два меркаванні наконт прафесіі ад прадстаўнікоў розных пакаленняў – дырэктара ўстановы Таццяны Ільінічны Шаплыка з дваццацісямігадовым педагагічным стажам і маладога настаўніка англійскай мовы Кацярыны Аляксандраўны БОГУШ.
“Нарадзілася ў Міры, скончыла мясцовую школу і вярнулася сюды працаваць”, – у біяграфіі Таццяны Ільінічны Шаплыка ўсё звязана з роднай зямлёй. Тут яна знайшла асабістае і прафесійнае шчасце, пазнала свет, зразумела, хто яна ёсць, стварыла сям’ю і прайшла шлях ад настаўніка да дырэктара ўзорнай установы адукацыі Карэліччыны – сярэдняй школы г.п. Мір. Сёлета Таццяна Ільінічна атрымала высокую ўзнагароду – нагрудны знак Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь “Выдатнік адукацыі”. Але, прызнаецца педагог, галоўным здабыткам яна лічыць магчымасць у будні, а то і выхадны дзень, прыходзіць у родную школу, бачыць, як яна квітнее і развіваецца, дзяліцца з дзецьмі ведамі, а з маладымі калегамі – вопытам, ставіць цікавыя задачы і дасягаць іх.
– Для мяне важна ў справу, якая стала сэнсам жыцця, укладаць максімум сіл. Так павялося яшчэ з дзяцінства, дзякуючы маім шаноўным настаўнікам Алене Уладзіміраўне Хіневіч, Анатолію Канстанцінавічу Цобкала, Аляксандры Іванаўне Ігнатовіч, Галіне Мікалаеўне Бойка, Вользе Міхайлаўне Грушавай, Людміле Уладзіміраўне Пятровіч і многім іншым. Дарэчы, мне пашчасціла не толькі вучыцца ў іх, але і разам працаваць у нашай школе. І гэта заўжды накладвала на мяне як на педагога і кіраўніка яшчэ большую адказнасць, – шчыра дзеліцца Таццяна Ільінічна.
Але наша гераіня ніколі не баялася цяжкасцяў. Нездарма пасля школы яна не спужалася вялікага конкурсу і паступіла на фізічны факультэт Беларускага дзяржаўнага педагагічнага ўніверсітэта імя Максіма Танка. Тым самым Таццяна Ільінічна працягнула сямейныя традыцыі. Яе цёця выкладала ў школе фізіку і мела званне “Заслужаны настаўнік Рэспублікі Беларусь”. Цікава прайшла ў Таццяны Ільінічны і першая педагагічная практыка: урокі давялося праводзіць для выхаванцаў алімпійскага вучылішча ў Мінску. Затым яна атрымала дыплом у 1992 годзе і адразу прыехала працаваць у Мірскую сярэднюю школу. Тут напачатку выкладала матэматыку, затым у асноўным фізіку, а апошнія гады інфарматыку. Працы заўжды было столькі, што нават з двух дэкрэтных водпускаў давялося выйсці нашмат раней. Ды і з мужам, таксама настаўнікам фізікі Міхаілам Сцяпанавічам Шаплыка, яны больш часу праводзілі на працы. Пры такіх адданых прафесіі бацьках сыны з дзяцінства былі прывучаны да самастойнасці і хоць атрымалі ад таты з мамай талент да дакладных навук, але сталі праграмістамі.
– Тая ж фізіка ці матэматыка часам становяцца для школьнікаў сур’ёзным выпрабаваннем. Але на прыкладзе і сваіх уласных сыноў, і вучняў я ўсвядоміла адну ісціну: усё, што незразумелае, выклікае ў нас страх. Але калі дзецям тлумачыць навуку простай мовай, на прыкладах з жыцця, то яны абавязкова палюбяць прадмет, – усміхаецца Таццяна Ільінічна і працягвае. – Наконт страху. Я і сама яго адчула ў 2007 годзе, калі мне прапанавалі стаць дырэктарам Мірскай школы. Шмат думала, былі сумненні, бо бачыла вялікі фронт працы наперадзе. Але мяне падтрымала сям’я і педагогі, і так пачалася новая старонка прафесійнага жыцця. Зараз наш калектыў з тэхработнікамі складае 55 чалавек плюс 234 вучня, і гэта без уліку бацькоў дзяцей. І кожны патрабуе індывідуальнага падыходу.
Але радуе, што ў любой сітуацыі мы застаемся камандай. Нездарма наша школа з’яўляецца на працягу шасці год установай узорнага парадку і якасці адукацыі. На нашай базе паспяхова рэалізуецца ўжо трэці інавацыйны праект і ёсць планы на наступны. Уваходзім мы і ў асацыяцыю “Адукацыя для ўстойлівага развіцця”. Апроч таго, у нас дзейнічаюць два музеі – гісторыка-краязнаўчы і прысвечаны асобе Ігнація Дамейкі. Гэта дазволіла школе стаць рэсурсным цэнтрам сістэмы адукацыі Гродзенскай вобласці па музейнай педагогіцы. І галоўнае – дасягненні нашых дзяцей адзначаны на рэгіянальным, рэспубліканскім і нават міжнародным узроўнях. І надалей мы працягнем працаваць у такім зладжаным рытме, каб пра наш край і школу ведалі як у Беларусі, так і за яе межамі.
Наладзіць дыялог установы на міжнароднай арэне дапамагае англійская мова, якую выкладае перспектыўны педагог Кацярына Аляксандраўна Богуш. Выпускніца сярэдняй школы № 1 г.п. Карэлічы, яна яшчэ ў маленстве свядома абрала будучую прафесію. І сёння маладой настаўніцы ёсць чым ганарыцца. Яна – пераможца раённага этапу рэспубліканскай акцыі “Вопытныя педагогі вырастаюць з маладых” унамінацыі эсэ, удзельнік рэспубліканскага метадычнага фестывалю “Пакліканне – педагог”, а яшчэ прадстаўнік нашага раёна ў “Віртуальнай кнізе гонару маладых спецыялістаў Гродзенскай вобласці”. Кацярына Богуш шчыра пераканана, што настаўнік – гэта дабрыня, разуменне, педагагічны такт, пачуццё гумару, выдатнае веданне прадмета і ўменне запаліць ім вучняў. Такі падыход яна пераняла ад сваіх школьных педагогаў – Вольгі Іванаўны Маліноўскай, Таццяны Іванаўны Карп, Наталлі Вячаславаўны Шут.
– А яшчэ ад маёй матулі Іны Аляксандраўны Богуш, якая працяглы час выкладала беларускую мову і літаратуру ў сярэдняй школе № 1 г.п. Карэлічы і з’яўляецца для мяне прыкладам сапраўднага настаўніка, – дадае Кацярына Аляксандраўна. – З дзяцінства я ведала, што такое школа знутры, наведвала разам з мамай розныя мясцовыя падзеі, бачыла, як яна праводзіла ў якасці класнага кіраўніка цікавыя мерапрыемствы для сваіх вучняў. Таму ў старэйшых класах у мяне не было сумненняў, куды паступаць. А схільнасць да гуманітарных навук падказала накірунак для будучай педагагічнай дзейнасці. Я абрала факультэт сучасных замежных моў Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта, які скончыла ў 2015 годзе. Таксама завочна спасцігала навуку міжнародных адносін у Інстытуце дзяржаўнай службы Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь. Але на гэтым вучоба для мяне не завяршылася. Зараз я працягваю атрымліваць новыя веды ў магістратуры Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы, а працую ўжо пяты год на малой радзіме.
Сярэдняя школа г.п. Мір сустрэла мяне дружным калектывам і таленавітымі вучнямі. Вядома, з веданнем замежных моў адкрыты шляхі ў розныя краіны. Але я радая, што абрала менавіта Карэліччыну, лічу, што мне пашанцавала. Тут ёсць усе магчымасці для прафесійнага росту, і каб у поўную моц раскрыцца як спецыялісту. Ды і на малой радзіме я асаблівым чынам адчуваю падтрымку старэйшых калег, блізкіх, сяброў. А педагагічны тонус падтрымліваю самаразвіццём, чытаю кнігі і гляджу фільмы на англійскай мове, падарожнічаю, шмат даведваюся, дзякуючы анлайн-размовам з жыхарамі іншых краін. Не забываю і пра іспанскую мову. У нашай школе нават вяду адпаведны факультатыў.
Увогуле, люблю вывучаць мовы, як і новыя метады працы. Так, падчас вучобы ў лінгвістычным універсітэце на педагагічнай практыцы мне давялося выкладаць па-англійску на мове жэстаў для дзяцей з парушэннямі слыху ў сталічнай спецыялізаванай школе.
Апроч таго, я трэці год як класны кіраўнік у цудоўным 7-м “А”. Гэта 10 хлопчыкаў і 6 дзяўчынак. Мы імкнёмся ўсё рабіць разам не толькі ў школе, але і ў свабодны ад урокаў час, адным словам, быць сям’ёй. Я з любоўю гляджу, як кожны год яны становяцца больш дарослымі і зменьваюцца, і летам сумую па свайму класу. Хаця падчас сёлетніх канікул мы сустрэліся з рабятамі ў школьным лагеры, дзе я была дырэктарам.
Як бачыце, праца – значная частка майго жыцця. А калі маю больш вольнага часу, то абіраю паход у тэатр, на канцэрт ці выставу, альбо часта накіроўваюся на прагулку каля Мірскага замка. Так цудоўна кінуць позірк на мясцовыя маляўнічыя краявіды, асэнсаваць падзеі і думкамі зазірнуць у будучыню, дзе абавязкова ёсць месца любімай працы настаўніка.
Марына КАЗЛОВІЧ
Фота аўтара