«Рэканструкцыя з прыстасаваннем» і новая менская спадчына

Уражаньні ад рэстаўрацыі/рэканструкцыі/адбудовы Менску вачыма іншагародняга. Піша ў сваім блогу Алесь Чайчыц.

Беларусы не ахоўваюць гісторыю, а жывуць у ёй. Будаўнікі сярэднявечных цэркваў не былі б супраць таго, каб цяпер умацаваць іх сучаснымі матэрыяламі. Як і радзівілаўскія дойліды, можа, не былі б супраць шклопакетаў на вокнах у Нясьвіскім замках. Бо цяплей жа...

Фаўстаўская заходнеэўрапейская душа прагне жыць у гісторыі, прагне адчуваць сваю лучнасьць зь бясконцай мінуўшчынай і бясконцай будучыняй. Але прагматычна-сялянская душа тых, хто ў Беларусі цяпер замаўляе музыку, жыве ў іншых рэаліях. Адна справа, калі старую рэч здаюць у музэй і робяць экспанатам, іншая — калі яе працягваюць выкарыстоўваць, мадэрнізуюць, калі яна працягвае жыць такім чынам.

Наведваньне Менска пасьля Масквы ды ў цудоўнае сонечнае надвор’е пакідае чалавека ў традыцыйнай турыстычнай эўфарыі ад чыстых вуліц ўсё болей "эўрапейскай" беларускай сталіцы.

Менск набывае стары горад і гістарычны цэнтар. Не такі ўжо стары і не такі ўжо гістарычны, але я быў вымушаны прызнацца, што псэўдагістарычныя новабудоўлі ў Менску горад упрыгожваюць.

Будынкі, што паўсталі побач з вусьцішным паркінгам (які, дзякаваць богу, крыху падзарос дрэвамі зьнізу) будуюцца ў стылі «да чаго маглі б быць падобнымі менскія дамы, пабудаваныя ў 19 стагодзьдзі, калі б Менск ужо тады быў сталічным горадам».

Як ніхто не зважае зараз на тое, што ўвесь цэнтар Варшавы быў пасьля Другой сусьветнай вайны адбудаваны з руінаў, так праз дваццаць гадоў ніхто акрамя гісторыкаў ня будзе ўзгадваць, што гэтым дамам ня дзьвесьце гадоў, а дваццаць. Як ня будуць узгадваць і факты адноўленасьці ратушы ці Касьцёла Найсьвяцейшай панны Марыі (чыё трохсотгодзьдзе асьвячэньня толькі што былі адзначаныя), альбо нават аднаўляная ў якасьці філярмоніі Царква сьвятога духа, якая хутка ўпрыгожыць Верхні горад і вярне яму гістарычны сілюэт. Для турыстаў будзе задавальняюча, вока будзе радаваць. А для канструяваньня беларускага самаўспрыяцьця і сьвядомасьці гэта будзе падобна да эфэкта, які ў дзяцей стварае сучасная беларуская школьная адукацыя па гісторыі: «СССР быў саюзьнікам Беларусі ў Вялікай айчыннай вайне». Кансэрватары будуць супраць, але ж так нацыі і будуюцца.

Вось бы яшчэ дайшлі рукі да аднаўленьня касьцёла Сьв. Тамаша Аквінскага,

якога маўкліва чакае зялёная пляцоўка за Палацам Рэспублікі, на рагу вуліц «Энгельса» (Дамініканскай) і «Інтэрнацыянальнай» (Валоцкай)…

Зялёныя дамы па вуліцы Гандлёвай зблізу не такія страшныя, як на фотаздымку. Сто гадоў таму на гэтым месцы стаялі і ўяўлялі гістарычную каштоўнасьць небагатыя драўляныя хаткі кшталту Музэя першага зьезда РСДРП (чыя галоўная каштоўнасьць цяпер як раз ня ў тым, што там адбылася сходка камуністаў, а ў тым, што гэта ці не апошні традыцыйны драўляны дом у той частцы Менска).

Лепш гістарычная праўда, чым адноўленыя муляжы. Лепш адноўленыя збольшага ў традыцыйным духу муляжы, чым пустое месца ці пагатоў шкляны бізнэс-цэнтар. Мушу прызнацца, што мне, як абываталю, далёка ня ўсё, што робіцца з цэнтрам Менска, не падабаецца.

Хаця, канечне, тое, што цяпер робіцца з былым бэрнардынскім кляштарам побач з касьцёлам сьв. Язэпа - відовішча не для людзей з слабымі нэрвамі.

Да вашае ўвагі багаты фотарэпорт.