Справа аб выбуху ў Дзень незалежнасці: падманны след

Больш за год праваахоўныя органы правяралі на дачыненне да выбуху ў Мінску 4 ліпеня 2008 23-гадовага жыхара Маладзечна. Нагадаем: у выніку таго, што спрацавала самаробная выбухная прылада, падчас канцэрта ў гонар Дня незалежнасці пацярпелі 54 чалавекі.

Як стала вядома інтэрнэт-газеце Naviny.by, днямі падазрэнні ў арганізацыі выбуху з маладога чалавека знятыя, аднак наогул пазбегнуць крымінальнай адказнасці яму не ўдалося. У дачыненні да яго следчым аддзелам папярэдняга расследавання Маладзечанскага РАУС распачатая справа па артыкуле 295 Крымінальнага кодэкса («Незаконныя дзеянні ў дачыненні да агнястрэльнай зброі, боепрыпасаў і выбуховых рэчываў»).

Гэтая крымінальная гісторыя пачалася яшчэ 10 чэрвеня 2009.

З Маладзечанскай цэнтральнай райбальніцы ў міліцыю паступіла паведамленне аб тым, што ў гэтую ўстанову са сваёй кватэры дастаўлены рабочы аднаго з мясцовых прадпрыемстваў. Малады чалавек быў шпіталізаваны з траўмамі правай кісці і ампутацыяй трох пальцаў.

Папярэдне было высветлена, што ў руках хлопца выбухнуў… звычайны аднаразовы шпрыц, у якім знаходзілася нейкае рэчыва. Сам жа пацярпелы казаў пра сваю няўдалую спробу вырабіць феерверк з дапамогай шэрагу рэчываў і шпрыца ў якасці кантэйнера. Пасля таго, як дамарослы піратэхнік назваў гэтыя рэчывы, ім шчыльна заняліся супрацоўнікі Упраўлення крымінальнага вышуку МУС. Малады чалавек паведаміў, што «феерверк» ён рабіў з электралітаў, ацэтону і гідраперыту. Апошнія два кампаненты ўваходзілі ў склад выбухной прылады, якая і спрацавала ў ноч на 4 ліпеня 2008 у Мінску.

У распараджэнні Naviny.by знаходзіцца памятка для супрацоўнікаў МУС, якія ўдзельнічалі ў мерапрыемствах па пошуку падрыўніка. З яе вынікае, што для вырабу бомбы, што выбухнула падчас святочнага канцэрту, выкарыстоўваліся: гайкі, чарцёжная папера, форма пад заліванне, фальга харчовая, перакіс вадароду, ацэтон, таблеткі гідраперыту. У ліку асобаў, на якіх неабходна звяртаць асаблівую ўвагу, называліся грамадзяне, «якія цікавяцца, вырабляюць, захоўваюць выбуховыя рэчывы, піратэхнічныя сумесі, самаробныя выбухныя прылады — выбухныя пакеты, петарды і г.д.».

У кватэры маладзечанца правялі ператрус, але, акрамя слядоў невялікага выбуху, нічога не знайшлі. Аднак аператыўнікам удалося разгаварыць маці пацярпелага. Жанчына прызналася, што пасля таго, як сына павезлі ў шпіталь, яна сабрала ў пакет усе яго «феерверкі» і выкінула іх у найбліжэйшы смеццевы кантэйнер.

Рэчавыя доказы дурасці яе сына са сметніцы з асаблівай асцярожнасцю дасталі спецыялісты групы размініравання. У пакеце знаходзіліся чатыры аднаразовых шпрыцы з заплаўленымі месцамі мацавання іголак, у якіх знаходзілася рэчыва белага колеру і папяровыя клакі.

Паводле заключэння экспертаў, усе даследаваныя прадметы з’яўляюцца самаробнымі выбуховымі прыладамі і прыдатныя для вытворчасці выбухоўкі.

Крыміналісты высветлілі і тое, пра што змаўчаў пацярпелы піратэхнік: выбуховае рэчыва было выраблена на аснове трыацэтонтрыпераксіду. Запраўленыя такім адчувальным начыннем шпрыцы маглі выкарыстоўвацца як самастойныя бомбы, так і ў якасці дэтанатараў для асноўнага зараду, які складаецца, напрыклад, з гексагену, які ў сваіх мэтах не раз выкарыстоўвалі тэрарысты па ўсім свеце.

Па звестках Naviny.by, заключэнне экспертызы Галоўнага экспертна-крыміналістычнага цэнтра МУС паступіла ў Маладзечанскае РАУС 16 лістапада. На падставе гэтых матэрыялаў і была распачатая крымінальная справа па факце «незаконных дзеянняў у дачыненні да выбуховых рэчываў».

Чым выкліканая такая «разбежка» ў часе (ад выбуху ў кватэры жыхара Маладзечна да яго прыцягнення да крымінальнай адказнасці прайшло амаль паўтара года), высветліць пакуль не ўдалося.

Усё яшчэ нічога новага і пра ход следства па рэзананснай справе аб выбуху 4 ліпеня 2008. У праваахоўных органах традыцыйна адказваюць: «Следства працягваецца…»

Даведка. Выбух самаробнай безабалонкавай прылады адбыўся ў 00.26 4 ліпеня 2008 падчас канцэрту каля стэлы «Мінск — горад-герой», што праходзіў з нагоды афіцыйнага Дня незалежнасці. Бомба была змешчаная ў двухлітровы пачак з-пад апельсінавага соку «Садочак» з надпісам ад рукі «5700». Унутры, як высветлілі эксперты, знаходзіліся: кітайскі будзільнік, правады, батарэйкі, 700-грамовая сумесь выбуховага рэчыва і гайкі як пашкоджвальны элемент. У выніку выбуху па дапамогу да медыкаў звярнуліся 54 чалавекі, з іх 47 былі шпіталізаваныя. Пазней пацярпелым была аказана матэрыяльная дапамога на суму 81,2 мільёна рублёў.

Па факце выбуху была распачатая крымінальная справа па частцы 3 артыкула 339 (злоснае хуліганства) Крымінальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь. Расследаванне ўзяў пад асабісты кантроль прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка, які, дарэчы, у момант выбуху знаходзіўся на тым святочным канцэрце. Сваімі пасадамі паплаціліся дзяржсакратар Савета бяспекі Віктар Шэйман і кіраўнік Адміністрацыі прэзідэнта Генадзь Нявыглас. А вось Уладзімір Навумаў тады ўседзеў ў крэсле міністра ўнутраных справаў. І нават праз паўгода быў поўны рашучасці раскрыць злачынства.

«Да таго часу, пакуль выбух, які адбыўся 4 ліпеня, не будзе раскрыты, я не лягу спаць і не сыду ў адпачынак з чыстым сумленнем», — абяцаў ён 30 снежня 2008 міністр унутраных справаў Уладзімір Навумаў. Цяпер ён ужо не міністр, і навукоўцы з медыкамі нават не дапускаюць, каб чалавек мог так доўга абыходзіцца без сну.

У мерапрыемствах па пошуку «злоснага хулігана» першапачаткова быў задзейнічаны практычна ўвесь асабісты склад МУС. Толькі за першы год расследавання былі апытаныя дзясяткі тысяч мінчукоў, а адбіткі пальцаў ўзялі ў больш чым 1,3 мільёна жыхароў Беларусі. Быў складзены псіхалагічна-сацыялагічны партрэт меркаванага злачынца, пад які падышло звыш тысячы чалавек, усіх іх «адпрацавалі». На розныя тэрміны былі затрыманыя дзевяць супрацоўнікаў кампаніі «Владпродимпорт», якая займалася пастаўкай у Беларусь сокаў, у тым ліку маркі «Садочак». Праведзена больш за 500 даследаванняў рознага характару. МУС звярталася па дапамогу ў расследаванні гэтага злачынства да спецыялістаў дзясятку краін і Інтэрпола. У датычнасці да выбуху падазравалі больш за два дзясяткі чалавек, але нікому абвінавачанне так і не прад’яўленае.