"Хотел просто не сидеть за компом". Как выглядят реконструкторы белорусских нарядов
Практически в любой школе найдется кабинет белорусского языка со стилизованной экспозицией о народной культуре. Обязательный элемент — народная одежда. Тогда, в детстве, нам казалось, что она пережиток прошлого и ее уже никто никогда не будет носить. TUT.BY вместе с Банком БелВЭБ решил познакомиться с теми, кто это все же делает — реконструкторами белорусских нарядов. В преддверии фестиваля «Камяніца» мы посмотрели, как меняется облик людей, когда они надевают традиционные костюмы.
Вита, 23 года
— Я работаю в IT. Для моего увлечения белорусской одеждой не было никаких предпосылок: училась на втором курсе, занималась современными танцами, ходила в пафосные ночные клубы, но в какой-то момент прямо на одной из вечеринок поняла, что все какое-то фальшивое и ненастоящее. Спустя какое-то время я гуляла по городу и случайно попала на мастер-класс по народным и средневековым танцам. Народное я считала «немодным» и поучаствовать решила «по приколу», но была в настоящем шоке от полученных впечатлений! Мы танцуем под живую музыку и ритмы, от которых реально чувствуется, как шевелятся родные корни. Я поняла: знать о родной культуре и погрузиться в родную культуру — это совсем разные вещи.
В народные танцы я затянула уже неимоверно много людей, всегда готова научить любого интересующегося, как когда-то научили меня. Народный костюм иногда надеваю именно на выступлениях и мастер-классах. Это атрибут народного танца. Но чаще я стараюсь танцевать без него: хочу, чтобы люди видели, что танцевать и приобщаться к родной культуре может абсолютно каждый и что для этого не нужно иметь ничего больше, чем просто желание попробовать.
Многие девушки шьют костюмы сами, а парни — заказывают: есть много кружков по рукоделию. В любом случае, все наряды — это ручная работа, стоимость которой доходит до нескольких тысяч рублей, а срок пошива занимает больше месяца.
Не считаю, что человеку «надо» знать и изучать свою культуру и историю. Навязывание, заучивание по учебникам и теория — это скукотища. А если кто-то сам откроет глаза, увидит, дотронется, поучаствует и переживет сам — вот тогда он своей родной культурой проникнется и полюбит всем сердцем. Не полюбить ее невозможно!
Кацярына, 26 гадоў
— У звычайным жыцці я — менеджар-хімік, займаюся забеспячэннем лабараторый хімрэактывамі і абсталяваннем.
У рэканструкцыю я прыйшла праз сярэдняковыя танцы. Пасля неяк незаўважна падцягнуліся шатландскія і, канешне ж, беларускія народныя. У гэтай жа сферы я сустрэла сваіх сяброў і аднадумцаў. Увогуле я займаюся танцамі ўжо каля 5 гадоў.
Для стварэння канчатковага вобразу ў танцах спатрэбіцца наш народны строй. Калі я яго апранаю, адчуваю ягоную зручнасць і практычнасць. Адзенне быццам бы адлюстроўвае мудрасць нашых продкаў.
Кожны з нас павінен ведаць гісторыю і культуру свайго народа і такім чынам падтрымаць недатыкальнасць і своеасаблівасць нашых звычаяў і традыцый.
Вольга, 28 гадоў
— Я кірую этнаграфічным клубам «KOLA» і працую псіхолагам у дашкольным цэнтры Маладзечна. Адзін з напрамкаў дзейнасці нашага клуба — рэканструкцыя строю пачатку XX стагоддзя. Я з вялікім захапленнем займаюся гэтым! Калі на мне строй, ёсць адчуванне аховы, прыгажосці ў простым, сувязі з мінулым і гонару. А сваёй культурай і гісторыяй трэба цікавіцца, каб было адчуванне, што ты на сваім месцы ў гэтым жыцці.
Вілейскі строй пашыла сама. Акрамя яго, маю яшчэ тры спадніцы пад настрой. Хутка пачну шыць гарсэт. Раблю гэта пад чуткім кіраўніцтвам майстроў. З новай зарплаты набываю тканіну. Па грошах атрымоўваецца прыстойная сума для мяне, але гэта вартыя інвестыцыі!
Дзмітрый, 31 год
— Мне 31 год. Працую ў ІТ. Я тэхнічны пісьменнік (technical writer). У рэканструкцыю трапіў так — побач прахадзіў. Сябры прапанавалі ў свой час, а я ўзяў ды не адмовіўся.
У традыцыйнай вопратцы з’яўляецца пачуццё нейкай «змены абстаноўкі». Мабыць, перажываю ці што… Строй ўсё ж такі пераўвасабляе чалавека, і ў такім адзенні я адчуваю сябе крыху іншым чалавекам у параўнанні з тым, кім я з’яўляюся ў звычайным штодзённым жыцці.
Не буду даваць свайму хобі нейкае філасофскае абгрунтаванне. Паглыбляцца ў гісторыю мне проста цікава.
Арцём, 28 гадоў
— Па спецыяльнасцi я лiнгвiст, выкладчык англійскай мовы. Зараз працую ў сферы лёгкай прамысловасцi на адным з буйных прадпрыемстваў Мінска.
Рэканструкцыяй толькi пачынаю цiкавiцца. Інтарэс прыйшоў праз захапленне беларускiмi народнымi i сярэднявечнымi танцамi. Калi апранаю нацыянальны строй, адразу ўзнiкае пачуццё ўрачыстасцi, святочнасцi. Глыбей адчуваю сваю прыналежнасць да нацыянальнай культуры, да каранёў, з’яўляецца нябачная воку сувязь з продкамi.
Мовай, гicторыяй, культурай цiкаўлюся з дзяцiнства, бо лiчу гэта найважнейшымi нацыянальнымi каштоўнасцямi, якiя мы абавязаны захаваць i перадаць у спадчыну нашчадкам, нашым дзецям. Толькi тады ёсць надзея, што яны будуць вызначаць сябе сапраўднымi беларусамi.
Антон, 27 лет
— Я работаю геодезистом. Мне нравится история, атмосфера средневековья… В какой-то момент начал искать что-нибудь, чем можно заняться и не сидеть при этом за компьютером. Так стал заниматься реконструкцией.
В мой период — вторую половину XIV века — моду теоретически можно было разделить на западную и восточную относительно Великого Княжества Литовского. К западной относится то, что носили в Польше, к восточной — одежду жителей Руси.
В ВКЛ из-за тесных торговых и военных связей с соседями предположительно была в ходу и та, и другая мода с разного рода ее производными. К тому же население отнюдь не было однородным, ведь было немало переселенцев. То есть версия, что во второй половине XIV века можно было встретить человека в такой одежде на территории ВКЛ, имеет место. Поэтому мой костюм отличается от остальных.
Костюмы делаю сам, этот процесс долгий и корпотливый: просматриваются изобразительные источники как образец, составляется раскрой, и только затем костюм шьется. Иногда люди привыкают к определенной работе и помогают друг другу бартерами. К примеру: «Я тебе кожанный кошель сделаю, а ты мне — суконную котту (европейская средневековая туникообразная верхняя одежда с узкими рукавами. — Прим. TUT.BY)». У меня только один комплект на конкретный период и регион, да и тот пока не совсем полный.
Знать культуру и историю как минимум интересно, а в некоторых случаях — поучительно. Особенно если помнить, что новое — это хорошо забытое старое.
Марына, 23 гады
— Па прафесіі я настаўніца англійскай мовы. Апошнія тры гады працую ў беларускамоўнай гімназіі, акрамя англійскай мовы вяду гурткі па беларускіх спевах і шыцці беларускага касцюма.
Да рэканструкцыі адзення прыйшла амаль выпадкова. З 13 гадоў займалася народнымі спевамі. Аднавіла гэтыя заняткі ўжо на трэцім курсе універсітэта ў «Студэнцкім этнаграфічным таварыстве». Пачала ўдзельнічаць у святах, фестывалях, спатрэбіўся строй. Вырашыла, што зраблю яго сама. Вучылася вышываць менавіта на ім. Вось так і зацягнула!
Заўсёды шыю касцюмы сама. Хобі каштуе не так шмат, бо я трачу грошы толькі на тканіну ды ніткі. Самую "дарагую" частку, вышыўку, раблю сама. Касцюмаў у мяне мала, бо шыю, калі мне нешта вельмі спадабаецца. Таму ў мяне ёсць толькі мой самы першы строй, другі (у ім я на здымку), трэці зараз дашываю. Некалькі кашуль яшчэ шыла на заказ для знаёмых.
Па жыцці нашу толькі спадніцы ды сукенкі, таму, калі апранаю строй, адчуваю камфорт. Быццам усё на сваім месцы. У ім вельмі зручна і прыемна: гэта прыгожа, зроблена сваімі рукамі і з натуральнай тканіны.
Аляксандра, 28 гадоў
— Па адукацыі я біёлаг і перакладчык-рэферэнт з англійскай мовы. Работа звязана зусім з іншым — этнаграфіяй: працую ў Акадэміі навук у аддзеле, які займаецца апрацоўкай запісаў аўтэнтычных спеваў, а таксама шыю і вышываю беларускія народныя строі на замову.
Я ўсё жыццё любіла гэта рабіць: мяне заварожвае прыгажосць і мудрасць таго адзення, якое людзі насілі раней. За пяць гадоў працы я ўжо маю дзесяць толькі сваіх строяў з розных рэгіёнаў Беларусі, а сшытае для іншых людзей я не лічыла. І гэта толькі пачатак! Мы з Марынай сапраўды ходзім штодня ў гэтых сукенках.
У беларускім адзенні адчуваю сябе чалавекам. Сапраўднай жанчынай! У народным строі - правераная вякамі мудрасць продкаў, усё нязручнае даўно адфільтравалася. Вышытая сваімі рукамі кашуля ахінае цела, у месцах вышыўкі яна нібыта гарыць і бароніць цябе. Я люблю даматканы лён, мягкі, з серабрыстым бляскам, у ім не горача ў спёку і цёпла зімою. У доўгіх спадніцах сама сабою выроўніваецца асанка і падымаецца галава. Праз гэта, дарэчы, я ўжо амаль два гады як не нашу штаны.
Увогуле ў строі, аўтэнтычным ці добрай рэканструкцыі, праяўляецца прыхаваная прыгажосць чалавека, як мужчыны, так і жанчыны, знікаюць унутраныя комплексы і з’яўляецца неверагодная ўнутраная свабода.
Партнер проекта:
Банк БелВЭБ восьмой год подряд выступает генеральным партнером ежегодного фестиваля «Камяніца». Социальная миссия банка — поддержка мероприятий, которые призваны сохранять и популяризировать белорусскую историю и культурное наследие страны.
