Моц роднага слова

Суайчыннікі з-за мяжы маюць магчымасць наведаць курсы беларускай мовы, што ладзяцца на Радзіме
Не раз заўважаў: пад час сустрэч на Бацькаўшчыне нашы землякі з замежжа, бывае, і хочуць загаварыць па-беларуску, ды не заўсёды атрымліваецца. А таму адразу ніякавеюць, губляюцца… То слоў родных ім не хапае, а найчасцей — проста моўнай практыкі. І было мне вельмі прыемна пачуць, як прыгожа, лёгка гаворыць па-беларуску госця з Расіі Зінаіда Іванаўна Карнавух. Родам яна з Валожынскага раёна Міншчыны, з вёскі Подбалаць. Вядома ж, і вясковае дзяцінства, а яшчэ 20 гадоў працы настаўніцай у беларускай школе, і восем гадоў дырэктарства — салідная аснова для таго, каб мова, як кажуць, зраслася з душой назаўсёды. Потым, кажа Зінаіда Іванаўна, лёс перакінуў яе ў Тальяці: там жылі ўсе сёстры, якія паехалі на волжскія новабудоўлі. “Між іншым, нас многа ў мамы, ажно васьмёра! — удакладняе зямлячка. — Паехала да іх, там і знайшла сваю долю. Больш за 15 гадоў у агульнаадукацыйнай школе-інтэрнаце працавала, дзе выхоўваліся дзеці з няпоўных і няўдалых сямей, потым, аж да пенсіі, — настаўніцай у звычайнай школе”.
І вось аказалася, што беларуская мова спатрэбілася Зінаідзе Іванаўне і ў Тальяці. “Я ўжо гадоў дзесяць на грамадскіх пачатках працую ў тальяцінскай суполцы беларусаў “Нёман”, цяпер уваходжу ў склад праўлення, — прадаўжае яна. — Доўгі час пела ў ансамблі “Купалінка”, потым мы саступілі дарогу маладым. Цяпер пры суполцы склаўся яшчэ і ансамбль “Зорачкі”: збіраем рэпертуар, настройваем юных артыстаў на хвалю беларускасці, усяляк падтрымліваем іх. Гэта ж так няпроста — і галасы “паставіць”, і ўвогуле дзіцячую мову, каб яна прыгожа, натуральна гучала па-беларуску”.
Далей Зінаіда Іванаўна загаварыла аб праблеме, характэрнай для многіх суполак замежжа: жывых носьбітаў беларускіх мовы ў Тальяці мала. “Толькі збоку здаецца, што мова беларуская падобная да рускай, — лічыць былая настаўніца. — А вось паспрабуй, загавары сам па-беларуску! Без спецыяльных заняткаў мала каму гэта ўдаецца, асабліва калі няма штодзённай моўнай практыкі. Таму мая парада ўсім: гаварыце па-беларуску пастаянна, дзе б ні былі. Без ужытку мова выветрываецца”.
Тым больш заслугоўвае павагі, што Зінаіда Карнавух, нягледзячы на пенсійны ўзрост, з ахвотай павучылася ў Мінску на курсах беларускай мовы. Для тых, каго, можа, натхніць яе прыклад, удакладніла: гэта былі двухтыднёвыя курсы для настаўнікаў Беларусі ў Акадэміі паслядыпломнай перападрыхтоўкі настаўнікаў. Удасканальвала ж родную мову Зінаіда Іванаўна для мэт высакародных: суполка ў Тальяці збіраецца арганізаваць нядзельны клас для беларускіх дзяцей, і яна будзе там настаўніцай.
“Да нас паступаюць звесткі, што цяпер ствараюцца нядзельныя школы для беларускіх дзяцей у Кішынёве, Тальяці, Новасібірску, іншых гарадах замежжа, — гаворыць супрацоўніца таварыства “Радзіма” Галіна Навіцкая. — І вельмі добра, што ў тальяцінскай суполцы “Нёман” разумеюць: каб добра вучыць — трэба і самім павучыцца. Безумоўна, моўныя курсы, асабліва для тых, хто вядзе там заняткі, вельмі патрэбныя. У прыватнасці, і таму, што з верасня пачалася рэформа беларускага правапісу. Мы гатовы аказваць падтрымку тым, хто хоча пабы-ваць на моўных курсах на Бацькаўшчыне. Спадзяюся, з часам яны стануць запатрабаванымі, можна будзе праводзіць іх для беларусаў замежжа пастаянна”.
Дарэчы. Міжнародны дзень роднай мовы ў свеце па традыцыі будзе праводзіцца 21 лютага. З гэтай нагоды і ў Беларусі пройдзе шэраг розных мерапрыемстваў. У прыватнасці, Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны выступіла з ініцыятывай правесці VI агульнанацыянальны дыктант па творах Максіма Багдановіча: сёлета 120-я ўгодкі паэта-класіка. У многіх школах краіны ўжо рыхтуюцца да дыктанта.

Іван Іванаў