Вайна – гэта адважны і ўпэўнены поступ салдата насустрач ворагу, смерці і адначасова вечнасці. Гэта пунсовая кроў на снезе. Гэта холад і голад. І сотні, тысячы іншых страшных малюнкаў на франтавым шляху. Пра тыя лютыя гады шмат гавораць і пішуць, але што насамрэч ведаюць?..
Такое пытанне я задавала і сабе. Бо вайна не абышла і маю сям’ю. Пра яе сапраўдны твар мне расказала маці, а той – яе дзядуля.
Мой прадзед, Мікалай Адамавіч Грамыка, нарадзіўся ў 1912 годзе ў вёсцы Яруга Карэліцкага раёна. Калі пачалася вайна, ён пайшоў на фронт. З маміных і бабуліных аповедаў я шмат чула пра яго шматлікія подзвігі. Прадзед ваяваў на Далёкім Усходзе, за што атрымаў медаль “За перамогу над Японіяй”. Таксама ён змагаўся ў Германіі і быў узнагароджаны медалямі “За ўзяцце Берліна” і “За адвагу”.
У Берліне прадзеда цяжка паранілі. Адна куля трапіла ў галаву і выбіла вока, другая – у нагу. Пасля бою, ідучы паміж трупаў, немцы дабівалі параненых, а калі ўбачылі майго прадзеда, то сказалі: “А на гэтага і кулі шкада. Сам памрэ”. Але яму было наканавана застацца ў жывых. Як толькі вораг адышоў, прадзеда, зусім слабога, падабралі і выхадзілі нашы медсёстры. Якраз тады яго ўзнагародзілі медалём “За баявыя заслугі” і ордэнам “За Перамогу”.
Пасля Мікалай Адамавіч вярнуўся дадому, дзе яго чакала жонка. Да вайны ў яго нарадзіўся сын Іван, які рана памёр. Але мой прадзед быў моцным чалавекам і пачаў у роднай вёсцы новае жыццё: пабудаваў хату, завёў гаспадарку, у яго нарадзілася пяцёра дзяцей. Толькі лёс ізноў паслаў яму выпрабаванне: памерла жонка. І Мікалай Адамавіч застаўся адзін. Прайшоў час, дзеці раз’ехаліся, але не забылі бацьку, часта прыязджалі і дапамагалі.
23 лютага 1997 года хата прадзеда згарэла. Не стала гаспадара. Зніклі і ўзнагароды, якія прадзед паказваў мне маленькай.
Вось такое чалавечае жыццё. Прайшоў прадзед усю вайну, змог выжыць, змагаўся за тое, каб у нас было яснае неба над галавою, а ў мірны час – загінуў. Вельмі шкада, што ўспамінаў пра яго захавалася не так шмат. Але я заўсёды буду ганарыцца прадзедам і захоўваць у памяці яго гісторыю.
Марына ГРАМЫКА,
жыхарка г.п. Мір