Гэта — восень
...З намі, жанчынамі, так бывае: ідзеш у свае 30... 40... 60... па вуліцы і адчуваеш, што на цябе глядзяць — мужчыны (у тым ліку — зусім маладыя)... І жанкі... Ды што там — нават дзяўчаты!
Ад чаго неяк міжволі, сама па сабе, "выраўноўваецца спіна" і ў галаву (не сказаць, каб задраную, проста паднятую — ад зямлі) пачынаюць прыходзіць думкі. Ну, што сапраўды — відаць, пасуе табе гэты касцюмчык?.. І што да яго, хай не адразу, але ж удала падабраліся туфлікі, а потым і сумка... Што сяброўка малайчына: падарыла добры танальны крэм, а сябар — духі. Што варта і надалей неяк выкройваць раніцай час на прычоску, на макіяж. (А найперш бы — на сон!)... І што наогул — яшчэ не вечар, што прыгажосць, калі яна ёсць...
Гэтае "адкрыццё" падбадзёрвае, можа, нават акрыляе, яно нясе цябе да бліжэйшага люстэрка і...
І першае, што там бачыш — жоўценькі бярозавы ліст, які заблытаўся ў тваіх валасах, прыцягнуўшы тым самым позіркі. І спарадзіўшы думкі.
Ёсць сэнс?
Кацю ў бальніцу забралі — з малой. Ад'язджаючы, адчыніла халадзільнік, паказала мужу, што можна з'есці сёння, што заўтра.
Ён аж пакрыўдзіўся: я ж, маўляў, не малы — неяк перакантуюся.
І кантаваўся — дні тры. На чацвёрты (сам распавядаў) надумаў кашы зварыць. Насыпаў у каструлю грэчкі, наліў вады, уключыў пліту і тэлевізар — у суседнім пакоі. Сеў там. Падумаў яшчэ, што баба — стварэнне само па сабе цікавае, але ж бесталковае, недасканалае. Вось, напрыклад, што яна цэлы вечар можа рабіць на кухні? Які сэнс таптацца там, стаяць ля пліты?
Пакуль разважаў так, з кухні пацягнула дымком. Грэчка знізу падгарэла, зверху была сырая і пахла, мякка кажучы, вельмі непрыемна. Выкінуў. Замачыў гэтую каструлю, узяў другую. Наліў вады, насыпаў круп, памяшаў, зноў пайшоў глядзець тэлевізар...
У выніку — не еўшы лёг, не спаўшы ўстаў, бо застаўся галодным і да 12 ночы мыў каструлі. Назаўтра жонку папрасіў:
— Слухай, ты напішы мне, як кашу варыць. Толькі падрабязна... Я не думаў, што будуць цяжкасці...
Гэта — з даўняга. З нядаўняга.
У тралейбус натоўпам "занесла", ля хлопца маладога прыставіла. Ён па мабільным размаўляў. Пытаў у некага:
— Колькі, колькі рысу трэба?
Праз паўзы:
— А вады?.. Каб яго закрывала?.. На колькі пальцаў?.. Тваіх ці маіх?.. А доўга варыць?... Што-што зрабіць, каб ён не зляпіўся? Ага!..
Курс "маладога байца", трэба разумець. Альбо студэнта. Да сваіх 17 ён тую кашу еў і ў думках не меў, як яна там зварана. Зараз — трэба самому...
Яшчэ, магчыма, і для таго, каб навучыцца... паважаць тую абсалютна "бессэнсоўную" жаночую тупаніну — паміж ракавінай, плітой і халадзільнікам.
Адным радком
Студэнцтва ў гарады з'язджаецца: у канцы верасня і на пачатку жніўня — павышаны попыт на жытло, ці не ўсе слупы аблеплены то кідкімі, то ўмольнымі "Увага!...", "Усім! Усім! Усім!...", "Дапамажыце...", "Здымем...", "Здыму...". Нават "Дорага!", бо — "Тэрмінова..." і "Патрабуецца...".
Каму?
У тым ліку (даслоўна) — маладой сям'і без шкодных звычак, дзяцей і жывёл.
Усё змяшалася.
Кропелька
Змяшалася і сапраўды. У Ніны старэйшая дачка — "копія бацечкі". Да танцаў, да "пагуляць" — агонь: чарнявая, рухавая, смелая...
Малодшая ў Ніны — таксама копія. Бацечкі. Праўда, ужо іншага. Ён — поўная процілегласць першаму: эстонец — высокі, бялявы, а ўжо маруда... І ў думках, і ў рухах, і ў словах... Можа, таму, удачарыўшы першае жончына дзіця, ні разу не прагаварыўся (за 16 гадоў!) ні разу віду не падаў, што дачка не родная. Абедзвюх — такіх непадобных — аднолькава любіць, жонка не можа папракнуць.
І яна ж не можа даўмецца: маці ў гэтых дзяўчынак адна, сям'я — адна, выхаванне — адно, а вынікі — абсалютна розныя. І ўсё з-за чаго? З-за... "насення", — малюсенькай яго кропелькі.
Хто пойдзе?
Раніца. Паліклініка. Доўгі калідор з безліччу людзей, з безліччу дзвярэй. На адных — надпіс: "Афтальмолаг". І чарга — з уласцівымі ёй размовамі:
— Катаракта — найгоршая з хвароб, — скардзіцца адзін з дзядоў-пацыентаў. — З-за яе на левае вока амаль нічога не бачу. І на правым аперацыю трэба рабіць. Добра, як добра, як пашанцуе, а як не? Баюся...
— Дык не рабі, — раіць яму другі з дзядоў. — Я сваю катаракту каторы год на аптэчных кроплях трымаю...
— Хм, катаракта... Хваробу знайшлі, — бурчыць іх сусед па лаўцы. — У мяне во — глаўкома, халера на яе. Нічым не лечыцца!..
Як і варта чакаць, у спрэчку старых пра найгоршыя хворасці ўступае крыху маладзейшы:
— Спадарства, хваробы вачэй — усе і цяжкія, і дрэнныя. Бо памрэш і не ўбачыш, хто пойдзе за труной, а хто — не...
Дзяды, у адрозненне ад іншых "чаргавікоў", не ўсміхаюцца, яны... згодна маўчаць. Трэба разумець, хацелі б пабачыць, хто сапраўды пойдзе, а хто, можа, і не.
На вока
Пасля ўсяго, што на галовы людзей "выліла" рэклама, забароненых тэм няма.
Сталіца, крама, дзве кабеты паблізу. Старэйшая — па ўсім відаць — тут не ўпершыню, бо, паводзіць сябе амаль як гаспадыня, малодшая ж — наадварот: баіцца ступіць, павярнуцца, з нейкім стоеным жахам глядзіць на безліч развешаных паўсюль жаночых маечак, трусікаў, пеньюараў, бюстгальтараў...
— Выбірай, — спыніўшыся ля іх, загадвае першая, — я заплачу... За два. Гэта мой падарунак будзе.
— Не, ты што, — пратэстуе другая (ужо ўбачыўшы кошт), — задорага... Ды і ёсць у мяне.
— Я ведаю, што ў цябе ёсць, — абрывае старэйшая. — Выбірай!
Хвілін на пяць ці дзесяць жанчыны разыходзяцца — паасобку нешта мацаюць, разглядаюць.
— Ну тады, можа, гэтыя возьмем? — нясмела пытае малодшая. — Павінны падысці.
— Зараз памераеш, — пазіраючы ў бок свабоднай кабінкі, загадвае "гаспадыня".
— А што, хіба можна? — ці то здзіўляецца, ці то палохаецца "госця". — Ды і навошта? Я ж свае грудзі ведаю, на вока бачу: "чашачкі" будуць якраз, а калі па аб'ёме крыху зашмат, дык можна ўшыць. Я заўсёды гэтак раблю... І нашу...
Медыкі ў СМІ цяпер часта выступаюць і чым толькі не тлумачаць рост анкалагічных захворванняў (у тым ліку — малочнай залозы): дрэннай экалогіяй, няправільным харчаваннем, стрэсамі і г. д Усім, чым заўгодна! Але не тым, што мільёны жанчын па-ранейшаму "на вока" падбіраюць сабе ліфчыкі. На жаль...
Не жадаў бы і ворагу
— Во папёрла, во папёрла старому, глянь, — паказаў адзін маладзён другому.
Хоць мог бы і не паказваць, бо гэтая (іх мовай) "пруха" бачна была ўсім і здалёк: высокі ссівелы мужчына вёў пад руку саму пяшчоту, саму прыгажосць — пышнавалосую, светлатварую маладзічку ў доўгім квяцістым сарафане, зверху прыкрытым шалікам, вёў вельмі далікатна, вельмі беражліва — па шумнай сталічнай вуліцы, па прыступках метро...
Ды і ў вагоне... Усадзіў (што замілавала — ні на міг не адпусціўшы рукі), сеў побач: неяк паўбокам, трэба разумець, каб бачыць яе — хоць краёчкам вока, і каб пачуць, калі нешта скажа...
Але прыгажуня яго маўчала: разгублена, ва ўсе вочы, быццам бачачы ўпершыню, разглядвала сцены вагона, аблепленыя яркай рэкламай, людзей, што стаялі паблізу, доўгімі, тонкімі пальцамі раз-пораз перабірала, папраўляла на грудзях шалік, бо ён — вялікі, шаўковы — зусім не слухаўся, не хацеў ляжаць на плячах (скразнякі ў метро): ён настойліва некуды рваўся...
І такі ж вырваўся! Хоць адным сваім рогам... Агаліўшы пры гэтым... бінты — там, дзе павінны быць грудзі.
...З метро гэтыя двое выходзілі на Кастрычніцкай — у вірлівы натоўп, што мае здольнасць паглынаць усё. І ўсіх... У тым ліку — саму пяшчоту ў пары з самою мужнасцю.
Не факт, што бацькавай. Не факт, што братняй ці мужавай. Не факт, што сяброўскай...
Факт, што "прухі" такой не жадаў бы і ворагу.
Шчаслівыя
Холад. Змрок. Галоўнае — на гадзінніку як быццам не вечар, а ліхтары ўжо запалены.
Пад адным, на аўтобусным прыпынку — мужчына... Сталага веку. З кніжкай — стаіць, чытае...
Шчаслівы...
Не кажучы ўжо пра аўтара... Які — ну напісаў жа (змог!)... Ды так — што не адарвацца, не кінуць! Нават на холадзе, пад ліхтаром... Шчаслівы!
Сіла слоў
Зноў горад, прыпынак. І зноў мужчына: нічога незвычайнага і ў іншыя дні на яго б не глядзеў. Аднак сёння...
Сёння ён, мусіць, з крамы едзе: плінтусы вязе — доўгія, празрыстай стужкай "спавітыя", а ўжо ж патрэбныя! Раз-пораз гаспадар пагладжвае іх, раз-пораз — замілавана аглядае. Трэба разумець, задаволены, што купіў, што вось зараз прывязе — дадому...
А гэта, між іншым, не так і проста: у заднія дзверы аўтобуса мужчына спачатку асцярожна ўсоўвае адзін канец сваёй доўгай пакупкі, потым заносіць другі. І ўсё ж за нешта чапляе, бо адтуль на ўсю пляцоўку грыміць жаночае:
— Э-эй... Калготы парвеш! Лезеш са сваім барахлом!
— Гэта не барахло, — бубніць мужчына. — Гэта — плінтус, дубовы.... Дарагі...
— Ды ўжо ж — "да-ра-гі", — перакрыўляе яго кабета, — не даражэй, чым мае калготы!
Мужчына (хапае розуму) ёй не пярэчыць. Ён мосціцца ў куток за дзвярыма — вязе пакупку, якая (па ўсім відаць) болей не цешыць яго, не грэе.
І, магчыма, не будзе — нават праз гады.
Толькі там
Дашка — учарашняя школьніца — замуж выходзіць.
— Ой, а за каго ж? — пытаюць у яе аднакласніцы.
— Ды вы не ведаеце, ён не тутэйшы... На лётчыка вучыцца, — з форсам адказвае дзяўчына. — Апошні курс ужо.
— Ух ты! І ён кахае цябе! А ты яго? — зайздросцяць дзяўчаты.
— Ён — так, кахае... А я?.. Ну не сказаць, каб моцна... Але ж дзе я іншага з такой зарплатай знайду?
...Хіба ў небе?
Хто вінаваты
Вечар, горад, амаль пустая маршрутка... Спадарожніка хвілін праз 10 ці не чэрці ўцягнулі — п'янага, з расшпіленымі клінамі.
Але ж дзякаваць Богу — ціхага і ў прыгожай адпрасаванай сарочцы (ён тварам у салон сядзеў — хоць-нехаць разгледзіш), у чыстым абутку....
Значыць, з дому — ад жонкі ці маці — пайшоў чалавекам...
А вернецца зараз свіннёй...
Гарэлка вінавата?
Не хлеб
Пасля працы што ні гастраном, то чарга. Нам у ёй — стаяць і стаяць, бо з касіркай не пашчасціла: працуе — як мерзлае гарыць. Затое побач, за суседняй касай — ці не лепшая па прафесіі! Прынамсі, кожнаму з пакупнікоў усміхаецца, з кожным вітаецца, у кожнага пытае, ці патрэбен пакет, мігам "прабівае" пакупкі, мігам адлічвае грошы, дзякуе і зноў жа кожнага прыязна запрашае: "Прыходзьце заўтра".
Людзям, нічым падобным пакуль не распешчаным, гэта, відаць, падабаецца: дзяўчыне дзякуюць, абяцаюць і насамрэч прыйсці...
Дзяцюк хіба зазлаваўся:
— Заўтра, — буркнуў, — яшчэ не трэба будзе.
...Ён прэзерватывы на касе браў — вялікі пачак.
Гэта — восень
...Светлы элегантны касцюмчык, крэмавыя "шпілечкі", яркая хусцінка.
— Вы сёння ў тэатр, няйначай!? — пытаюся ў суседкі.
Тая адной усмешкай дзякуе за камплімент, на імгненні святлее тварам. І тут жа цямнее:
— Не... Не ў тэатр. На пенсію адпраўляюць — апошнія дні на працу хаджу. Дык во —прыбіраюся штодня... Бо потым — куды?
...Светлы элегантны касцюмчык, крэмавыя "шпілечкі", яркая хусцінка... Гэта — восень. Прадчуваннем зімы.
Валянціна Доўнар.
Ад яе ж
Вы не паверыце (як любяць паўтараць на адным з расійскіх каналаў, бо пакуль не веру і сама), але з такіх вось абразкоў-карацелек мала таго што злажылася, выйшла ў свет (у выдавецтве "Харвест", за што яму асобны дзякуй!) яшчэ адна кніжка. Называецца яна "Каб сказаць... І пачулі". Так што прыхільнікі "Простай мовы" ў хуткім часе змогуць завітаць у кнігарні — пацікавіцца...
Ну а тым, хто набудзе, прачытае (марыць не шкодна: можа, і пад ліхтаром?) ды параіць іншым, ДЗЯКУЙ асобны!
Бо яно ж і насамрэч — мала нешта сказаць. Хочацца, каб пачулі.