Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну

Источник материала:  
08.09.2011 15:15 — Новости Общества

Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну


Хто бы мог падумаць, што Дрыбінскі раён – гэта скарбніца неспадзяванак? Наўрадці гэтая думка магла прыйсці ў галаву ўдзельнікам нашай экспедыі* (сумесны праект Беларускага грамадскага аб’яднання “Адпачынак у вёсцы” і парталу  TUT.BY "Экспедыцыя. Падарожжы ў глыбінку. Наша нематэрыяльная спадчына").

Гэтым разам мэтай вандроўкі было знаёмства з традыцыямі шапавальства (ці больш правільна - картушніцтва), што існуюць у Дрыбінскім раёне даволі даўно, хутчэй за ўсё з 18 стагоддзя. Шапавальствам займаліся сяляне пасля заканчэння палявых работ, то бок па восені ды зіме. Шапавалы (альбо як яны самі сябе называюць – картушнікі) хадзілі па вёсках, сяліліся ў якой-небудзь хаце і рабілі валёнкі, пакуль усю вёску не абуюць. А потым ішлі далей. На мужчынскі валёнак патрэбна прыблізна 1,5 кг воўны, на жаночы – крыху меней. Прылады працы ў картушнікаў былі не дужа складаныя, таму казалі – “Дзе картушнік стаў, там і яго стан”. Але галоўным у валёнку з’яўляецца душа - і ў прамым, і ў пераносным сэнсе, -  якую кожны картушнік укладае ў свой ваўняны выраб. 

Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Вось столькі воўны спатрэбіцца на адзін мужчынскі валёнак

Шапавальства – рамяство з сакрэтам, які шапавалы ня згодныя былі дзяліць з акаляючымі. Таму яны распрацавалі сваю мову – “картушніцкі лемязень”, у якой амаль 1000 словаў, нікому апроч як сапраўдным картушнікам не зразумелых. Дзіўна, але і сёння шапавалы Дрыбінскага раёну добра ведаюць гэты “лемязень”.

Мы пабывалі ўжо ў шматлікіх районах, пазнаёміліся з такімі аб’ектамі нематэрыяльнай спадчыны нашай краіны, як абрад “Цары” (в.Семежава), “Жаніцьба Цярэшкі” (ваколіцы Лепеля), “Юраўскі карагод” (в.Пагост), “Вясельны каравай” (в.Моталь), “Русалле” (в.Загалле), традыцыі ганчарства ў в.Гарадная Столінскага раёну. Але па меркаванні ўсіх удзельнікаў экспедыцый дрыбінскія валёнкі – гэта самы ўнікальны аб’ект, з якога можна і варта стварыць непаўторны турыстычны прадукт, што патэнцыяльна можа прывабіць не толькі беларускіх, але і замежных турыстаў. На сённяшні момант валёнкі з’яўляюцца рэальным прэтэндэнтам на ўключэнне ў Спіс нематэрыяльнай спадчыны ЮНЕСКА. І не толькі валёнкі. Шпаркія дрыбінскія працаўнікі сферы культуры прапанавалі ўвазе ЮНЕСКА і мясцовыя лапці, бо і яны тут – своеасаблівыя. А апроч таго на Дрыбіншчыне вырабляюць лялькі-абярэгі для розных момантаў у жыцці, а яшчэ там ладзяць “Дрыбінскія таржкі”, на якіх Вас гасцінна сустракае мясцовы герой – Дрыбша (мы вырашылі, што гэта – скарочанае ад “Дрыбінскі шапавал” – падобна, праўда ж?), а яшчэ… Але ўсё гэта - тэмы для іншай размовы.

Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Кожная лялька стваралася на пэўны момант з жыцця чалавека

Вернемся да картушнікаў і валёнкаў. Каб шапавальства стала візітоўкай Дрыбінскага раёну, трэба крыху папрацаваць, а менавіта – стварыць якасны турыстычны прадукт. Такі прадукт павінен уключаць у сябе ўвесь цыкл стварэння валёнкаў – ад развядзення авечак да набыцця саміх валёнкаў. То бок турыст павінен прыехаць напачатку на ферму па развядзенні авечак, пазнаёміцца з яе працай, паназіраць за авечкамі. Потым можна паназіраць за працэсам састрыгання воўны. Далей – як воўну чэшуць. З пачэсанай воўнай турыст перамяшчаецца непасрэдна да шапавалаў. Там яго чакае майстар-клас ад сапраўднага “картушніка”, які на вачах турыста - а яшчэ лепш – разам з турыстам! - вырабляе валёнак. Несумненна, пад уражаннем ад майстар-класу турыст ідзе ў краму, дзе яго чакае вялікі выбар – магеркі, рукавічкі, валёнкі на любы густ і памер. А калі не знойдзецца адпаведных – можна замовіць валёнкі сваёй мары з любым аздабленнем. Чым не унікальны турыстычны прадукт? Безумоўна, гэта можа прывабіць у Дрыбінскі раён любых турыстаў – і беларускіх, і замежных. Варта толькі крыху папрацаваць, і нашай краіне будзе чым ганарыцца.

*Экспедыцыі праходзяць у межах праекту БГА “Адпачынак у вёсцы” "Туризм в рамках местных сообществ как средство сохранения, формирования партнерства и развития сельских территорий" пры фінансавай падтрымцы Праграмы малых грантаў Амбасады ЗША.  

Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Валёнкі, рукавіцы і прылады працы шапавалаў


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Дрыбінскія лапцікі


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Нарыхтоўкі для валёнкаў


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
У працэсе стварэння валёнка


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
На слабыя месцы падкладалі яшчэ воўны


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Воўна павінна быць ужо пачэсаная


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Без жаночай рукі нават і шапавалам цяжкавата


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Сціплы стол картушніка


Шапавальства можна зрабiць візітоўкай Дрыбінскага раёну
Ах, валёначкі з Дрыбінскай староначкі

←Потепление идет: берегите леса и картошку

Лента Новостей ТОП-Новости Беларуси
Яндекс.Метрика