Чаму ў краіне не збіраюць ад насельніцтва складанабытавую тэхніку, якая адслужыла свой век?

Ідэю прапануе чытач

Наш чытач з Кобрына Васіль Канстанцінавіч Цібароўскі задае пытанне: чаму ў Беларусі не збіраюць старыя тэлевізары, халадзільнікі, пральныя машыны і іншую бытавую тэхніку? Пры савецкай уладзе прымалі старыя тэлевізары. А цяпер некаторыя людзі выстаўляюць такую бытавую тэхніку ў двары, бо нікому яна не патрэбная. Няўжо немагчыма з яе атрымаць якую карысць, зноў задае пытанне Васіль Канстанцінавіч. І прапануе: людзі б яе проста так аддавалі, для гэтага трэба толькі час прыезду транспарту паведаміць. А калі б, да прыкладу, за былую ў карыстанні пральную машыну пачак пральнага ж парашку давалі, дык яны б яшчэ і задаволенымі заставаліся.

Сама па сабе прапанова слушная...

Хоць ліст чытача і не вельмі канкрэтны, ўсё ж можна здагадацца, што Васіль Канстанцінавіч, верагодна, мае на ўвазе адразу некалькі аспектаў праблемы. Па-першае, пытанні экалогіі, па-другое, магчымасць атрымання другаснай сыравіны з рэчаў, што адслужылі сваё (пра выкарыстанне нейкіх частак гэтай тэхнікі ў новых вырабах не можа быць і гаворкі), па-трэцяе, матэрыяльную зацікаўленасць саміх грамадзян у здачы састарэлых тэлевізараў, халадзільнікаў, пральных машын. Што ж, паспрабуем разабрацца з усімі гэтымі прапановамі.

Адразу варта адзначыць, што ўсе суразмоўцы, з кім даводзілася разбірацца па пытанні-прапанове чытача, называлі яе па агульным сэнсе вельмі слушнай, адпаведнай пазіцыі цывілізаванай краіны. Але... Гэтыя ж спецыялісты, не згаварваючыся, перш-наперш адзначалі, што праблема ўтылізацыі складанабытавой тэхнікі не адрэгулявана на заканадаўчым узроўні. Калі вельмі проста: чалавек набыў рэч, ён — яе ўласнік. Вытворца не мае права прыехаць і забраць той жа стары тэлевізар. Гаспадар сам павінен паклапаціцца пра яго ўтылізацыю. Але, паколькі і гэты нюанс нідзе дакладна не прапісаны, "утылізуе" грамадзянін складанабытавую тэхніку проста і звыкла — цішком выставіўшы на вуліцу да пад'езда.

Праблема не ў зніжках, а ва ўтылізацыі

— Ідэя даваць кліенту зніжку за здадзеную старую бытавую тэхніку ўзнікала неаднойчы, але ж самі вытворцы неўзабаве ад яе і адмаўляліся. Даць зніжку — не праблема. Праблема ў самой ўтылізацыі, — распавёў работнік гарантыйнай майстэрні ад завода "Гарызонт". — Для аднаго тэлевізара яна каштуе 70 тысяч рублёў. Значыць, улічваючы магчымыя аб'ёмы, гэтая справа адразу робіцца стратнай для любога прадпрыемства. Напрыклад, колькі гадоў таму, калі асноўную масу складалі кінескопныя тэлевізары, аб'ёмы продажу толькі нашага прадпрыемства складалі каля паўмільёна тэлепрыёмнікаў за год. Цяпер гэты паказчык, думаю, складае каля 150—200 тысяч тэлевізараў. А імпарт? Да таго ж у многіх сем'ях цяпер не адзін, а два-тры тэлевізары. А ўключыць кошт утылізацыі ў цану тэлевізара — значыць адпужнуць пакупніка.

— Колькі гадоў таму наша прадпрыемства праводзіла ў рэкламных мэтах разавую акцыю, калі пры здачы працуючага халадзільніка аднаго з першых выпускаў грамадзяніну давалася зніжка на куплю новай мадэлі. На той момант такіх халадзільнікаў, якія адпрацавалі па 30 гадоў і больш, аказалася занадта шмат. Але гэта ненармальна. Халадзільнік, які працуе 35 гадоў — гэта ад галечы. Бо тэрмін службы гэтага халадзільнага агрэгата — 10 гадоў. Пасля гэтага тэрміну ён папросту становіцца небяспечным, бо могуць узнікнуць праблемы, напрыклад, з ізаляцыяй праводкі. Вытворца не нясе адказнасці за яго далейшую эксплуатацыю, — дапоўніў папярэдні аповед прадстаўнік адміністрацыі ЗАТ "Атлант".

— Больш таго, калі тры гады таму тэрмін службы тэлевізара складаў 10 гадоў, дык зараз ён зніжаны да 7 гадоў. І гэта яшчэ не факт, што праз азначаны тэрмін атрымаецца знайсці для яго, напрыклад, новы кінескоп, паколькі ўвесь час з'яўляюцца новыя тэхналогіі. Запчасткі можна браць з запасаў, што ляжалі на складах, але толькі не карыстаныя, — працягнуў гэтую завочную гутарку прадстаўнік гарантыйнай майстэрні. — Нават калі ўявіць сабе, што можна было б выкарыстоўваць запчасткі са старых тэлепрыёмнікаў, гэта ж таксама выдаткі па іх даставанні. А ўтылізацыя складанабытавой тэхнікі для любога прадпрыемства, арганізацыі абавязкова мае на ўвазе яшчэ і папярэднюю здачу каштоўных металаў, што знаходзяцца ў апаратуры. Звычайнага ж грамадзяніна такое пытанне не турбуе.

Патрэбны яшчэ і адпаведныя тэхналогіі

ААТ "Белдругрэсурсы" прымае ад насельніцтва другасную сыравіну ад прадметаў бытавога і небытавога прызначэння з чорных і каляровых металаў. І грамадзянін можа самастойна здаць, напрыклад, стары халадзільнік. Праўда, папярэдне ён павінен дастаць з яго шкляныя паліцы, калі яны былі, зняць пластмасавыя дэталі. Аднак нейкага цэнтралізаванага збору былой у карыстанні складанабытавой тэхнікі, як паведамілі нам у вытворчым аддзеле прадпрыемства, тут няма. Ды і як можна было б перапрацаваць той жа тэлевізар, калі адсутнічаюць тэхналогіі кшталту японскіх.

Пра іх, дарэчы, згадвалі амаль усе суразмоўцы. Не ведаем, ці бачыў наш чытач той тэлесюжэт, але спецыялісты чамусьці сышліся на меркаванні, што менавіта ён стаў адпраўным пунктам у прапанове Васіля Канстанцінавіча.

— У Японіі перапрацоўка бытавой тэхнікі — бізнэс. А мы некаторыя другасныя рэсурсы закопваем на палігонах, — эмацыйна заўважыў адзін з суразмоўцаў. — Трэба сказаць і пра культуру людзей. У Японіі, Германіі нельга проста так выкінуць непатрэбную бытавую тэхніку на сметніцу. Суседзі абавязкова заўважаць і паведамяць куды трэба. І табе той тэлевізар назад дадому прынясуць...

Лом металаў на палігоны не вывозяць

— Нейкае падабенства сістэмы, пра якую марыць ваш чытач, існуе і зараз, хоць назваць яе цалкам цывілізаванай, напэўна, нельга, — адгукнуўся на наш чарговы запыт прадстаўнік КУП па абыходжанні з адходамі "Экарес". — На палігон не можа паступіць тая ж пральная машына, халадзільнік, газавая ці электрычная пліта і гэтак далей, бо гэта лом чорных і каляровых металаў, за яго вываз могуць вінаватых і пакараць. Таму ЖРЭА праз свае ЖЭСы дастаткова рэгулярна збіраюць такі буйнагабарытны груз, які насельніцтва выстаўляе да пад'ездаў, і сартыруюць яго. Гэтая мера фактычна вымушаная, бо ў дварах павінна быць чыста, так? А, здаючы лом чорных і каляровых металаў, ЖЭСы ў пэўнай ступені пакрываюць свае выдаткі па вывазу і сартыроўцы другаснай сыравіны. Наша прадпрыемства хацела б весці нарыхтоўку каляровых металаў праз прыёмныя пункты, але ў нас няма адпаведнай ліцэнзіі. Мы маем права збору толькі на палігонах.

Здаў аўто — атрымаў зніжку

Напрыканцы можна яшчэ прыгадаць пра эксперымент па ўтылізацыі старых аўтамабіляў, што нядаўна распачаўся ў Расіі. Сутнасць яго ў тым, што цяпер расійскія аўтааматары могуць здаць сваю машыну і атрымаць за гэта 50 тысяч расійскіх рублёў. Грошы дадуць у якасці зніжкі пры куплі новага аўтамабіля. На ўтылізацыю можна будзе здаць любое аўто (хоць айчыннае, хоць імпартнае), галоўнае, каб яно было выпушчана не пазней за 1999 год і вагай было не больш за 3,5 тоны. Каб не было спекуляцый, прынята рашэнне, што валодаць такой машынай трэба больш за год. Прымацца будуць цалкам камплектныя аўтамабілі: з рухавіком, акумулятарам, коламі. Купіць таксама можна будзе толькі аўто, якое будзе выраблена ў Расіі, уключаючы іншамаркі расійскай зборкі. Урадам Расіі зацверджаны пералік з 66 мадэляў машын, спіс аўтадылераў, якія будуць удзельнічаць у дзяржпраграме па ўтылізацыі старых аўтамабіляў. Дарэчы, урад да канца дзеяння эксперымента — да 1 лістапада гэтага года — плануе прадаць са зніжкай да 200 тысяч новых машын...