17 сакавіка я цэлы дзень правяла з пісьменнікам Галінай Міхайлаўнай Нічыпаровіч. Сумеснае чаяванне, гутаркі, чытанне вершаў, развагі на надзённыя тэмы, сустрэчы з дзецьмі. Доўга думала, як жа аб'яднаць столькі уражанняў адразу, каб далей расказаць пра гэтага чалавека? А потым зразумела: тэмай "Мудрасць шчодрага бабінага лета". Тонкая адчувальнасць і жаночая жыццёвая зоркасць, на мой погляд, адрознівае Г.М. Нічыпаровіч ад іншых.
А мудрасць яе заключаецца, здавалася б, у простых ісцінах, якімі яна падзялілася падчас двух літаратурных сустрэч з дзецьмі ў Іўеўскай раённай бібліятэцы і Іўеўскім яслях-садзе - пачатковай школе, так няхітра, шчыра, душэўна і даступна паднесеных, што яны не пакінулі нават кроплі сумнення ў сваёй справядлівасці і дакладнасці.
- Падарожжа ў кнігу пачынаецца праз яе прэзентацыю, - вітаюць ў бібліятэцы паэта. - Ці не тое, што жыве яна гадоў пяцьдзесят на Уздзеншчыне ў сяле Магільнае Мінскай вобласці - радзіме Я. Коласа, К. Крапівы, П.Труса, В. Шырко, маляўнічым кутку, - паспрыяла таму, што і сама стала пісьменнікам, з 2009 года - членам Саюза пісьменнікаў Беларусі?
- У мяне дзве маленькія радзімы, - павольна распавядае Галіна Міхайлаўна, - Хто гэтым можа пахваліцца? Вельмі сумую па сваёй першай радзіме на Іўеўшчыне. Маё дзяцінства прайшло ў вёсцы Грабава бакштаўскага краю. Пяць гадоў таму я прыязджала на вечар сустрэчы. Мне захацелася прайсціся па вуліцы роднай вёсачкі. "Сцежка дзяцінства будзе заўсёды клікаць". Набралася адвагі, зайшла ў некалі свой, а цяпер чужы двор, і доўга-доўга плакала каля роднай грушы, а ў душы цёпла было. "Мой край, я дыхаю табою ...". Па маіх перажываннях таго моманту неўзабаве з'явіўся верш "Настальгія". Там, дзе я жыву зараз, лясы як у Налібоцкай пушчы: распасціраюцца на шмат кіламетраў, густыя, прыгожыя. Такія ж былі ў маім дзяцінстве, з бацькам я часта хадзіла ў лаздунскія лясы па грыбы, ягады. Якія цудоўныя ўспаміны!
Вось так аб высокім - простымі словамі. Кожны з нас калекцыянер успамінаў. У дадзены момант гэты калекцыянер - Галіна Міхайлаўна, а мы разам з ёю пра любоў да малой радзімы задумаліся.
Даведка:
Галіна Міхайлаўна Нічыпаровіч узнагароджана дваццаццю дыпломамі і трыма граматамі (дзве рэспубліканскія, адна абласная). Сярод узнагарод - дыплом удзельніка расійска-беларускага праекта "Пад белымі крыламі", статуэтка пераможцы літаратурнага конкурсу Саюза пісьменнікаў Беларусі, прысвечанага 70-годдзю вызвалення Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў і 70-годдзю Вялікай Перамогі.
У 2000 годзе ўступіла ў грамадскае літаратурнае аб'яднанне "Нёманец", у 2003 - у народны клуб паэтаў і кампазітараў "Жывіца" пад кіраўніцтвам Ірыны Карнаухавай. З 2009 года - член Саюза пісьменнікаў Беларусі, куды яна прыйшла з чатырма кнігамі: "Рамашкавае поле", "Непаседы", "Дар душы", "Дзіва дзівоснае".
У цяперашні час выдадзена 16 яе кніг. Вершы, проза, казкі, загадкі на беларускай і рускай мовах. З іх толькі тры для дарослых. Астатнія - для дзяцей. Выдавецтва Саюза пісьменнікаў Беларусі выпускае зборнікі, у якія ўваходзяць творы многіх аўтараў. Адзін такі зборнік названы радкамі з верша Галіны Міхайлаўны "Дакрануцца да світання".
А вось як Г.М. Нічыпаровіч пра гэта распавядае:
- Першыя пробы пяра былі яшчэ ў школе. Як гаворыцца, "пісала ў стол", нікому, акрамя сяброўкі, не паказвала свае вершы, нікому іх не чытала. І толькі калі рызыкнула адправіць на конкурс у газету "Зорка", аб маім захапленні даведаліся, таму што дырэктар выклікаў у кабінет, пахваліў і параіў пісаць далей.
І толькі праз гады з'явіўся мой першы верш у мясцовай раённай газеце. Потым ужо выходзіла прыблізна 12 твораў у год, у асноўным, для дарослых: вершы і гумар на тэмы радзімы, прыроды, кахання.
Я думала тады, што калі з сотні чалавек хоць бы двум спадабаюцца мае вершы, то я буду пісаць і далей. Часу не было ў той перыяд майго жыцця: сям'я, гаспадарка.
Пісаць па-сапраўднаму я пачала, напэўна, калі ў мяне з'явілі-ся ўнукі. "Не сумуйце, унучкі-лапачкі, вы гарэзы мае і пястушкі. Я на працы яшчэ, мае красачкі, сэрца з вамі заўжды, шчабятушкі". У мяне 6 унукаў і нават адзін праўнук. Гэта творчасць першапачаткова прызначалася ім. Яны натхнялі і падкідвалі тэмы.
Старалася, каб маё слова было даступным: чытаеш - і ўсё адразу зразумела. Каб дзеці лёгка запаміналі і вучылі на памяць вершы і загадкі.
"Зорка" друкуе гумарыстычныя апавяданні, за якія ў мяне ёсць дыпломы. (Гэта нядзіўна: іронію яе можна чэрпаць лыжкамі!). Ёсць дыпломы і за казкі. Частку кніг выдае наша мясцовая бібліятэка. Мае творы друкуе таксама газета "Іўеўскі край". За мінулы год, напрыклад, у агульнай складанасці было каля 32 публікацый.
У маі выйдзе дзіцячая кніга выбраных твораў, прысвечаная майму 70-гадоваму юбілею - своеасаблівы падарунак ад Саюза пісьменнікаў Беларусі. Яе кошт вагаецца ў межах 15-17 рублёў.
Дарэчы, на літаратурных сустрэчах я дару некаторыя свае кнігі чытачам. У 2019 годзе такіх сустрэч было 28.
Па словах М. Чаргінца, "кніжная выстава - экзамен для пісьменніка". Цікава ж, якія тэмы закране пісьменнік на літаратурнай сустрэчы.
З падлеткамі гаворыць пра зменлівасць лёсу, пра жыццёвыя праблемы і пра тое, як супрацьстаяць непрыемнасцям, знаходзіць у сабе сілы для гэтага. Дзеліцца нават такой сумнай падзеяй, як заўчасная смерць сына, якая пакінула глыбокі трагічны след у яе душы. Страчанае каштуе значна даражэй набытага.
- Аповед "Верасень майго жыцця" - пра тое, як шмат выпрабаванняў на працягу жыцця выпала менавіта на гэты перыяд года. Але беды не паставілі мяне на калені перад жыццём. Шмат думала і сказала сабе ў выніку: "Едзь цішэй і жыццё беражы". Пакуль ногі ідуць і галава цяміць - усё нармальна. Я не бяру, а аддаю энергію, радуюся чужой радасці, спачуваю чужому болю. Жыццё не спланаваць! Каронавірус? А чаго яго баяцца? Прыйдзе мой час - дык прыйдзе. Жыццё ж не спыняецца. Энергія ёсць ва ўсіх, толькі яе абудзіць трэба. "Ідзеш сцяжынкай сумнай і усё бачыш "."О, нябёсы, Вы дайце мне сілы боль трываць, несці горыч пакут, а куточак, што сэрцу так мілы, ахіне, зберажэ мяне тут".
У кожнага пакалення свая вайна. У мяне ёсць вершы на тэму вайны. Іх аснова - апавяданні бацькі. У маёй вялікай сям'і (тры сястры, два браты, якія памерлі ў час вайны) ніхто не пісаў, але бацька так шмат распавядаў гісторый з жыцця, што многія з іх паслужылі матэрыялам для разважанняў і, адпаведна, маёй творчасці. Дай Бог, каб не ведаць тое, што выпала на долю нашым бацькам і дзядам. Хай ніколі больш не прыйдзе гора на беларускую зямлю. Лепш не бачыць вайны, а вось памятаць трэба, памятаць пра тых, хто загінуў, памёр ад ран або прайшоў яе дарогамі. "Вайны жахлівыя карціны…Не ў кніжках я пра іх чытала, а па расказах таты знала страшэнных дзён выскал звярыны…".
Вершаваныя радкі і словы Галіны Міхайлаўны быццам цягнуць душэўныя струны.
А потым пра каханне яна дыхае вершамі, поўнымі натхнення і прыгажосці. А як жа інакш? Бо прадчуванне вясны падобна прадчуванню кахання.
- Ваша сям'я - ваша падтрымка?
- Вядома, муж тэлефануе кожную гадзіну, калі я ў паездцы, хвалюецца, чакае. Ён мой першы крытык, яшчэ больш строгі, чым сяброўка. Яны ўдваіх падштурхнулі мяне калісьці ўступіць у Саюз пісьменнікаў. А там ужо пісьменнік Г.В. Марчук ацаніў маю творчасць. Ён падкрэсліў, што мае вершы лёгка кладуцца на музыку, таму што вельмі напеўныя, лірычныя.
Яшчэ ў мяне ёсць дочкі, з якімі мы жывём у адной вёсцы. З любой бядой, пытаннем, праблемай яны ідуць да мяне; патрэбны вялізныя душэўныя сілы, каб аказваць пастаянную падтрымку адзін аднаму.
Ранак лье святлом. Па дарозе ў Іўеўскі яслі-сад-пачатковую школу пацікавілася, пра што будзе сённяшняя сустрэча з малымі?
- Раскажу пра сябе, сваю творчасць. Буду загадваць загадкі. Паспрабую трымаць дыялог. Падабаецца сустрэча, калі бачу зацікаўленыя вочы. Падзялюся прыгажосцю, якую я назіраю. У аснову многіх маіх твораў ляглі назіранні за прыроднымі і жыццёвымі з'явамі. Я назіральнік. Таму "за кожным вершам - падзея або выпадак, за кожным радком - перажыванне або адчуванне". Парой пачую фразу, а ў галаве ўжо цэлая байка саспела. Заўсёды ў сумцы аловак і кавалак паперы. Я запісваю радкі, якія прыходзяць разам з натхненнем, дзе б у гэты момант ні знаходзілася. Люблю прыроду.
Мой падворак быў адзначаны дыпломам, калі ў нас праходзіў конкурс "Ветэранскі падворак". Пышна квітнеюць гіяцынты, крокусы, рамонкі, пралескі. З каменя і пластыка - няўяўнай прыгажосці фігуркі для саду.
І яна распавядае, чытае малым дзіцячыя вершы, казкі і загадкі пра прыгажосць і пышнасць усіх стварэнняў гэтага свету, горача ёю любімых, якімі яна захопленая і зачараваная.
І пачынае здавацца, што рамонкі прыклалі да душы, тыя самыя, з яе саду.
У ходзе гутаркі - урок: "Любі-це кнігу, больш чытайце!".
- Хіба можна параўнаць чытанне кнігі сапраўднай і чытанне электроннай кнігі? Я заўсёды вельмі любіла чытаць. У мясцовай бібліятэцы ўсе кнігі па два разы перачытала. Вершы любіла. У школу мы хадзілі пешшу, выходзілі з хаты рана, у 7 гадзін. І так 6 гадоў па 6 кіламетраў у Бакштаўскую школу і назад. Ці жарт? Я магла б заставацца ў дзядзькі, які жыў каля школы, але аддавала перавагу вяртанню дадому.
А потым яшчэ некалькі ўрокаў: "Загадкі трэба ўдумліва слухаць - і тады будзе іх лёгка адгадаць", "Любіце сваіх бацькоў, будзьце паслухмянымі ім!", "Люблю вершы на беларускай мове, а вы?". І ўрок ад дырэктара школы Аляксандра Аляксандраві-ча Раманюка, удзячнага за сустрэчу: "Дзеці, дзе знаходзяцца Бакшты? Бліжэй да Гродна ці да Мінска? У якім раёне? Там нарадзілася наша зямлячка, пісьменнік Галіна Міхайлаўна Нічыпаровіч! ".
Дзеці доўга не хочуць развітвацца з вядомым чалавекам.
- Раскажыце яшчэ пра сябе.
- 7 гадоў я працавала на хлебазаводзе, я і зараз пяку смачныя булкі. На святы - абавязкова. Затым на працягу 30 гадоў маім нязменным месцам працы было паштовае аддзяленне.
Паштальёнам я была адказным: пераконвала своечасова і рэгулярна афармляць падпіску. Затрымалася надоўга, таму што мне падабаліся зносіны з людзьмі. "Сцяжынку стаптала я, веру, да сэрцаў сваіх землякоў. Нашу я не проста паперы, а радасць, надзею, любоў ... ".
"Кожны майстар калісьці быў аматарам", - пісаў Эмерсан. Але сёння мы гаворым Г.М. Нічыпаровіч: "Дзякуй за талент!".
Пісьменніца з'ехала, а мяне, нібы чалавека, які раптам прызнаў праўду і прыняў правілы Сусвету, яшчэ доўга бударажылі розныя думкі: і пра жыццё, якое яно глыбокае, прыгожае і прызначанае; і пра тое, што добрую кнігу ўспрымаеш сэрцам, нават калі ў ёй няма складаных сюжэтаў, рыфм і вобразаў; і пра тое, што ніколі не варта апускаць рукі ад стомы, наадварот, трэба любіць, верыць; і пра тое, што засталіся яшчэ ў нашай суровай рэальнасці такія цёплыя людзі, як Г.М. Нічыпаровіч.
І. Халява.
Фота С. Зянкевіча.