22-летний учитель из глубинки: Восем разоў перачытваў «На ростанях» - як не стаць сельскiм настаўнікам?

Михаил Мишталь - 22-летний выпускник педагогического университета родом из Березино. Закончив учебу, он решил сменить столичную суету на размеренную жизнь родного города. А вместе с тем устроился на распределение в сельскую школу-сад, которая находится в 30 км от дома.

«Аўтобус у школу прыязджае за две гадзіны да заняткаў - можна пачытаць ці паспаць»

Рабочий день сельского учителя обычно начинается в 7 утра. Час на сборы, а затем еще полчаса на дорогу в Бродец, где и находится школа. Ведь уже в 9 утра ученики будут ждать его на первом уроке. Живет молодой учитель вместе с родителями в Березино.

- Трэба раней выязджаць, каб паспець, бо дарога знаходзіцца не ў лепшым стане, адлегласць у 30 кіламетраў мы адольваем больш за паўгадзіны. Езджу туды звычайна на бацькоўскай машыне, - рассказывает Михаил, уверенно держа руль. - Але ў гэтую зіму мне «пашанцавала» - зламаўся аўтамабіль, прыйшлося на папутках дабірацца ці на аўтобусе. Ёсць яшчэ сусед, які таксама ў Брадцэ працуе і падвозіць, але не заўседы графікі супадаюць. Аўтобус жа ходзіць толькі ў панядзелак, сераду і пятніцу, у астатні час - дабірайся як хочаш. У 6.30 ён выходзіць з Беразіно, у 7.10 ён ужо ў Брадцэ. То бок да заняткаў яшчэ дзве гадзіны - можна паспаць ці пачытаць.

Пока мы едем в школу, Михаил рассказывает, что желание стать учителем перешло к нему, можно сказать, по наследству. Учителем работала его бабушка, брат, об этой профессии в свое время мечтала и мама. Да и маленький Миша еще в пятом классе зачитывался трилогией Якуба Коласа о жизни сельского учителя.

- Любоў да беларускай мовы і літаратуры ў мяне пайшла яшчэ з пачатковай школы. Мой старэйшы брат у школе праходзіў па літаратуры твор Якуба Коласа «На ростанях», я тады быў у 5-м класе, дык за канікулы я прачытаў яго, а пасля разоў восем перачытаў, - говорит учитель. - Як пасля такога не захацець стаць настаўнікам у сельскай школе?

«Спачатку пайшоў у ляснічыя, але хутка зразумеў, што не маё!»

Но когда пришло время поступать, выбор Михаила пал на другую профессию, и он подал документы в БГТУ на лесохозяйственный факультет.

- Маці была за тое, каб я пайшоў вучыцца на настаўніка, а вось бацька з братам казалі, што трэба атрымаць мужчынскую прафесію, - вспоминает Михаил. - Мы пагутарылі, і я вырашыў пайсці на ляснічага ў БДТУ. Здаў ЦТ, паступіў на бюджэт. З першага дня вучобы нас накіравалі ў Негарэльскі лясгас на практыку. Непадрыхтаванаму чалавеку там вельмі складана. У меня ўвогуле астма, таму па стане здароўя не змог там знаходзіцца. Праз тыдзень ужо ехаў у Мінск забіраць дакументы, бо зразумеў, што гэта не маё.

Поняв, что лесничим ему не быть, Михаил вернулся в Березино. Устроился работать продавцом в магазине и стал готовиться к поступлению туда, куда хотел изначально, - в педагогический университет.

- Працаваў так месяцаў шэсць, хадзіў да рэпетытара па беларускай мове. Летам здаў ЦТ па мове і гісторыі і ўнутраны іспыт па беларускай літаратуры. Набраў 250 балаў з 400, паступіў на бюджэт, - продолжает он. - Ва ўніверсітэце я апынуўся сярод людзей з высокім культурным патэнцыялам. Сярод маіх аднагрупнікаў былі людзі, якія пішуць вершы нават на англійскай мове! У нас былі студэнты з Азербайджана, Кітая, Вьетнама, Расеі. Мяне ўразіла цікавасць кітайцаў да беларускай культуры, яны нават прасілі прывезці з дому дранікі... А на выходныя адпраўляліся ў падарожжа па Беларусі.

Вместе с тем Михаил не разделял восторга своих однокурсников из других городов по поводу жизни в Минске.

- Было бачна, што яны нібы толькі вырваліся з дому. Я ўжо год працаваў, мог дазволіць сабе пагуляць, але мне не хацелася. Нагуляўся за год у Беразіно, - смеется он. - А ў мінскім клубе толькі адзін раз быў. Турбавала пытанне і з адлегласцямі ў горадзе. Я здымаў кватэру на Каменай Горцы, прамога транспарту да універсітэта не было. Прыходзілася гадзіну дабірацца з перасадкамі, дарэчы, тут у два разы хутчэй. Апошнія курсы я амаль што пражыў у Беразіно.

На последнем курсе возник вопрос о распределении. Хотя возможность остаться в столице была, Михаил решил отработать два года в родных местах.

- Я пайшоў у Бярэзінскі аддзел адукацыі, сказаў, што я заканчваю вучобу і хацеў бы працаваць тут. Спачатку адказалі, што месцаў няма. Але потым прапанавалі выкладаць беларускую мову і літаратуру ў школе ў Брадцэ. Я згадзіўся! - говорит Михаил. - Дарэчы, за тыдзень да гэтага мы з сябрамі заехалі адпачыць на возера ў Брадэц. Увечары знаёмая кажа, што ніколі не была на дыскатэцы ў сельскім клубе. Мы зайшлі туды, праз 10 хвілін выйшлі. Памятаю, сказаў тады, што, напэўна, больш ніколі тут не апынуся. А пасля даведваюся, што буду тут працаваць… Дарэчы, у гэтай школе працавала бабуля, вучылася маці.

Я мог застацца ў Мінску на размеркаванне, у нас былі заяўкі ў сталічныя школы. Але я быў упэўнены, што паеду дадому. У сталіцы і даражэй, і складаней. Там не пражывеш на адну зарплату настаўніка, калі няма свайго жылля. Дарэчы, з 20 маіх аднагрупнікаў толькі адзін застаўся ў Мінску, астатнія паехалі дадому.

«Спадзяюся, к 7-му класу вучні будуць на чыстай мове размаўляць»

Уже 1 сентября Михаил проводил свою первую линейку в школе в качестве учителя. Помимо этого он стал еще и классным руководителем 5-го класса.

- Мы пазнаёміліся, я правёў класную гадзіну. Дзецi прынеслі кветак - месца ў машыне не хапала, - улыбается он. - У меня не было пачуцця няўпэўненасці ў сваіх сілах. Самае складанае, што ва універсітэце не вучаць працаваць з дакументацыяй. Прыходзіцца самому разбірацца, але мне дапамагалі дырэктар школы, калегі.

Первый урок у Михаила сегодня - белорусская литература у 5-го класса. Нас обступают ребята.

- Сначала думали, что новый учитель будет строгим, но на самом деле Михаил Викторович очень хороший, уроки у него интересные! Вот сегодня мне девять поставил! - наперебой рассказывают ученики.

На уроке - чуть больше 10 человек. Учитель говорит, что это один из самых больших классов.

- Калі б у мяне было 30 - 35 вучняў, як у гарадской школе, прыйшлося б траціць некаторы час на тое, каб наладзіць дысцыпліну. У сельскай школе такіх праблем няма. У нас самы вялікі клас -13 чалавек. У іншых класах можа быць і па тры-чатыры вучні, - говорит Михаил Мишталь. - Да кожнага класа свой падыход - дзесьці магу і голас павысіць, дзесьці, наадварот, не такі строгі. Трэба ўмець падстройвацца. Я рэдка стаўлю двойкі. Калі дрэнна выканалі заданне - тры пастаўлю…

- І як вясковым дзеткам даецца беларуская літаратура, мова?

- Гэта веска, яны ўсе размаўляюць на трасянцы, то бок у іх ужо ёсць база. Думаю, у маіх сілах пашыраць яе. К 7-му класу будуць чыста размаўляць! - уверен Михаил. - Тым больш школа ў нас беларускамоўная… Я адразу ведаў, што буду настаўнікам менавіта беларускай мовы і літаратуры. Я ж беларус. Але гэта не азначае, што я ніколі не размаўляю па-руску. Я магу ў жыцці і па-руску адказаць, спытаць. Але дзяцей трэба вучыць беларускай мове, трэба праз культуру, літаратуру, гісторыю паказваць, што мы беларусы. І мае вучні таксама будуць папраўляць, калі нехта скажа Белоруссия замест Беларусь.

- Пасля года працы не ўзнікала думак кінуць усё і паехаць у горад?

- Я вельмі прывык ужо да маіх дзяцей, ведаю пра іх жыццё, ведаю бацькоў. Яны віншуюць мяне са святамі, дома цэлы стосік малюнкаў ад іх! Вось і як зараз пераходзіць у іншую школу? Хто ж гэтых вучыць будзе? Дык чаму ж не застацца тут і пасля адпрацоўкі? Разумееш, тут грошай не заробіш. Я атрымліваю амаль 600 рублей. Не магу сказаць, што хапае на ўсё. Але я не разумею людзей, якія гавораць, што ў школе не хапае зарплаты - тут нармальна плацяць.Сэнс у тым, што ты можаш даць нешта дзецям. І пасля тваіх заняткаў у іх галовах застанецца тое, што яны могуць выкарыстаць у жыцці.