Пра Адэсу, Расею, габрэяў і «Ліквідацыю»

А ці ішоў у Беларусі цудоўны, адносна нядаўні расейскі сэрыял ««Ліквідацыя»» рэжысёра Сяргея Урсуляка?

Сэрыял (ці, лепей, шматсэрыйны фільм) распавядае пра работу крымінальнага вышуку ў пасьляваеннай Адэсе. Пасярод звычайнага кішэньніцтва і рабаўніцтва ў горадзе рыхтуецца буйная правакацыя з боку антысавецкіх лясных банд-фармаваньняў, якую каардынуе шпіён, што засеў у самым сэрцы адэскіх сілавых органаў і пошукам якога займаецца галоўны герой фільма, намесьнік начальніка адэскага крымінальнага вышуку Давід Гоцман. Фільм амаль чорна-белы, з добра перададзенай адэскай атмасфэрай, сакавітым адэскім суржыкам. Асабіста я атрымаў вялізную асалоду — варта паглядзець хаця б першую сэрыю, каб уцягнуцца і праглядзець усе чатырнаццаць.

***

У савецкай і постсавецкай сьвядомасьці мацней за ўсё засталася Адэса габрэйская, якой больш няма: апавяданьні Ісака Бабеля, Леанід Уцёсаў, цытаты Астапа Бэндэра («что вы на меня смотрите, как солдат на вошь!»), Міхаіл Жванецкі і Адэская каманда КВК. Побач з гэтым — Адэса гандлёвая-прыпартовая, «но и Молдованка, и Пересыпь обожают Костю-моряка». «Ліквідацыя» безумоўна прасоўвае менавіта гэтыя вобразы горада.

Але звычайна абыходзяць увагай іншую Адэсу, якой яна таксама была калісьці — Адэсу дваранска-купецкую, нямецка-французскую, якая па архітэктуры і па сваёй гісторыі ў нечым нагадвае мне гэткі паўднёвы Санкт-Пецярбург.

Адэсу, між іншым, з вуліцай Літоўскай і помнікам Адаму Міцкевічу.

У насельніках Адэсы ад гэтай эпохі не засталося, здаецца і сьледу, хаця засталіся помнікі архітэктуры, якія будуць стаяць нават тады, калі памяць аб Адэсе габрэйскай застанецца толькі ў падручніках гісторыі.

Знакамітая Адэская опэра.

Як ужо пісаў калісь раней, мне здаецца, што Адэса была тым трэцім горадам Расеі, акрамя Масквы і Пецярбурга (чацьвёртым, калі ў гэты шэраг ўключыць і Кіеў), які валодаў сваім яскравым калярытам, яскравым «іміджам». У сучаснай Расеі ёсьць Масква, Пецярбург і бязьлікая бедная правінцыя.

Вы не сустрэнеце якогась моднага моладзевага фільма ці рок-песьні пра Ніжні Ноўгарад, Самару ці Новасібірск.

Калісьці Сьвярдлоўск (цяперашні Екацярынбург) быў вядомы сваёй рок-культурай, якая спарадзіла «Наутилус Помпилиус», «ЧайФ» і «Агату Кристи», але ж і тое ўжо далёкая гісторыя. Ёсьць, Масква, ёсьць Піцер і ёсьць забытае ўсё астатняе.

Адэса цяпер даўно не Расея і Расеяй ужо ніколі ня будзе.

Цяпер Адэса зусім іншая — дваццаты век вымыў зь яе і габрэйства, і «пецярбурскасьць», і засяліў яе ўкраінцамі з навакольля.

Гэтаксама і беларускія гарады за гэты час перасталі быць габрэйскмі штэтлямі (назвы Мір ці Валожын хасідзкаму рабіну могуць сказаць больш, чым некаторым менскім абываталям) і засяліліся ўчарашнімі сялянамі.

Адэса зараз — гэта «Маскі-шоў», элітнае жытло, што вырасла адразу за сьпіною опэрнага тэатра, брэндавыя крамы і цудоўныя летнія кафэ на рышэльеўскіх і арнауцкіх вуліцах. Так, хаця Адэская вобласьць — расейскамоўны і тыповы «бела-сіні» рэгіён, улады дыўно вярнулі асноўным вуліцам горада першапачатковыя, дарэвалюцыйныя назвы.

Адэса была, ёсьць і застаецца цудоўным месцам, новай сустрэчы зь якім я чакаю з вялікім нецярпеньнем.

А сэрыял пры магчымасьці "такі паглядзіце.

Якімі бы не былі «Стомленыя сонцам-2», але ўсё ж кіно ў Расеі здымаць яшчэ не развучыліся, на шчасьце.

ў сваім блогу

Алесь Чайчыц