Чаму цемнаскурыя бегаюць хутчэй за белых

Навукоўцы знайшлі тлумачэнне таго, чаму цемнаскурыя спартоўцы звычайна бегаюць хутчэй за прадстаўнікоў белай расы, але плаваюць павольней за іх: уся справа ў тым, што

ў прадстаўнікоў розных расаў па-рознаму размешчаны цэнтр цяжару цела.

Вывучаючы спіс пераможцаў чэмпіянатаў свету і Алімпійскіх гульняў у бегавых і плавальных дысцыплінах, лёгка заўважыць, што ў бегу ў асноўным перамагаюць цемнаскурыя спартоўцы, а ў плаванні — прадстаўнікі белай расы. Апошнія летнія Алімпійскія гульні — не з’яўляюцца выключэнне: у той час як каралём бегавога спрынту стаў цемнаскуры Усэйн Болт з Ямайкі, у плаванні роўных не было «бледнатвараму» амерыканцу Майклу Фэлпсу. Магчымае тлумачэнне гэтай тэндэнцыі прапанавалі амерыканскія навукоўцы Эдрыян Бежан з Універсітэта Дзюка і Эдвард Джонс з Корнэльскага ўніверсітэта. Цікава, што яны самі з’яўляюцца прадстаўнікамі дзвюх розных расаў: Бежан — белы, а Джонс — цемнаскуры.

У сваёй працы навукоўцы сцвярджаюць, што розныя поспехі ў бегу і плаванні ў людзей з розным колерам скуры звязаны з тым, што ў іх па-рознаму размешчаны цэнтр цяжару цела.

У цемнаскурых людзей цэнтр цяжару размешчаны трохі вышэй, чым у белых. Праўда, гэтае адрозненне хутчэй не расавае, а біялагічнае, і ўзнікла яно пад уздзеяннем культурна-гістарычных фактараў.

«Існуе цэлы комплекс доказаў таго, што ёсць вялікае адрозненне целаў у людзей з цёмным і светлым колерам скуры», — заявіў Джонс, які спецыялізуецца на даследаванні будовы цела і фактараў, якія ўплываюць на яе.

Навуковец сцвярджае, што калі хуткі спрынтар з Ямайкі, краін Афрыкі або Канады, у яго амаль напэўна можна знайсці продкаў з Заходняй Афрыкі. Разам з тым, у большасці плыўцоў продкі жылі ў Еўропе, і таму яны пераважна светласкурыя. Пры гэтым малая колькасць цемнаскурых спартоўцаў, якія займаюцца плаваннем, можа тлумачыцца і тым, што да нядаўняга часу людзі з цёмным колерам скуры з прычыны свайго нізкага сацыяльна-эканамічнага статусу не мелі доступу да плавальных басейнаў.

Такім чынам, усё зводзіцца да будовы цела, а не да самой гонкі, сцвярджаюць навукоўцы.

«Цемнаскурыя, як правіла, маюць больш доўгія канечнасці з меншым абхватам, таму пры аднолькавым росце іх цэнтр цяжару будзе вышэйшы ў параўнанні з белымі і азіятамі, у якіх магутныя торсы», — кажа Эдриан Бежан.

Розніца ў размяшчэнні цэнтра цяжару паміж людзьмі з цёмным і белым колерамі скуры складае тры адсоткі, як палічылі аўтары працы, якая апублікаваная ў International Journal of Design and Nature and Ecodynamics. Гэтае значэнне дае розніцу ў хуткасці ў 1,5%, і гэтая розніца дазваляе цемнаскурым перамагаць у бегу, а «бледнатварым» — у плаванні. Можа, 1,5% — гэта і невялікая лічба, але ў спорце найвышэйшых дасягненняў, дзе значэнне маюць долі секунды, яна цалкам можа сур’ёзнаа паўплываць на вынікі спаборніцтваў.

Цікава, што цэнтр цяжару азіятаў размешчаны яшчэ больш спрыяльна для хуткага плавання, чым у белых, але, як мяркуюць навукоўцы, яны не дамагаюцца сур’ёзных поспехаў у спаборніцтвах з прычыны больш нізкага росту.

«Рух — гэта бесперапынны працэс падзення чалавека наперад, маса падае, затым падымаецца, — патлумачыў Эндру Бежан. — Маса, якая падае з большай вышыні, падае хутчэй. У бегу вышыня „падзення“ абумоўленая цэнтрам цяжару цела. Для хуткіх плыўцоў вялікія торсы дазваляюць целу „падаць“ далей на моцных і хуткіх хвалях».

«Калі я рос у Паўднёвай Караліне, я не мог займацца плаваннем: гэта было не так даступна, як гульня ў футбол ці баскетбол, — узгадвае цемнаскуры навуковец Эдвард Джонс сваё дзяцінства. — Але пры правільным стымуле цемнаскурыя атлеты могуць дамагчыся поспеху ў любым спорце, як гэта зрабілі сёстры Уільямс у тэнісе або Тайгер Вудс у гольфе».