У Сваёй большасці яны не памятаюць сваіх продкаў-ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны. Яны нарадзіліся тады, калі іх прадзедаў ужо не стала. Але жаданне і імкненне ведаць пра мінулае, пра трагічныя падзеі тых далёкіх часоў жыве ў сэрцах.
Наколькі гэта складана дзецям ХХІ стагоддзя і наколькі для моладзі гэта важна? Новая рубрыка на старонках “НП” “Маладое
пакаленне: памяць жыве”. Мы прапануем вам расказваць пра сваіх продкаў, якія змагаліся з фашысцкімі захопнікамі, якія адваявалі для нас мірнае неба. Вы можаце проста патэлефанаваць нам на нумар 2-02-35, каб расказаць пра продка – дзядулю, прадзеда, бабулю ці прабабку, лёс якіх быў апалены вайною.
Дар’я Шаламіцкая не памятае свайго прадзеда. Яна нарадзілася намнога пазней, чым яго не стала. Але яна сабрала пра яго інфармацыю і можа расказваць пра лёс продка.
– Мой прадзед Яфім Рыгоравіч Жук нарадзіўся ў 1910 годзе ў Малых Вікаравічах. Яго адукацыя – тры класы польскай школы. Пасля было знаёмства і вяселле з маёй прабабкай Анастасіяй Антонаўнай. Яны марылі будаваць дом, марылі пра дзяцей. Але Яфім Рыгоравіч быў мабілізаваны на фронт. У час вайны ён удзельнічаў ў розных бітвах і аперацыях – як абарончых, так і наступальных. Пасля таго, як Беларусь была вызвалена, ён прайшоў па еўрапейскіх краінах да Будапешта, дзе быў моцна паранены. Раны загоіліся і ён зноў вярнуўся ў строй, – апавядае Дар’я.
Яе прадзед за мужнасць і гераізм быў узнагароджаны медалём “За адвагу” і орэнам Славы ІІ ступені. Вяртанне дахаты – гэта была работа па аднаўленні гаспадаркі, быў прыхільнікам калектывізацыі. Працаваў у мясцовым калгасе.
Дар’я з гонарам расказвае пра свайго прадзеда сваім аднакласнікам, на мерапрыемстве да Дня Перамогі. Дапамогу ў пошуку інфармацыі пра дзядулю ёй аказала школьная экспедыцыя, якая прайшла яшчэ ў 2010 годзе. Тады вучні Стружскай школы сабралі многа звестак пра ветэранаў, занатавалі іх у альбом і зараз гэта добрая падмога маладому пакаленню. Сама Дар’я распытвала пра прадзеда ў бабулі. Цікавай інфармацыяй з ёю падзялілася цётка.
– Я люблю глядзець фотаальбомы, якія захоўваюцца ў маёй бабулі. Па чорна-белых фота-здымках бачу, як мяняўся мой прадзед, якім было яго жыццё, – гаворыць дзяўчынка.
Штогод дзяўчынка прымае ўдзел у акцыі “Беларусь памятае” – нясе партрэт Яфіма Рыгоравіча. Наогул, вучні Стружскай школы нясуць партрэты 89 чалавек, фотаздымкі якіх сабраны ў школе.
– Мы і зараз працягваем пошукавую работу. Сёлета былі сабраны новыя звесткі, факты аб вызваленні Стругі, Вікаравіч, – расказвае настаўнік гісторыі, кіраўнік ваенна-патрыятычнай экспазіцыі Максім Аляксандраў. – Гэтую інфармацыю мы размясцілі на нашай школьнай экспазіцыі.
На стэндах у школе, на калідоры трэцяга паверха размешчаны і фотаздымкі ветэранаў Вялікай Айчыннай.
Калі Дар’я расказвае ў класе пра свайго прадзеда, то яшчэ некалькі аднакласнікаў падключаюцца да гутаркі, каб паведаміць і пра сваіх продкаў.
Максім Андрэевіч за час сваёй работы ў школе заўважыў, што менавіта ў апошнія гады маладыя людзі ўсё больш хочуць ведаць пра гісторыю сваіх продкаў, у тым ліку пра іх лёс у час Вялікай Айчыннай вайны. Калі раней неахвотна дзяліліся інфармацыяй – лістамі з фронту, фотаздымкамі, медалямі і гэтак далей, то зараз самі прыносяць нешта ў школу, а калі звяртаешся да іх з просьбай, то з радасцю імкнуцца дапамагчы і знайсці звесткі ў сямейных архівах.
У школе штогод для ўсіх класаў і нават старшых груп садка праводзяцца экскурсіі. І вось на адной з апошніх дзяўчынка з дзіцячага садка падышла да стэнда з партрэтамі і паказала свайго прапрадзеда. Яна ўжо ведала, што ён ваяваў, ёй расказвалі і паказвалі бацькі.
– Дзецям вельмі цікава чуць пра гісторыю свайго краю. У нас ёсць урок “Наш край”, на ім імкнёмся даць як мага больш інфармацыі пра родную вёску, продкаў. Да дэталёвай, цікавай інфармацыі дзеці праяўляюць шчырую цікавасць, – гаворыць Максім Андрэевіч. – Яшчэ штогод ідзём ва ўрочышча Осаўе, дзе некалі размяшчаўся ваенны шпіталь, а зараз знаходзіцца помнік загінуўшым. Мы прыбіраем тэрыторыю і праводзім экскурсію.
Нашчадкі воінаў, пахаваных там, прыязджаюць на магілу сваіх продкаў, знаходзяць звесткі. Некалькі гадоў назад у Стружскую школу напісалі вучні адной са школ Масквы. Ім цікава была інфармацыя пра захаванні, вызваленне мясцовасці ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
Вялікая Айчынная вайна апаліла лёсы не толькі ветэранаў, а і ўсіх жыхароў Беларусі. Дар’я расказвае пра сваю бабулю, якой было 10, калі яна стала сведкам расстрэлу яўрэяў у Стасіна. Бацькі вазілі Дашу на гэта ўрочышча, апавядалі гісторыю выратавання бабулі.
Дзядуля па лініі таты быў забраны ў канцлагер. З яго ён так і не вярнуўся.
– Гэта гісторыя маёй сям’і – мая гісторыя, якую я павінна ведаць, каб перадаць сваім дзецям, – упэўнена гаворыць Даша.
Таццяна
СЕГЕН
Фота аўтара