Жыць!
За нашымі гламурнымі фотаздымкамі ў сацыяльных сетках ёсць рэальнае жыццё. Без фільтраў і колеракарэкцыі. Жанчына, пра якую сёння пойдзе размова, усё жыццё пражыла ў Рубчы. Яна памятае выпрабаванні вайны і як з руін паднімалася краіна, таму шануе кожны дзень, імкнецца пражыць яго ў згодзе з прыродай і сваім характарам.
Вользе Курловіч 86 гадоў, яна трымае вялікую гаспадарку: в’етнамскіх свінняў, курэй, коз, качак. На двары гуляюць каты. Па словах гаспадыні, жывёлы дапамагаюць ёй трымацца. У нашым інтэрв’ю Вольга Іванаўна распавяла пра некаторыя факты свайго жыцця.
– Мая маці заўседы казала: не пакідай свайго кутка, – пачала мая суразмоўца. – Я дажываю свой лёс у вёсцы, тут нарадзілася, тут і памру.
… Нас было чацвёра. Сястра памерла ў дваццаціпяцігадовым узросце пасля няўдалай аперацыі. Другая сястра пасля вайны паехала ў Заходнюю Беларусь на заробкі, там яе лёс склаўся, тры гады назад памерла. Брата даўно ўжо няма.
Бацькі таксама ўраджэнцы Рубчы. У розных канцах вёскі жылі. Пазнаёміліся бліжэй – ажаніліся, яшчэ гэта было пры цары. Бацька хутка пакінуў гэты свет, маці нас адна гадавала.
Сваё жыццё правяла таксама тут, з мужам выгадавалі чацвярых дзяцей. Працавала ў калгасе. Мне было 9 гадоў, калі пачалася вайна. Фашысты прыйшлі ў вёску, сагналі ўсіх жыхароў у адну хату. Наша селішча немцы прысвоілі сабе.
Вайну добра памятаю, але не храналагічна. Памятаю, як хтосьці выкрыкнуў: “Немцы ідуць вёску паліць!” Я спужалася. Кінула маці, сясцёр, брата і пабегла ў лес. Схавалася ў алешніку. Там яшчэ жанчына сядзела з дзецьмі. Мы прыслухоўваліся, ці не страляюць. Доўга так хаваліся. Нарэшце вырашыліся пайсці паглядзець у сяло. Маці сустрэла мяне са слязамі. Я мокрая, уся ў калючках.
Потым быў перыяд, калі дзяцей вывозілі ў Германію. Мяне таксама хацелі забраць, але ўзростам не падышла. Забралі старэйшую сястру Ганну. Пра тое, што немцы забіраюць дзяцей, ведалі ўсе, таму сумкі збіралі загадзя. Быў такі факт: калі дзіця ўцякае, расстрэльваюць усю сям’ю.
… Як быццам гэта было ўчора, сястру садзяць у машыну, а нас, родзічаў, немцы адпіхваюць, не даючы магчымасці развітацца. Машына паехала, а мы са слязамі бяжым за ёй. Страшна ўспамінаць. Такое зараз толькі ў кіно паказваюць.
Потым маці даведалася, дзе спыніліся машыны з дзецьмі. Недзе пад Брынёвам была перавалачная база акупантаў. Яна здабыла пропуск туды.
Апранула некалькі старых спадніц, з сабой узяла гарэлкі і разам з іншымі жанчынамі паселі на воз і паехалі на тую базу, каб выкупіць дзяцей.
Потым маці расказвала, што наліла немцам гарэлкі, а яны ў адказ: “Gut! Gut!”. Як яна знайшла дачку, не ведаю, але Ганну пераапранулі ў старое адзенне матулі і адправілі дадому праз лес. Там яна жыла, пакуль Беларусь не вызвалілі.
У вёсцы жыў Ніканор Марозька, наш сусед. Ён быў разведчыкам. Працаваў на немцаў, краў зброю і прыносіў партызанам. Аднойчы яго пачалі шукаць па сяле. Маці схавала мяне ў бочцы. Страшна, сяджу ў цемры. Толькі чую, як яны бразгаюць у хаце, мэблю пераварочваюць. Падняла галаву, а там тры твары немцаў на мяне глядзяць. І я як запішчу ва ўвесь голас. “Kinder, Kinder”, – гавораць яны. Мяне адпусцілі.
Таксама ў Рубчы быў нямецкі шпіталь, прывозілі часцяком немцаў без рук і ног. А могілкі для іх зрабілі на агародзе. Крыжы былі бярозавымі. У кожнага асобная магіла.
Складаны час быў, што тут яшчэ гаварыць. Маці карміла нас, чым прырода даравала. Як толькі гітлераўцы пачалі адступаць, стала прасцей. Мы маглі нешта са-джаць у агародзе. У астатні час – жалуды высушвалі ў печы, з іх даставалі зярняткі, якія потым перапрацоўвалі ў муку. Атрымліваліся аладкі. Варылі шалупінне ад бульбы, якую шукалі па палях. І гэта не сёняшняя смачная бульба, а гнілая бульба вайны.
Дзеці мае раз’ехаліся. Вёска пусцее з кожным годам. Мы з бабулькамі сустракаемся на святы, абмяркоўваем праблемы. Жыву зараз гаспадаркай і агародам: трэба сена нарыхтаваць і дровы на зіму. Пакуль трымаюся.
Наталля ЧАРНЯЎСКАЯ.
Фота аўтара.