"Мінскія кухні". Андрусь Такінданг: Раней за мой колер скуры можна было і на Кастрычніцкай у галаву атрымаць

Тэракт у рэдакцыі французскага часопіса Charlie Hebdo прымусіў увесь свет яшчэ раз задумаццца аб талерантнасці, а цёмнаскуры беларускі мастак і музыка Андрусь Такінданг прысвяціў гэтай страшнай падзеі песню, якая прызывае да ўзаемапаразумення. Мы выправілся да яго на кухню, каб пагаварыць аб талерантнасці ў межах нашага горада. Суразмоўца расказаў, чаму ён будзе сумаваць па бару універсама "Цэнтральны", пра свае адносіны з РНЕ і пра тое, чаму людзі хочуць быць Сяргеямі Міхалкамі.

"Ніхто акрамя мяне самога не есць маю фірмовую страву"

Андрусь нарадзіўся ў сям'і беларускі і жыхара Чада, які прыехаў у БССР на вучобу. Зараз жа Такінданг жыве ў двухпакаёўцы ў пасёлку Сокал пад Мінскам ужо каля трох гадоў. Кажа, што рэмонт на кухні паступова зрабілі адразу пасля засялення.

– Гэты гарнітур мы не рабілі пад заказ, а проста набылі ў краме. Тры гады таму ён каштаваў дзесьці мільёнаў сем, аднак зараз заблытаешся лічыць, колькі гэта было на той момант у доларах.

Гарнітур на кухні Такінданга беларускай вытворчасці

Кухня суразмоўцы даволі вялікая, што дазваляе яму прымаць тут шмат сяброў і знаёмых. Праўда, ніхто з іх асабліва не просіць прыгатаваць Андруся яго фірмовую страву – смажаную рыбу.

– Я амаль заўсёды ем яе адзін, бо іншым здаецца, што там занадта прыпраў. Але мне падабаецца менавіта такая ежа.

"Кожны павінен прайсці перыяд бара універсама "Цэнтральны"

Андрусь кажа, яму падабаецца завівтаць у розныя кавярні і рэстарацыі, але гэта больш тычыцца замежжа, бо ў Мінску ён ходзіць у звыклыя месцы.

– Раней я вадзіў усіх сваіх замежных гасцей у "Васількі", аднак мне расказалі, што пасля хакея там паднялі кошты, і я больш туды не завітваў.

Таксама больш не ходзіць Андрусь і ў легендарны бар універсама "Цэнтральны", дзе раней ён быў звыклым госцем. Кажа, што ўжо не той узрост, каб тусавацца з нефармаламі.

– Я лічу, што кожны павінен прайсці перыяд "Цэнтральнага", але не затрымлівацца там надоўга, бо гэта небяспечна для здароўя і жыццевых перспектыў.

А зараз Андрусь нават сам пячэ хлеб

Нягледзячы на гэта, суразмоўца шкадуе, што новы ўладальнік крамы вось-вось можа прыкрыць легендарны мінскі бар. Ён кажа, што гэта месца мае свой яркі характар.

– Сталінскі ампір, савецкія касіркі і маргіналы ствараюць яго характар як частку аблічча горада. Гэтага аблічча нам не хапае, і мае замежныя сябры заўсёды вельмі цікавяцца гэтым месцам, бо такога больш нідзе няма. Але я ім кажу: "Калі што, хлопцы, без мяне". Пакуль што мне слабо, але, можа, час павернецца так, што пайду і ў "Цэнтральны".

"Толькі ў "Чабурэчнай" можна сустрэць дырэктароў з Оршы, якія п'юць за ВКЛ"

А вось па "Старому Менску", які зараз ператварыўся ў Brew Bar Minsk, Андрусь сумаваць не будзе. Кажа, што там яму падабаліся толькі жывыя выступы музыкаў на вуліцы, а за падобным інтэр'ерам ён можа завітаць і ў "Лондан".

– Таксама нядаўна я адкрыў для сябе кафэ "Стары Горад" у Траецкім. Там вельмі смачная беларуская ежа з цікавымі назвамі, напрыклад, "Каханка як маланка", "Вечарэла – душу грэла"... І табе прыносяць патэльню ўсяго-усяго па вельмі дэмакратычным кошце. Да таго ж, там і піва таннае.




Яшчэ адно месца з танным півам, пра якое расказвае Андрусь, гэта "Чабурэчная" на рагу праспекта і Валадарскага. Там, кажа суразмоўца, у адрозненні ад "Лондана" ці "Старога Менска", можна сустрэць абсалютна розную публіку.

– Аднойчы я зайшоў туды з'есці чабурэк с куфалем піва, а за суседнім сталом пілі гарэлку мужчыны з вусамі ў гарнітурах. І калі я сабраўся сыходзіць, то яны мяне падазвалі і кажуць: "О, ты же тот чувак из телевизора, давай с нами!" (Такінданг нейкі час быў вядучым перадачы пра  беларускую мову на тэлебачанні. – TUT.BY). Бяруць яшчэ пузыр гарэлкі, ад якой я адмаўляюся, і расказваюць, што яны дырэктары нейкіх там камбінатаў з Оршы.

Пакуль Андрусь адмаўляўся ад чаркі, мужчыны расказвалі яму пра вучобу, пра тое, як добра было ў СССР і чаму капіталісты такія дрэнныя.

– Я ўжо сябе ледзь стрымліваў, і тут яны падымаюць келіхі і кажуць: "Ну, давайце вып'ем за нашу агульную радзіму, за ВКЛ!" Я, шчыра кажучы, быў у культурным шоку, але менавіта такія размовы могуць узнікаць толькі ў "Чабурэчнай".

Нейкіх сваіх нелюбімых кафэ у Мінску Такінданг назваць не можа. Кажа толькі тое, што ўсе нашы кавярні саступаюць украінскім, польскім ды літоўскім па суадносінах "кошт – якасць".

– Але, як мне казалі людзі, якія займаюцца рэстаранным бізнэсам, калі у нас рабіць усё па закону, тады сабе нічога не застанецца. Не будзе тады прыбытку ад бізнэсу. Таму я стаўлюся да гэтага з разуменнем.

Андрусь даволі часта бывае за мяжой як са сваім гуртом "Гаротніца", так і з выставамі сваіх карцін

"РНЕшнікі крычалі, каб "ехал в свою страну", а куды ж я паеду?"

А вось разумеюць Андруся далёка не ва ўсіх мінскіх кавярнях: хоць гэтага становіцца менш, аднак і сёння дзе-нідзе трэба тлумачыць афіцыянту, што такое "рахунак".

– Але ўвогуле я не адчуваю нейкага непаразумення ў горадзе, таму што, напэўна, усе мае знаемыя добра ведаюць беларускую мову.

З непаразуменнем у Мінску Такінданг часцей сутыкаўся раней, і яно пралягала зусім не ў моўнай прасторы. Колер скуры суразмоўцы ў 90-я яшчэ выклікаў пытанні на вуліцах горада.

– Я памятаю, што каля кіёскаў стаялі людзі, якія адбіралі грошы, а наводдаль іх кантралявалі "смотрящие" гадоў сарака. Дык вось, грошы ў мяне ніхто не адбіраў, бо я малы быў, а за колер скуры прэсануць маглі. Падыходзілі са словамі: "Эй, ты что, черный что-ли?", і на табе!




Узгадвае ён таксама, як тады ў Мінску даволі актыўна сябе паводзіла РНЕ. Асабліва яно квітнела, па словах Андруся, ва Уруччы.

– Ідзеш, а табе крычаць: "Едь в свою страну!", а ты думаеш: а куды ж мне ехаць, калі гэта мая краіна...

"Аднойчы ад бойкі ўратавала беларуская мова"

Андрусь кажа, што не толькі каля дома на Усходзе, але і "на Кастрычніцкай можна было атрымаць у галаву": "РНЕ-шнікі працавалі заўсёды па адным сцэнары і ў цэнтры".

– Яны абступалі цябе паўколам, а на размову засылалі самага малога і кволага, якога ты, па ідэі, мусіш ударыць. А калі ты гэта зробіш, то астатнія бягуць яго бараніць і цябе ўкатваюць. Але заўсёды мы з імі неяк разыходзіліся мірам, а аднойчы я зацягнуў гутарку да таго моманту, пакуль не падышоў патруль і не забраў гэтых хлопцаў.




А аднойчы ад бойкі Андруся ўратавала беларуская мова. Гэта было на алеі па вуліцы Леніна ўздоўж Нацбанка, дзе Такінданг вечарам сядзеў у кампаніі дзяўчынак.

– Але там былі ўжо не РНЕшнікі, а проста нейкія фашысты, якія пачалі гучна абмяркоўваць, як яны мяне будуць забіваць: нажы там, усе справы. І калі да меня прыйшоў іх рэпрэзентант, то я загаварыў на мове, і ён кажа: "О, ты по-белорусски говоришь. Я вот тоже в рыцарском клубе занимаюсь, так люблю рыцарей, мне так стыдно".

"У 90-я здавалася, што мы вось-вось дасягнем свабоды"

Андрусь кажа, што, калі не баяцца, то ўсё можна было вырашыць словамі. Тым больш у 90-я ў Мінску было і шмат пазітыўнага.

– Былі дазволеныя канцэрты N.R.M. на вуліцы, дзе сабіраліся тысячы чалавек. Ды і ўвогуле ў горадзе віравала кантрастнае рокерскае жыццё. У той час вокліч "Жыве Беларусь" не быў банальным, як зараз, а здавалася, што вось-вось мы дасягнем свабоды.




Па словах Такінданга, тады не толькі ён быў юнаком, але і ўсё грамадства было юным. Зараз жа, кажа суразмоўца, усе пасталелі.

– Тады ўсё было па-рокерску, а зараз усё больш модна. Вы паглядзіце на гэтых людзей з бародамі, з прычоскамі. Мінчукі зараз ужо больш замежнікі па выглядзе, чым самі замежнікі.

"Я напісаў песню пра "Шарлі", бо спужаўся цывілізацыйнай вайны іслама і хрысціянства"

Натуральна, што зараз ужо ніхто не мае пытанняў да колеру скуры Андруся, бо Беларусь становіцца больш цывілізаванай і талерантнай. Яшчэ ж раз задумацца пра талерантнасць увесь свет падштурхнуў тэракт у рэдакцыі французскага часопіса Charlie Hebdo, які маляваў карыкатуры на прарока Мухамеда.

Гэтаму жахліваму выпадку Андрусь прысвяціў невялічкую песеньку, якая заканчваецца словамі: "Мы да зорак ляцім, што ж сварыцца дарма. Толькі кулі ніколі ня вернеш назад..."

– Я напісаў яе таму, што спалохаўся цывілізацыйнага супрацьстаяння ісламу і хрысціянскага свету. Гэта страшна, калі ў Еўропе адбываецца такое жорсткае забойства з-за релігійных цёрак, і хочацца сказаць: "Людзі, не спяшайцеся забіваць адзін аднаго". І калі я спяваў пра Шарлі, то заўседы думаў і пра Украіну.




Адносна сітуацыі ў Францыі Такінданг кажа, што хоць яму і не падабаюцца тыя карыкатуры, ён выступае за рэлігійныя дыспуты, а не за вайну. Аднак паколькі редакцыя часопіса не прадстаўляла ніякай рэлігіі, то ўсе пытанні, упэўнены суразмоўца, можна вырашыць у судзе.

– Можна было б звярнуцца і да больш прафесійнага мастака, які б зрабіў карыкатуру на "Шарлі", а не звяртацца да аўтамата Калашнікава. А ўвогуле, праблема ў тым, што людзі маюць нізкую рэлігійную адукацыю. Рэлігія – гэта ж целы свет філасофіі, але замест таго, каб размаўляць з Богам і адукоўвацца, людзі чамусьі бяруцца за камень.

"Трэба больш укладваць у духоўнае – яно не дэвальвуецца"

Андрусь піша кароткія сацыяльныя песенькі і пра беларускія падзеі. Кажа, ніколі не думаў, што будзе такім займацца, але зараз у нас амаль кожны тыдзень з'яўляецца навіна, якая хвалюе. Напрыклад, Такінданг спеў і пра сітуацыю з валютай, якая суправаджалася чэргамі за тэлевізарамі і іншай тэхнікай.

– Наш чалавек ужо не спадзяецца на стабільнасць свайго рубля, на абяцанкі ўлады, а спадзяецца толькі на хуткась сваіх ног. Так нас выхавалі абставіны, што калі мы не паспеем, нас развядуць. І гэта абсалютна нармальная якасць, толькі не варта адзін аднаго душыць у чэргах.




Сам жа Такінданг кажа, што не такі мудры, як суайчыннікі, бо пакуль ён дабраўся да "Карона-Тэхна", то паліцы былі ўжо напалову пустыя.

– Аднак трэба разумець, што ўсяго не купіш і ўсё роўна не абдурыш ні крызісы гэтыя, ні дзяржаву. Нам трэба, можа, крышку больш укладваць у духоўнае, а не матэрыяльнае. Духоўнае – яно не дэвальвуецца.

"Шмат мінчукоў клянуць сваю працу і хочуць стаць Сяргеем Міхалком"

Андрусь нагадвае, што ўсе гэтыя чэргі ўзяліся ў тым ліку з-за недаверу да ўлады. Андак, па словах суразмоўцы, у нас даволі шмат людзей, якія маўчаць. Пра іх ён таксама напісаў песню з назвай "Быць Сяргеем Міхалком – быць сапраўдым мужыком".

– Я маю шмат знаёмых, якія спачуваюць, але на сваей працы не могуць раскрыцца як беларусы, не могуць гаварыць на мове. Ёсць і такія знаемыя службоўцы, якія клянуць сваю працу, хочуць быць рокерамі, сяргеямі міхалкамі, але яны не могуць імі стаць з-за абставін.




І гэтыя абставіны, па словах Андруся, зусім не абавязкова звязаныя з палітыкай: ён кажа як пра прыніжэнне з боку кіраўніка, так і пра бессэнсоўнасць працы.

– Мне знаёмы выкладчык з iнстытута культуры расказаў, што ў іх увялі прапускную сістэму, як на заводзе, з карткамі, якія фіксуюць час прыхода і адыхода з працы. Ды толькі лекцыі ў іх ідуць крыху меней, чым звычайны працоўны дзень, і каб не атрымаць выгавар, яны проста там прасіжваюць месца. А калі выгавар – то адразу звальненне з воўчым білетам... Канешне, ў такой сітуацыі будзе хацецца стаць рокерам.

Сам Андрусь займаецца тым, што падабаецца: грае у гуртах "Рэха" і "Гаротніца", а таксама малюе карціны. Праўда, яго выстава зараз праходзіць у польскім Уроцлаве, а не родным Мінску, бо "ў нас для гэтага трэба значна больш намаганняў". Але ад гэтага Такінданг не стаў любіць свой горад меней.

– Я да гэтага горада прырос і адчуваю рэзананс з ім. Толькі ў гэтым горадзе я магу выйсці на шпацыр і сустрэч безліч знаемых.

4 мінскіх пытання Андрусю Такіндангу

- Якое збудаванне ў Мінску вы б знеслі ў першую чаргу?

- Гасцініцу каля цырка. Яна псуе архітэктурныя абрысы нашага праспекту, яго агульны план.

- Каму б вы паставілі ў Мінску помнік?

- Караткевічу. Я люблю гэтага аўтара, бо ён мне вельмі блізкі і зразумелы. Таксама нам патрэбен і помнік Каліноўскаму, але я разумею, што ён узнікне толькі тады, калі ў Беларусі адбудуцца перамены.

- Каго вы лічыце самым значным мінчуком?

- Лявона Вольскага. Ён вельмі адпавядае тэрміну "месціч", "мінчук". Гэта інтэлігентны і разумны чалавек, які стварыў культурны пласт, на якім я вырас.

- Куды вы ў першую чаргу вядзеце ў Мінску замежных гасцей?

- На праспект. Я ім паказваю і "Цэнтральны", але кажу: "Калі хочаце - то ідзіце, толькі без мяне".