Шыльды па-беларуску. Як выконваюцца патрабаванні закону на Гомельшчыне?
03.12.2014 12:01
—
Новости Общества
Ігар Случак звярнуўся у райвыканкамы Гомельскай вобласці з пытаннем, чаму шыльды і паказальнікі не падпісваюцца па-беларуску, як гэтага патрабуе закон. І вось якія атрымаў адказы.
Закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" існуе ў Беларусі з 2010 году. Ягоны артыкул 17 прадугледжвае норму, паводле якой назвы геаграфічным аб'ектам прысвойваюцца на беларускай мове, з якой шляхам транслітарацыі перадаюцца на рускую.
Гэта добрая норма, бо ў адпаведнасці з ёй усе вулічныя паказальнікі ў беларускіх населеных пунктах павінны рабіцца па-беларуску. Павінны, - гэта, вядома, задужа моцнае слова, закон дазваляе пісаць назвы вуліц па-руску. Але, думаю, самы заўзяты рускі нацыяналіст не захоча, каб гомельская Гаспадарчая вуліца была нанесена на шыльду па-руску як "Господарчая улица", згодна з патрабаваннем беларускага заканадаўства, а не "Хозяйственная".
Я накіраваў чыноўнікам лісты з пытаннем: ці выкарыстоўваюцца беларускамоўныя шыльды і ці правільна праводзіцца транслітарацыя рускамоўных? Ці ведаюць і выкарыстоўваюць закон чыноўнікі, якія адказваюць за добраўпарадкаванне населеных пунктаў?
Паспрабуем з гэтым разабрацца і пачнём з Гомельшчыны, самай усходняй часткі Беларусі, што мяжуе як з Расіяй, так і з Украінай.
Намесьнік старшыні Калінкавіцкага райвыканкаму Віктар Замосцік паведамляе наступнае:
"У адпаведнасці з артыкулам 17 Канстытуцыі Беларусі дзяржаўнымі мовамі з'яўляюцца беларуская і руская. Акрамя таго, у адпаведнасці з артыкулам 8 закону "Аб мовах" у Беларусі мовамі справаводства і дакументацыі, а таксама мовамі ўзаемаадносін дзяржаўных органаў, органаў мясцовага кіравання і самакіравання, прадпрыемстваў, устаноў, арганізацый і грамадскіх аб'яднанняў з'яўляюцца беларуская і (або) руская мовы.
Закон не прадугледжвае вядзенне справаводства, дакументацыі, у тым ліку дубляванне назваў вуліц і іншых паказальнікаў адрасоў, адначасова на дзвюх дзяржаўных мовах".
"Сядай, Віктар, кол!", - так бы сказаў князь Ярэма Вішнявецкі. А мы проста заўважым, што чыноўнік спасылаецца на Закон аб мовах, але справа тычыцца закону "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў", пра існаванне якога чыноўнік, магчыма, не ведае.
Былы старшыня Жлобінскага райвыканкаму Генадзь Суздалеў пераплюнуў свайго калегу з Калінкавіч у веданні юрыдычных нормаў, якія не тычацца справы. Да пералічаных Замосцікам Канстытуцыі і закону "Аб мовах" ён дадаў яшчэ і невядома навошта Кодэкс аб адукацыі. Усе гэтыя акты, на яго думку, "даюць магчымасць грамадзянам самім выбіраць, на якой з дзвюх моваў размаўляць, атрымліваць адукацыю, займацца творчасцю і г. д. У сувязі з гэтым, шыльды з назвамі вуліц і іншыя надпісы, якія пазначаюць месцазнаходжанне аб'ектаў, могуць быць як на рускай, так і на беларускай мовах".
Цікавыя высновы, якім бы пазайздросціў і Кручкоў з "Пінскай шляхты". Але, тым не менш, закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" зноў не ўзгаданы. Адпаведна, і спадзявацца на слушную транслітарацыю жлобінскіх шыльдаў не выпадае. Спадзяюся, пры новым старшыні Івану Навуменку сітуацыя з шыльдамі зменіцца ў лепшы бок - пра гэта мы даведаемся неўзабаве.
Намесніца старшыні Кармянскага райвыканкаму Таццяна Шэхцер, здаецца, пра закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" ведае, хоць магчыма не ведае пра закон "Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб", паводле якога адказ на зварот павінен давацца на мове звароту. У маім выпадку зварот быў па-беларуску, але адказ быў падрыхтаваны на рускай мове. Вось, што паведамляецца ў адказе:
"Кормянский районный исполнительный комитет благодарит Вас за предложение. Мы с Вами согласны".
Ну, калі згодныя, то я ўжо гатовы дараваць і рускамоўны адказ - не часта сустрэнеш пісьменнага і адэкватнага чыноўніка.
Далей Шэхцер працягвае:
"Все заинтересованные службы ознакомлены с Вашим предложением. Работы по замене уличных указателей будут производиться постепенно при проведении ремонтных работ и наличии финансовых средств".
Гэта ўсё, вядома, правільна і абгрунтавана, але калі закон "Аб назвах геаграфічных аб"ектаў" прадугледжвае напісанне вулічных шыльдаў або па-беларуску, або ў транслітарацыі з беларускай, - то ці законнае існаванне старых рускамоўных шыльдаў, дзе з беларускай даецца пераклад? Тэрмінаў замены незаконных шыльдаў закон не вызначае. Але закон і не кажа, што яны маюць права на існаванне і могуць быць замененыя пры правядзенні рамонтных працаў і фінансавых магчымасцяў для гэтых працаў. Так гэтая замена шыльдаў на дзесяцігоддзі можа расцягнуцца, бо метал - ён і ў Беларусі метал: зношваецца мала і якасцяў сваіх не траціць вельмі доўга.
Дык калі закон не працуе - ці гэта закон? Чыноўнікі, здаецца, лічаць, што калі няма выразнай санкцыі за невыкананне, закон можна і не выконваць або выконваць у форме "італьянскага страйку".
Калі ў раённых цэнтрах сітуацыя з выкананнем закону "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" не вельмі вясёлая, то, магчыма, яна лепшая ў раёнах абласнога цэнтру?
У адміністрацыі Савецкага раёну Гомеля пра закон ведаюць, як ведаюць і пра падзаконныя акты. Акрамя іншага, першы намеснік кіраўніка адміністрацыі Савецкага раёну Сяргей Кадола паведаміў наступнае:
"У адпаведнасьці з нарматыўнымі актамі перайменаванне вуліц, а таксама ўзгадненне адзінага ўзору эскізу вулічных паказальнікаў знаходзяцца ў вядзенні тапанімічнай камісіі, створанай у Гомельскім гарадскім выканаўчым камітэце (рашэнне Гомельскага гарвыканкама ад 1999 года № 194).
Зыходзячы з вышэй сказанага, рэкамендуем накіраваць Вашыя прапановы па афармленні вулічных паказальнікаў у гарадскую тапанімічную камісію.
Дзякуем Вам за актыўную жыццёвую пазіцыю і неабыякавыя адносіны да афармлення інфармацыйнай прасторы нашага горада".
Мяркуючы па адказе, у адміністрацыі Савецкага раёну за заканадаўствам сочаць, але рэалізоўваць яго не спяшаюцца. Ды зыходзячы з сітуацыі, якая склалася ў Гомелі з шыльдамі, тапанімічная камісія з 1999 году так і не вызначылася з адзіным эскізам вулічных паказальнікаў.
У адных выпадках патрабаванні закону "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" у Гомелі выконваюцца, і рускамоўныя шыльды змяняюцца на беларускамоўныя.
У іншых выпадках патрабаванні закону ігнаруюцца, замест беларускамоўных шыльдаў вешаюцца новыя рускамоўныя ў перакладзе з беларускай.
А бываюць навогул выпадкі, калі ўжо беларускамоўныя шыльды транслітаруюць з рускай мовы на беларускую, тым самым не толькі парушаючы закон, але і легалізуючы "трасянку".
Бываюць і проста шыльды з памылкамі.
Нават у добрых прыкладах вулічных шыльдаў досыць часта сустракаецца тая хіба, што з беларускай мовы на рускую робіцца пераклад, а не транслітарацыя.
І гэта пры тым, што сітуацыя з шыльдамі ў Гомелі нашмат лепшая, чым у раённых цэнтрах вобласці.
Я скарыстаўся прапановай адміністрацыі і звярнуўся ў Гомельскі гарадскі выканаўчы камітэт.
Намесніца Гомельскага гарвыканкаму Аксана Рудзянок паведаміла:
"Вашая прапанова вырабляць новыя паказальнікі па-беларуску пры правядзенні прац па замене старых шыльд з назвамі вуліц на новыя будзе разгледжана на чарговым паседжанні тапанімічнай камісіі Гомельскага гарвыканкаму. Па выніках рашэння камісіі адказ будзе дадзены дадаткова".
Я запасся папкорнам, але адказ доўга чакаць мяне не прымусіў. Згаданая Аксана Рудзянок праз месяц паведаміла:
"Дадзенае пытанне будзе разглядацца дадаткова пры замене аншлагаў у выпадку наяўнасці фінансавання ў бюджэце ў 2014 годзе".
Як бачым, зноў мы вяртаемся да таго, што закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" не ўспрымаецца ўсур'ёз як закон, і яго выкананне залежыць ад збегу абставін. У дадзеным выпадку - ад наяўнасці фінансавання.
Сканчваецца 2014 год, але сітуацыя з шыльдамі ў Гомелі не палепшылася. Больш за тое, з'яўляюцца новыя рускамоўныя шыльды, дзе рускамоўныя назвы не транслітараваныя з беларускай, а перакладзеныя.
Але, магчыма, лепшая сітуацыя на абласным узроўні?
Начальніца галоўнага ўпраўлення ідэалагічнай працы, культуры і па справах моладзі Гомельскага аблвыканкаму Ірына Даўгала паведаміла:
"Па даручэнні кіраўніцтва Гомельскага аблвыканкаму Ваш зварот разгледжаны галоўным упраўленнем ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі аблвыканкама сумесна з галоўным упраўленнем юстыцыі аблвыканкама і гаррайвыканкамамі вобласці".
Нічога не скажаш - вялікая нарада атрымалася, столькі вучоных мужоў і жанок сабраліся ў адным месцы, каб шыльдачкі абмеркаваць. Але які вынік? Вынік такі, што ў адказе былі згаданыя толькі Канстытуцыя і закон "Аб мовах", а пра закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" ні слова. Нават упраўленне юстыцыі не дапамагло яго адшукаць, што ўжо казаць пра ідэолагаў і кіраўнікоў раёнаў.
Таму і лагічным было рэзюмэ ідэолага Даўгалы: "Парадак выкарыстання дзяржаўных моў непасрэдна пры афармленні шыльд з назвамі вуліц і іншымі геаграфічнымі найменнямі законам не вызначаны".
Такі вось юрыдычны нігілізм, хоць у законе "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў", як мы ведаем, усё гэта прапісана.
Але напрыканцы вернемся ў раёны, а дакладней - у Акцябрскі раён, праслаўлены Ксюшай Дзягелькай і недарэчнай назвай, якая засталася яму ў спадчыну з савецкіх часоў.
Намеснік старшыні райвыканкаму Ігар Угрын нормы закону "Аб назвах геаграфічных аб"ектаў" ведае (а як з такой назвай раёну не ведаць!) і паведамляе:
"Нормай закону ўсталявана транслітарацыя геаграфічных назваў з беларускай мовы на рускую, а не прамы пераклад".
Бінго! Тое, над чым раіліся ідэолагі, юрысты і старшыні раёнаў і гарадоў вобласці, здзейснілася - быў дадзены нарэшце правільны адказ! І чаму толькі Ігар Угрын не ў аблвыканкаме, ці хоць бы не намеснік, а старшыня Акцябрскага райвыканкаму?..
Толькі вось адно, як той казаў, пытаннечка ўзьнікае - калі ў адпаведнасці з законам транслітарацыя назвы геаграфічнага аб'екту робіцца з беларускамоўнага варыянту, то чаму Ксюша Дзягелька і Ігар Угрын жывуць у Акцябрскім раёне, а не ў Кастрычніцкім?
Але гэта ўжо іншая гісторыя. А наступным разам мы пагаворым з вамі пра тое, як адлюстраваная беларуская мова на вулічных шыльдах іншых беларускіх рэгіёнаў.
Закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" існуе ў Беларусі з 2010 году. Ягоны артыкул 17 прадугледжвае норму, паводле якой назвы геаграфічным аб'ектам прысвойваюцца на беларускай мове, з якой шляхам транслітарацыі перадаюцца на рускую.
Гэта добрая норма, бо ў адпаведнасці з ёй усе вулічныя паказальнікі ў беларускіх населеных пунктах павінны рабіцца па-беларуску. Павінны, - гэта, вядома, задужа моцнае слова, закон дазваляе пісаць назвы вуліц па-руску. Але, думаю, самы заўзяты рускі нацыяналіст не захоча, каб гомельская Гаспадарчая вуліца была нанесена на шыльду па-руску як "Господарчая улица", згодна з патрабаваннем беларускага заканадаўства, а не "Хозяйственная".
Я накіраваў чыноўнікам лісты з пытаннем: ці выкарыстоўваюцца беларускамоўныя шыльды і ці правільна праводзіцца транслітарацыя рускамоўных? Ці ведаюць і выкарыстоўваюць закон чыноўнікі, якія адказваюць за добраўпарадкаванне населеных пунктаў?
Паспрабуем з гэтым разабрацца і пачнём з Гомельшчыны, самай усходняй часткі Беларусі, што мяжуе як з Расіяй, так і з Украінай.
Намесьнік старшыні Калінкавіцкага райвыканкаму Віктар Замосцік паведамляе наступнае:
"У адпаведнасці з артыкулам 17 Канстытуцыі Беларусі дзяржаўнымі мовамі з'яўляюцца беларуская і руская. Акрамя таго, у адпаведнасці з артыкулам 8 закону "Аб мовах" у Беларусі мовамі справаводства і дакументацыі, а таксама мовамі ўзаемаадносін дзяржаўных органаў, органаў мясцовага кіравання і самакіравання, прадпрыемстваў, устаноў, арганізацый і грамадскіх аб'яднанняў з'яўляюцца беларуская і (або) руская мовы.
Закон не прадугледжвае вядзенне справаводства, дакументацыі, у тым ліку дубляванне назваў вуліц і іншых паказальнікаў адрасоў, адначасова на дзвюх дзяржаўных мовах".
"Сядай, Віктар, кол!", - так бы сказаў князь Ярэма Вішнявецкі. А мы проста заўважым, што чыноўнік спасылаецца на Закон аб мовах, але справа тычыцца закону "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў", пра існаванне якога чыноўнік, магчыма, не ведае.
Былы старшыня Жлобінскага райвыканкаму Генадзь Суздалеў пераплюнуў свайго калегу з Калінкавіч у веданні юрыдычных нормаў, якія не тычацца справы. Да пералічаных Замосцікам Канстытуцыі і закону "Аб мовах" ён дадаў яшчэ і невядома навошта Кодэкс аб адукацыі. Усе гэтыя акты, на яго думку, "даюць магчымасць грамадзянам самім выбіраць, на якой з дзвюх моваў размаўляць, атрымліваць адукацыю, займацца творчасцю і г. д. У сувязі з гэтым, шыльды з назвамі вуліц і іншыя надпісы, якія пазначаюць месцазнаходжанне аб'ектаў, могуць быць як на рускай, так і на беларускай мовах".
Цікавыя высновы, якім бы пазайздросціў і Кручкоў з "Пінскай шляхты". Але, тым не менш, закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" зноў не ўзгаданы. Адпаведна, і спадзявацца на слушную транслітарацыю жлобінскіх шыльдаў не выпадае. Спадзяюся, пры новым старшыні Івану Навуменку сітуацыя з шыльдамі зменіцца ў лепшы бок - пра гэта мы даведаемся неўзабаве.
Намесніца старшыні Кармянскага райвыканкаму Таццяна Шэхцер, здаецца, пра закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" ведае, хоць магчыма не ведае пра закон "Аб зваротах грамадзян і юрыдычных асоб", паводле якога адказ на зварот павінен давацца на мове звароту. У маім выпадку зварот быў па-беларуску, але адказ быў падрыхтаваны на рускай мове. Вось, што паведамляецца ў адказе:
"Кормянский районный исполнительный комитет благодарит Вас за предложение. Мы с Вами согласны".
Ну, калі згодныя, то я ўжо гатовы дараваць і рускамоўны адказ - не часта сустрэнеш пісьменнага і адэкватнага чыноўніка.
Далей Шэхцер працягвае:
"Все заинтересованные службы ознакомлены с Вашим предложением. Работы по замене уличных указателей будут производиться постепенно при проведении ремонтных работ и наличии финансовых средств".
Гэта ўсё, вядома, правільна і абгрунтавана, але калі закон "Аб назвах геаграфічных аб"ектаў" прадугледжвае напісанне вулічных шыльдаў або па-беларуску, або ў транслітарацыі з беларускай, - то ці законнае існаванне старых рускамоўных шыльдаў, дзе з беларускай даецца пераклад? Тэрмінаў замены незаконных шыльдаў закон не вызначае. Але закон і не кажа, што яны маюць права на існаванне і могуць быць замененыя пры правядзенні рамонтных працаў і фінансавых магчымасцяў для гэтых працаў. Так гэтая замена шыльдаў на дзесяцігоддзі можа расцягнуцца, бо метал - ён і ў Беларусі метал: зношваецца мала і якасцяў сваіх не траціць вельмі доўга.
Дык калі закон не працуе - ці гэта закон? Чыноўнікі, здаецца, лічаць, што калі няма выразнай санкцыі за невыкананне, закон можна і не выконваць або выконваць у форме "італьянскага страйку".
Калі ў раённых цэнтрах сітуацыя з выкананнем закону "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" не вельмі вясёлая, то, магчыма, яна лепшая ў раёнах абласнога цэнтру?
У адміністрацыі Савецкага раёну Гомеля пра закон ведаюць, як ведаюць і пра падзаконныя акты. Акрамя іншага, першы намеснік кіраўніка адміністрацыі Савецкага раёну Сяргей Кадола паведаміў наступнае:
"У адпаведнасьці з нарматыўнымі актамі перайменаванне вуліц, а таксама ўзгадненне адзінага ўзору эскізу вулічных паказальнікаў знаходзяцца ў вядзенні тапанімічнай камісіі, створанай у Гомельскім гарадскім выканаўчым камітэце (рашэнне Гомельскага гарвыканкама ад 1999 года № 194).
Зыходзячы з вышэй сказанага, рэкамендуем накіраваць Вашыя прапановы па афармленні вулічных паказальнікаў у гарадскую тапанімічную камісію.
Дзякуем Вам за актыўную жыццёвую пазіцыю і неабыякавыя адносіны да афармлення інфармацыйнай прасторы нашага горада".
Мяркуючы па адказе, у адміністрацыі Савецкага раёну за заканадаўствам сочаць, але рэалізоўваць яго не спяшаюцца. Ды зыходзячы з сітуацыі, якая склалася ў Гомелі з шыльдамі, тапанімічная камісія з 1999 году так і не вызначылася з адзіным эскізам вулічных паказальнікаў.
У адных выпадках патрабаванні закону "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" у Гомелі выконваюцца, і рускамоўныя шыльды змяняюцца на беларускамоўныя.
У іншых выпадках патрабаванні закону ігнаруюцца, замест беларускамоўных шыльдаў вешаюцца новыя рускамоўныя ў перакладзе з беларускай.
А бываюць навогул выпадкі, калі ўжо беларускамоўныя шыльды транслітаруюць з рускай мовы на беларускую, тым самым не толькі парушаючы закон, але і легалізуючы "трасянку".
Бываюць і проста шыльды з памылкамі.
Нават у добрых прыкладах вулічных шыльдаў досыць часта сустракаецца тая хіба, што з беларускай мовы на рускую робіцца пераклад, а не транслітарацыя.
І гэта пры тым, што сітуацыя з шыльдамі ў Гомелі нашмат лепшая, чым у раённых цэнтрах вобласці.
Я скарыстаўся прапановай адміністрацыі і звярнуўся ў Гомельскі гарадскі выканаўчы камітэт.
Намесніца Гомельскага гарвыканкаму Аксана Рудзянок паведаміла:
"Вашая прапанова вырабляць новыя паказальнікі па-беларуску пры правядзенні прац па замене старых шыльд з назвамі вуліц на новыя будзе разгледжана на чарговым паседжанні тапанімічнай камісіі Гомельскага гарвыканкаму. Па выніках рашэння камісіі адказ будзе дадзены дадаткова".
Я запасся папкорнам, але адказ доўга чакаць мяне не прымусіў. Згаданая Аксана Рудзянок праз месяц паведаміла:
"Дадзенае пытанне будзе разглядацца дадаткова пры замене аншлагаў у выпадку наяўнасці фінансавання ў бюджэце ў 2014 годзе".
Як бачым, зноў мы вяртаемся да таго, што закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" не ўспрымаецца ўсур'ёз як закон, і яго выкананне залежыць ад збегу абставін. У дадзеным выпадку - ад наяўнасці фінансавання.
Сканчваецца 2014 год, але сітуацыя з шыльдамі ў Гомелі не палепшылася. Больш за тое, з'яўляюцца новыя рускамоўныя шыльды, дзе рускамоўныя назвы не транслітараваныя з беларускай, а перакладзеныя.
Але, магчыма, лепшая сітуацыя на абласным узроўні?
Начальніца галоўнага ўпраўлення ідэалагічнай працы, культуры і па справах моладзі Гомельскага аблвыканкаму Ірына Даўгала паведаміла:
"Па даручэнні кіраўніцтва Гомельскага аблвыканкаму Ваш зварот разгледжаны галоўным упраўленнем ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі аблвыканкама сумесна з галоўным упраўленнем юстыцыі аблвыканкама і гаррайвыканкамамі вобласці".
Нічога не скажаш - вялікая нарада атрымалася, столькі вучоных мужоў і жанок сабраліся ў адным месцы, каб шыльдачкі абмеркаваць. Але які вынік? Вынік такі, што ў адказе былі згаданыя толькі Канстытуцыя і закон "Аб мовах", а пра закон "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў" ні слова. Нават упраўленне юстыцыі не дапамагло яго адшукаць, што ўжо казаць пра ідэолагаў і кіраўнікоў раёнаў.
Таму і лагічным было рэзюмэ ідэолага Даўгалы: "Парадак выкарыстання дзяржаўных моў непасрэдна пры афармленні шыльд з назвамі вуліц і іншымі геаграфічнымі найменнямі законам не вызначаны".
Такі вось юрыдычны нігілізм, хоць у законе "Аб назвах геаграфічных аб'ектаў", як мы ведаем, усё гэта прапісана.
Але напрыканцы вернемся ў раёны, а дакладней - у Акцябрскі раён, праслаўлены Ксюшай Дзягелькай і недарэчнай назвай, якая засталася яму ў спадчыну з савецкіх часоў.
Намеснік старшыні райвыканкаму Ігар Угрын нормы закону "Аб назвах геаграфічных аб"ектаў" ведае (а як з такой назвай раёну не ведаць!) і паведамляе:
"Нормай закону ўсталявана транслітарацыя геаграфічных назваў з беларускай мовы на рускую, а не прамы пераклад".
Бінго! Тое, над чым раіліся ідэолагі, юрысты і старшыні раёнаў і гарадоў вобласці, здзейснілася - быў дадзены нарэшце правільны адказ! І чаму толькі Ігар Угрын не ў аблвыканкаме, ці хоць бы не намеснік, а старшыня Акцябрскага райвыканкаму?..
Толькі вось адно, як той казаў, пытаннечка ўзьнікае - калі ў адпаведнасці з законам транслітарацыя назвы геаграфічнага аб'екту робіцца з беларускамоўнага варыянту, то чаму Ксюша Дзягелька і Ігар Угрын жывуць у Акцябрскім раёне, а не ў Кастрычніцкім?
Але гэта ўжо іншая гісторыя. А наступным разам мы пагаворым з вамі пра тое, як адлюстраваная беларуская мова на вулічных шыльдах іншых беларускіх рэгіёнаў.