Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне

Источник материала:  
04.08.2014 12:51 — Новости Общества


Што такое жыццё? Гэта манітор камп'ютара? Гэта праца-канапа-сям'я-хоббі-ноч-праца-дзень-ноч-праца-пятніца-цыцкі-бухло? Ці ёсць жыццё за Мінскай кальцавой? А мы — ёсць? Хто мы, дзе мы, навошта мы? А дзе астатнія? І хто тыя астатнія, тыя дзевяць мільёнаў чатырыста шасцьдзесят пяць тысяч і яшчэ два чалавекі? Дзе яны пахаваліся? Мы ідзём шукаць!

Падарожжа першае. Івакі
Падарожжа другое. Кольна
Падарожжа трэцяе. Жалезнікі
Падарожжа чацвёртае. Дуравічы
Падарожжа пятае. Неглюбка
Падарожжа шостае. Зялёны Мох
Падарожжа сёмае. Гарохаў (Чэхі)
Падарожжа восьмае. Петрыкаў-Галубіца-Снядзін
Падарожжа дзевятае. Губарэвічы
Падарожжа дзесятае. Любоў і Верны
Падарожжа адзінаццатае. Епіфань і Каралін
Падарожжа дванаццатае. Вулкан
Падарожжа трынаццатае (шчаслівае). Грушачка
Падарожжа чатырнаццатае. На Веткаўшчыну, дзе стралу хаваюць
Падарожжа пятнаццатае. Аціркі
Падарожжа шаснаццатае. Юравічы
Падарожжа сямнаццатае. Стрэнькі
Падарожжа васемнаццатае. Міхалёўка-Новы год
Падарожжа дзевятнаццатае. Тэльман
Падарожжа дваццатае. Юрга — Рудня Стаўбунская





Дзям'янкі (Добрушскі раён). Ці шмат у нас вёсак з такой гісторыяй? Археолагі знайшлі тут паселішча XII-XIII стагоддзяў, тут была стаянка часоў неаліту, па пісьмовых крыніцах вёска вядомая з XVI стагоддзя. Уявіце: дзевяць стагоддзяў таму тут жылі людзі! І восем, і сем, і два стагоддзі таму. Жылі бы і зараз. Але ў канцы 80-х — пачатку 90-х мінулага ўжо трагічнага для нашага краю ХХ стагоддзя радыяцыя выгнала адсюль жыхароў прэч па беламу свету.

Зараз тут нават указальніка вёскі няма. За «чарнобыльскім» КПП — выдатны асфальт, які заслаў дарогу яшчэ ў 80-х. Далей — зона і Дзям'янкі.

Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Тут у ХІХ стагоддзі адбудаваў сабе велічны палац генерал-губернатар Фінляндыі Мікалай Герард. Нават па сённяшнім жахлівым стане палацу можна здагадвацца — якое багацце мы згубілі, губляем. Ды і ці ўваходзіць ў нашу сістэму каштоўнасцяў — людзей хуткасных на жыццё, меркаванні і патрэбы, занядбаны палац — напамін былой прыгажосці, змястоўнасці, грунтоўнасці жыцця?

Мікалай Герард быў міравым суддзём Пецярбурга, старэйшым старшынёй Варшаўскай судовай палаты, а з 1905 па 1908 год — генерал-губернатарам Фінляндыі. У канцы ХІХ стагоддзя ў Дзям'янках ён пабудаваў велічны палац. Вежу упрыгожвалі зубцы, а парк вакол сядзібы быў створаны на двух ярусах, злучаных лесвіцай. Да сённяшняга дня ў парку захаваліся незвычайныя дрэвы: чорная яліна, горкі каштан. Пасля рэвалюцыі ў палацы быў дзіцячы дом, потым — спецкшола, піянерскі лагер. А зараз — нічога.

Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Па легендзе, у гэтых мясцінах яшчэ задоўга да Герарда жылі кавалі — Дзям'ян і Кузьма, пра што сведчаць і назвы суседніх вёсак Дзям'янкі і Кузьмінічы. На гэтай зямлі археолагі знаходзілі шматлікія сведчанні таго, што мясціна была прыдатнай для жыцця людзей, пра што сведчаць археалагічныя знаходкі. Тут знайшлі даследчыкі старажытныя курганныя могілкі, з больш чым 150 курганамі. Даследчыкі кажуць, што гэта былі пахаванні радзімічаў. Тут быў адзіны на ўсёй тэрыторыі радзімічаў некропаль — горад нябожчыкаў. Радзімічы звозілі сюды для пахавання знакамітых асоб.

Зараз жа, у гэтыя жнівеньскія дні, тут праходзіць пахаванне вёскі Дзям'янкі. Мясцовыя жыхары трапілі пасля аварыі на ЧАЭС пад адсяленне. Пакінутыя ж дамы колькі гадоў чакалі сваёй чаргі, пакуль не дабраліся да іх экскаватары і бульдозеры спецыялізаванага прадпрыемства «Палессе». 



І вось ужо амаль сто сядзіб прайшлі адваротны працэс нараджэння з цэглы і дрэва: паглынула іх зямля. Разявілі пашчы экскаватары, ссоўваюць-плюшчаць платы-хлявы-дамы бульдозеры. І вось ужо праз колькі гадоў тут будзе, хутчэй за ўсё, расці сасновы лес.

Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Але не будзем кідацца ў наіўную настальгію і шукаць вінаватых. Напэўна, ніхто б з нас не паехаў жыць зараз у Дзям'янкі, дзе радыяцыйны фон у шэсць разоў перавышае норму, дзе няма «інфраструктуры», а аўталаўка прыязджае два разы на тыдзень. Дзе з задавальненняў — толькі натуральныя: неверагоднай прыгажосці прырода, магічная цішыня, рака Іпуць, стары парк і разбураны палац Мікалая Герарда.

І ўсё ж у вёсцы жывуць людзі. На ўскрайку Дзям'янак стаіць хата Ганны Васільеўны Мельнікавай. Бабулька абазначыла шлях да сваёй хаты калкамі, убітымі ў зямлю, і пластыкавымі бутэлькамі на іх. Гэта такія арыенціры для сваякоў, якія яе наведваюць, ды і для самой сябе, калі зімой замятае ўсё наваколле, і ні дарог, ні людзей.

Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Ганна Васільеўна кажа, што ёй ужо столькі гадоў, што яна і сама не памятае, колькі. У Дзям'янках яна пражыла ўсё жыццё. Таму тут і засталася.

«Думала — вырастуць дзеці, ужо буду жыць для сябе. А не атрымалася неяк. То вайна, то беднасць пры Хрушчове, потым — Чарнобыль. Я бачу, як зараз закопваюць маю вёску — і проста плачу! Мне не сумна — мне балюча! У час вайны фашысты палілі нашу вёску, ды не спалілі, а зараз... Але я нікога не вінавачу. Людзі самі вінаватыя, што бягом адсюль беглі. Адна мая аднавяскоўка казала, так абрадавалася, што недзе там кватэру далі: «А чаго ж ён раней не выбухнуў, той Чарнобыль?». Я ёй кажу: а чаго ты раней не пераехала куды, хто табе не даваў?», — успамінае Ганна Васільеўна.

Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Яна не скардзіцца на сум. Напэўна, гэта толькі гарадскія жыхары маюць такую моду — стагнаць і скардзіцца, што сумна жыць. Напэўна, сярод тлуму і мітусні сапраўды сумна.

«Чаго мне сумна будзе? Прыёмнік, тэлевізар, сабака, дзевяць катоў, куры, гарод. Рыбакі на чаўнах прыязджаюць, сыны, пляменнікі мяне наведваюць. Я была ў іх там, у Мінску, прапаноўвалі пераехаць, ды што мне там рабіць? Буслы вунь насупраць хаты жывуць, і я буду жыць. Пакуль Бог дасць. Хочацца яшчэ пажыць!», — кажа пенсіянерка. 



Ходзіць да Ганны Васільеўны ў госці яе адзіны аднавясковец — Мікалай Іванавіч Дарашэнка. У 60-х гадах ён прыехаў сюды з Украіны, працаваў механізатарам. А зараз падпрацоўвае вартаўніком на прадпрыемстве «Палессе» — па начах ахоўвае тэхніку, якая хавае яго вёску. Калі з вёскі ўсе беглі, Мікалай Іванавіч з жонкай вырашылі застацца. Жонка нядаўна памерла. Дзеці і ўнукі праведваюць пенсіянера.

«Усе, хто выехаў адсюль, ужо вярнуліся назад. Праўда, у саркафагах з дрэва. Мне неяк даўно параілі: хочаш жыць — сядзі ў вёсцы, нікуды не едзь. І вось жыву да гэтага часу. І грыбы збіраю, і рыбу лаўлю. А дзе тут радыяцыя? Вёску закапваюць. Але ім там, наверсе, лепш бачна. Людзям далі працу, і яны працуюць. А тое, што можна тут жыць ці нельга... Да нас неяк прыязджаў доктар радыялогіі з Ленінграду. Дык ён сказаў, на пытанне, ці можна тут жыць так: «Трэба!». Навошта, маўляў, павысялялі людзей? Вы ўсіх іх паслалі на пагібель! Адзінае, што не ведаем — як на маленькіх дзяцей будзе уплываць радыяцыя, а дарослыя маглі б да ста гадоў жыць. Шкада, што вёска памірае, шкада, што людзі адсюль збеглі. А якія мужыкі былі! І ўсе ўжо на могілках», — сумуе Мікалай Іванавіч.

Дома сумна. Падарожжа дваццаць першае. Дзям'янкі. Развітанне


Але ён упэўнены, што яшчэ будуць жыць тут людзі. «Такія месцы не застануцца без людзей. Гэта ўсе знясуць, а потым пабудуюць новы пасёлак, ды і будуць жыць. Пасеюць жыта. Тут некалі палеткі давалі па 60 цэнтнераў з гектара! І бульбы заўсёды была ў нас гара! Не памрэ вёска!», — рашуча гаворыць пенсіянер.



Алена ГЕРМАНОВІЧ

←Алесь Беляцкий: Ситуация, в которой сегодня работают активисты белорусских НГО, остается очень сложной

Лента Новостей ТОП-Новости Беларуси
Яндекс.Метрика