"Амаль адразу пасля родаў пачала трэніравацца"
Трохразовая паралімпійская чэмпіёнка стала маці паўтара месяца таму, але рыхтуецца да летняй Паралімпіяды
Пра трохразовую паралімпійскую чэмпіёнку Людмілу Валчок мы пісалі неаднойчы, узгадвалі яе няпросты лёс. Паваротным момантам у яе жыцці стала падзенне з даху інтэрната і пералом пазваночніка ў дваццацігадовым узросце. Паўтара года дзяўчына правяла ў бальніцах і прызвычаілася жыць у інваліднай калясцы. Да траўмы Людміла была ў нацыянальнай зборнай па лёгкай атлетыцы, займалася бегам на доўгія дыстанцыі. Але тройчы выйграць Алімпіяду (дакладней Паралімпіяду) ёй наканавана было ў інваліднай калясцы. Людміла Валчок выступае як на зімовых, так і на летніх спаборніцтвах. Зімой — у лыжных гонках на санях, летам — у адаптыўным веславанні.
Пасля траўмы, акрамя медалёў чэмпіянатаў свету і Паралімпіяд, у Людмілы з'явілася ўсё, пра што мараць звычайныя людзі, — трохпакаёвая кватэра ў алімпійскай вёсцы ў Мінску, аўтамабіль, любімая праца, магчымасць трэніравацца і адпачываць за мяжой. Яе аптымізму і энергіі можна зайздросціць бясконца, але толькі блізкія людзі ведаюць, якой працы і намаганняў усё гэта каштавала дзяўчыне. Людміла сустрэла любімага чалавека, і зусім нядаўна спартсменка стала маці. У першы дзень лютага ў яе нарадзілася дачка Анастасія. Мы сустрэліся з Людмілай і ўзгадалі няпростыя павароты ў яе жыцці.
— Людміла, як змянілася жыццё пасля таго, як ты стала маці?
— Усё ў нас выдатна, я ўсё паспяваю і з усім спраўляюся сама. Ужо прыступіла да трэніровак і ў маі збіраюся разам з Анастасіяй паехаць на першыя зборы — у Брэст.
— ?
— Плануем, што Сяргей (тата Анастасіі) возьме адпачынак і паедзе з намі, каб я магла трэніравацца. Ён і мая мама і зараз мне вельмі дапамагаюць. У мяне яшчэ вельмі невялікі мацярынскі "стаж", не магу прызвычаіцца, па-ранейшаму мяне некуды нясе. Паспяваю і пачытаць нешта, нават на вышыўку час застаецца, пакуль мая малышка спіць.
— Як падчас цяжарнасці ты пераадольвала ўсе складанасці?
— Ніякіх праблем са здароўем падчас цяжарнасці ў мяне не было. На пятым месяцы я паехала заваёўваць алімпійскую ліцэнзію...
— Адчуваецца, што сябе ты ніколькі не шкадуеш. Памятаю, як падчас заезду на Алімпіядзе ты рэменем да крыві сцерла спіну, цяпер цяжарная адправілася на спаборніцтвы...
— Зараз я ж не медалі заваёўвала, а толькі ліцэнзію. Мне трэба было ўсяго толькі трапіць у фінал. Нават урачы нічога супраць не мелі. Цяжарнасць — гэта ж не хвароба. На спаборніцтвах з намі быў урач, так што ўсё было нармальна.
— У тым, што былі бытавыя цяжкасці, можна не сумнявацца. У тваім пад'ездзе пандус ёсць толькі на вуліцы. А да ліфта вядзе яшчэ сем прыступак...
— Пандус таксама, дарэчы, не адразу зрабілі. Спачатку сказалі, што ён будзе "псаваць эстэтычны выгляд дома". Давялося напісаць нямала паперак. Як толькі я даведалася, што цяжарная, адразу пачала звяртацца ў інстанцыі і прасіць, каб мне зрабілі электрапад'ёмнік: пандус там стрымаўся б для самазабойцаў, таму што вельмі круты пад'ём. У Мінгарвыканкаме на самым высокім узроўні паабяцалі, што зробяць. Але яго няма і дагэтуль! Таму да самых родаў даводзілася скакаць па прыступках на калясцы.
— Некалькі гадоў таму ў цябе аналагічныя праблемы былі са стаянкай побач з пад'ездам, хоць спраў там — усяго нічога: здавалася б, толькі акрэсліць фарбай парковачнае месца...
— Так, былі праблемы. У жыцці не можа ўсё быць роўна. Я таксама не ведаю, як бы паводзіла сябе на месцы чыноўнікаў, калі б у мяне хтосьці з калясачнікаў нешта прасіў. Адзін з чыноўнікаў мне кажа: "Ну, мы вас разумеем...". Так раззлаваў мяне, я і адказваю: "Ведаеце, зразумееце толькі калі давядзецца сесці ў каляску і зрабіць круг па маім маршруце".
— Затое, як прыемна, калі бюракратычная сцяна парушана і табе, нарэшце, робяць паркоўку...
— Зрабіць яе зрабілі, і суседзі стараюцца маё месца не займаць. А калі на "Мінск-Арэне" хакей, трашчаць усе двары, і маё месца займаюць таксама. Даводзіцца падпіраць. Часам і нахаміць могуць, часам і прабачэння папросяць. Неяк паставілі на маё месца мікрааўтобус, я падперла. Тэлефануюць: я зараз пераеду тваю машыну. Пераязджайце, кажу, я выклічу ДАІ і давядзецца заплаціць штраф...
— Памятаю, як ты праз увесь горад ездзіла на працягу некалькіх месяцаў у аўташколу на грамадскім транспарце. Выпрабаванне, здаецца, не менш складанае, чым заваяваць алімпійскі медаль...
— Зусім не. Я ва ўсім шукаю станоўчыя моманты. У грамадскім транспарце бачыш людзей, знаёмішся з імі. Мне дагэтуль кіроўцы 73-га аўтобуса ў горадзе бібікаюць: даўненька мы цябе не каталі...
— Люда, у чым сакрэт твайго аптымізму? Няўжо ніколі не бывае такога, што раніцай ад уяўлення колькасці спраў на дзень, прычым не самых прыемных, не хочацца нават з ложка ўставаць?
— Ды не займаюся я ніякімі непрыемнымі справамі (смяецца)! Усе мае справы — добрыя. З'ездзіць на трэніроўку, на вучобу — хіба гэта дрэнна? Усё гэта дае нейкі штуршок у жыцці, адкрывае новыя магчымасці. Я зараз вучуся ў магістратуры інстытута турызму. Доўга думала: паступаць — не паступаць? Тут і цяжарнасць, і Паралімпіяда хутка... Але вырашыла, што буду паступаць. Вось у студзені здала першую сесію. Сама здзівілася, калі зразумела, што вучоба прыносіць мне вялікае задавальненне. Таму, калі ў мяне шмат планаў на дзень, я радуюся, што ў мяне ёсць справа. Гэта ж лепш, чым сядзець і думаць: " Чым бы мне заняцца?" Спытайце ў маёй мамы, што такое дэпрэсія і мігрэнь. Яна медык, і ўсё раскладзе вам па паліцах і скажа, што гэта — ад гультайства. Усе мы зараз прывязаны да сваіх кватэр. Маё дзяцінства прайшло ў прыватным доме ў Смілавічах. Мы і па дрэвах лазілі, і ў рэчку скакалі, зімой з горкі каталіся. Зараз усе дзеткі сядзяць па кватэрах і гуляюць у камп'ютары. Ну, з горкі яшчэ пакатаюцца, а на дрэвы не залезуць, не змогуць! Ніхто не адціскаецца ад падлогі, не падцягваецца: ім не цікава. А што яны ўспомняць з дзяцінства — як у вайнушку гулялі ў камп'ютары?
— Гэта зараз у цябе ёсць кватэра і месца ў паралімпійскай зборнай. Але ўсё гэта з'явілася пасля выйгрышу ў Турыне-2006. Да гэтага табе давялося пажыць у няпростых умовах...
Да размовы падключаецца мама Людмілы:
— Яшчэ і пасля Турына трэнеры не маглі падзяліць прызавыя, вырашалі, хто з іх самы галоўны і каму што дастанецца. А Люда купалася ў жалезных начоўках у нашым вясковым доме ў Смілавічах, які пабудаваны гадоў сто таму.
— Прыйшлося ўкласці сродкі і зрабіць рамонт, — працягвае Людміла. — Там былі высокія парогі, вуглы, якія ніяк не аб'ехаць: рухацца на калясцы практычна немагчыма. Тым не менш, пасля выйгрышу Паралімпіяды ў Турыне мне давялося нейкі час там пражыць. Гэта былі перашкоды, якія неабходна было пераадолець, каб рухацца далей. Я ўсё нанава навучылася рабіць сама — і прыбіраць, і гатаваць. Пасля я год жыла ў інтэрнаце, пакуль будавалася кватэра. У мяне быў прахадны пакой, а выгоды агульныя. Але вучылася, трэніравалася — усё было нармальна. У мяне з’явілася шмат сяброў, з якімі мы дагэтуль неразлучныя.
— Кола сяброў і знаёмых моцна змянілася пасля ракавога падзення з даху?
— Тады рухнуў увесь свет. Змянілася літаральна ўсё. Зразумела, многія людзі ад мяне адвярнуліся. Я на іх не крыўдую: у кожнага сваё жыццё. Сама ж яшчэ нейкі час думала, што мне зробяць аперацыю — я ўстану і пайду. Нават мама, хоць і медык, але гэтаксама думала, спадзявалася на цуд. Так, мы аптымісты, а як інакш? Калі б я ныла, каму было б лягчэй? Мне балюча, а блізкім — яшчэ цяжэй. Ні ў якім разе нельга апускаць рукі.
— Але пасля рэабілітацыі ты ўвогуле доўга не магла знайсці сабе занятак...
— Паўтара года я правяла ў бальніцах. А пасля ўдзельнічала ва ўсіх спаборніцтвах, каб хто-небудзь мяне заўважыў. Я нядрэнна плавала — навучылася ў дзяцінстве на Волме. Аднойчы трэнер па плаванні патэлефанаваў мне дадому, запрасіў на турнір. У мяне з'явілася такая надзея! Я загарэлася: нехта мяне заўважыў! Але пасля спаборніцтваў ён проста са мной павітаўся — і ўсё. Так я "абламалася" з плаваннем. Я пайшла працаваць з дзецьмі-інвалідамі ў рэабілітацыйны цэнтр. Калі праз паўгода мне патэлефанавала мой трэнер Тамара Шыманская і запрасіла ў лыжныя гонкі на санках, я тры дні адмаўлялася. Тым больш што лыжы цярпець не магла са школьных часоў. Але мама настаяла, каб я з'ездзіла, сказаўшы: "Не спадабаецца — вернешся дадому". Я паспрабавала сані: гэта было крута! Я ж нікуды не магу выбрацца на калясцы ўзімку: проста забуксую. А тут я магу ездзіць і любавацца зімовым лесам. Напрыклад, на зборах у Фінляндыі такая прыгажосць! Алені побач з лыжнёй гуляюць! Гэта мара.
— У Паралімпіядзе ў Лондане збіраешся ўдзельнічаць?
— Рыхтуюся. Амаль адразу пасля родаў пачала трэніравацца, зараз падцягваю функцыянальную падрыхтоўку. Адкрыецца сезон — і на ваду.
Алена АЎЧЫННІКАВА.