Быць беларусам: Аляксандр Лукашанец

– Быць беларусам – гэта проста адчуваць сябе ім. Быць прадстаўніком беларускага народа (нацыі), беражліва ставіцца да беларускай культуры, мовы, гісторыі. Ведаць іх.
 

Беларус – чалавек, які аб’ектыўна належыць да беларускай нацыі. Ён неабавязкова павінен быць грамадзянінам РБ, але павінен адчуваць гістарычную і культурную сувязь з беларускай зямлёй. Паняцце "беларус" не тоеснае паняццям "грамадзянін Беларусі" (бо грамадзянамі Беларусі могуць быць асобы іншай нацыянальнасці), "асоба беларускага паходжання" (бо ёсць людзі, якія нарадзіліся ў Беларусі і маюць беларускія карані, але не атаясамліваюць сябе з беларускай нацыяй), "выхадзец з тэрыторыі Беларусі" (бо выхадцы з Беларусі таксама могуць быць асобамі іншай нацыянальнасці).

– Ніякіх надзвычай спецыфічных (унікальных) рыс беларусы не маюць. Беларусы сёння – гэта частка еўрапейскай супольнасці, і прыналежнасць да гэтай супольнасці вызначае асаблівасці іх менталітэту і светапогляду. Беларусы – сучасная "гарадская" нацыя, што існуе на мяжы індустрыяльнага і постіндустрыяльнага грамадства. Яны, безумоўна, шмат у чым падобныя да сваіх суседзяў – рускіх, украінцаў, палякаў. Зразумела, што ёсць і пэўныя рысы народнага характару і менталітэту, якія адрозніваюць беларусаў ад іх. Гэта цяжка выразіць, гэта трэба адчуваць. Відаць, лепш за нас гэта могуць зрабіць якраз нашы суседзі. А ўвогуле, як мне ўяўляецца, для беларусаў характэрная стрыманасць, працавітасць, імкненне да парадку, гарманічныя адносіны да навакольнага асяроддзя, разважлівасць і высокая ступень самазахавальнасці. Мне здаецца, што для натуры беларуса характэрна тое, што ён цвёрда трымаецца за сваю зямлю, прывык спадзявацца толькі на сябе і на вынікі сваёй працы. Натуральна, з цягам часу "еўрапейскія" рысы ў характары беларуса будуць дамінаваць над "усходнімі".

– Назавіце тры-пяць асноўных падзеяў з гісторыі Беларусі, без ведання якіх беларус – не беларус.

– 1410 год – Грунвальд, пачатак беларускага кнігадрукавання, стварэнне беларускай дзяржаўнасці ў ХХ ст. Ёсць шмат падзей, якія ў сукупнасці ствараюць велічную гісторыю Беларусі і беларусаў. Вельмі цяжка выдзеліць з іх толькі некалькі.
 

– Якія традыцыі павінен ведаць і захоўваць беларус?

– Гэта асабісты выбар кожнага. З распадам традыцыйнага грамадства "набор" абавязковых традыцый размываецца і змяняецца. Але вельмі важна, калі можна ўмоўна так сказаць, захоўваць сямейныя традыцыі, ведаць і шанаваць свае карані. А з гэтых асобных, канкрэтных, індывідуальных традыцый і складаюцца, як мне ўяўляецца, традыцыі ўсяго народа.
 

– У сучасным дынамічным шматмоўным і шматкультурным свеце праблема моўнай ідэнтыфікацыі з'яўляецца вельмі складанай, але адначасова і дастаткова ўмоўнай. Зразумела, мова выступае вельмі важным і істотным (але не адзіным) фактарам нацыянальнай адметнасці і ідэнтыфікацыі. Таму, безумоўна, беларус без ведання беларускай мовы застаецца беларусам, калі адчувае сябе часткай гэтай нацыянальна-культурнай супольнасці. З другога боку, абсалютна відавочна, што без ведання нацыянальнай мовы любому чалавеку значна цяжэй успрымаць нацыянальныя каштоўнасці, у тым ліку і такія, якія робяць яго адметным сярод іншых. Без ведання сваёй мовы значная частка нацыянальнай спадчыны для яго закрытая.

Таму ў сучасных рэаліях моўнага жыцця нашай краіны раўнапраўнае функцыянаванне дзяржаўных моў у грамадстве, цывілізаванае і дэмакратычнае разуменне сутнасці дзяржаўнага двухмоўя, фарміраванне нацыянальна адметнага іміджу нашай краіны ў сусветным супольніцтве немагчымае без усведамлення неабходнасці фарміравання і выхавання рэальна двух- і шматмоўнай асобы, якая, з аднаго боку, дасканала валодае мовай тытульнай нацыі як носьбітам у першую чаргу нацыянальна-культурнай адметнасці, гістарычных, духоўных каштоўнасцей і, з другога боку, валодае рускай і іншымі мовамі, што дазваляе ў поўнай меры рэалізаваць свае прафесійныя і творчыя магчымасці ў сучасным шматмоўным, шматкультурным і дынамічным свеце.

 

– Усім – і добрым, і дрэнным.

– Мы самі выбіраем тое, чым адрозніваемся ад іншых, і самі ў стане ламаць негатыўныя стэрэатыпы і ствараць станоўчыя.

– Усе народы аднолькава адметныя.

– Я бачу Беларусь стабільнай дэмакратычнай краінай, якая займае належнае месца ў славянскім і еўрапейскім супольніцтве, мае ўласную адметную нацыянальную культуру, высокі ўзровень адукаванасці і культуры, адпавядае еўрапейскім стандартам сучаснага цывілізаванага грамадства.

У сераду мы прапануем вам наступную анкету. А пакуль чакаем на форуме вашых адказаў на пытанне, што асабіста для вас значыць - быць беларусам? Найбольш цікавыя меркаванні будуць апублікаваныя ў асобным матэрыяле.
Быць беларусам: Сяргей Затуранаў >>>
Быць беларусам: Вольга Акуліч >>>