Майкл Скэнлан: “Мяч на беларускім баку поля”
09.02.2010
—
Новости Общества
Карэспандэнт: «Спадар Скэнлан, у чацьвер вы разам з прадстаўнікамі грамадзянскай супольнасьці наведалі фальварак Мерачоўшына ля Косава, дзе 264 гады таму нарадзіўся нацыянальны герой Беларусі, Польшчы і ЗША Тадэвуш Касьцюшка. Якія вашыя ўражаньні ад паездкі, ці можаце вы сказаць, што імя Касьцюшкі сапраўды аб’ядноўвае беларускі і амэрыканскі народы?»
Скэнлан: «Для мяне было вялікім гонарам і прывілеем наведаць гэтую ўрачыстасьць. Летась у ЗША я наведваў дом Касьцюшкі, які захаваўся ў Філядэльфіі. Ягонае прозьвішча мне вядомае праз усё жыцьцё, яго ведаюць усе дзеці ў ЗША. Тое, што я змог наведаць месца ягонага нараджэньня, сталася як бы завяршэньнем цыклю. І я вельмі рады, што дапамога ЗША паспрыяла гэтаму музэю гэтак хораша разьвіцца.
Тадэвуш Касьцюшка быў ня толькі гістарычнай фігурай. Ён апярэджваў свой час, ён разумеў, што свабода адкрывае патэнцыял чалавека ў рэалізацыі ягоных жаданьняў і мараў, а гэта — найлепшая рэч для любога грамадзтва. Касьцюшка быў сапраўдным грамадзянінам сьвету, ён падарожнічаў з краіны ў краіну, каб атрымліваць інфармацыю і веды, але ў кожнай краіне ён пакідаў і свой унёсак. У гэтым сутнасьць і 21-га стагодзьдзя, стагодзьдзя інфармацыі. Вельмі важна для кожнага чалавека ў сьвеце мець вольны доступ да любой інфармацыі, і цяпер дзякуючы інтэрнэту гэта магчыма.
Гэтаксама важная магчымасьць падарожнічаць, кантактаваць зь іншымі людзьмі, дзяліцца досьведам. Я ведаю, што Польшча і Літва, скаардынаваўшы гэтае пытаньне з Эўразьвязам, гатовыя падпісаць зь Беларусьсю пагадненьне аб бязьвізавым руху ў памежнай зоне. І, як нядаўна сказаў вугорскі амбасадар, усё гатова для гэтага, патрэбны толькі подпіс ад беларускага ўраду. Мы спадзяемся, што гэты дакумэнт будзе падпісаны ў хуткім часе. Гэта будзе добра і для музэю Касьцюшкі, і для людзей, якія змогуць скарыстаць выгоды свабоднага руху церазь мяжу».
«60-ты ўказ будзе весьці Беларусь у міжнародную ізаляцыю»
Карэспандэнт: «Вы казалі пра патрэбу вольнага доступу да інфармацыі. Гэтымі днямі, 1 лютага, у Беларусі зьявіўся ўказ аб рэгуляваньні інтэрнэту, які вельмі крытычна быў успрыняты грамадзкай супольнасьцю. Аляксандар Лукашэнка раней тлумачыў сутнасьць такога ўказу наступным чынам: „Забаронаў ня будзе, але адказнасьць будзе, як у Амэрыцы“. Наколькі, на вашую думку, такі дакумэнт адпавядае амэрыканскай і сусьветнай практыцы ў гэтай галіне?»
Скэнлан: «Гэта вельмі своечасовае пытаньне. Напрыканцы мінулага году, пачуўшы пра тое, што рыхтуецца праект такога ўказу, у інтэрвію беларускаму інфармацыйнаму агенцтву я выказаў занепакоенасьць амэрыканскага ўраду з нагоды таго, што любыя абмежаваньні доступу ў інтэрнэт будуць крокам назад у пытаньні доступу беларусаў да інфармацыі. Гэтая праблема тычыцца ня толькі Беларусі, гэта вельмі важная глябальная праблема. Дарэчы, на сайце нашай амбасады, на старонцы «Задайце пытаньне Часоваму паверанаму», ёсьць ня толькі мой камэнтар з гэтай нагоды, але і, што больш важна, цытата з прамовы дзяржсакратара Гілары Клінтан пра важнасьць адкрытасьці інтэрнэту.
Свабода і адкрытасьць інтэрнэту жыцьцёва важныя для дэмакратычнага і эканамічна актыўнага грамадзтва.
Свабода і адкрытасьць інтэрнэту жыцьцёва важныя для дэмакратычнага і эканамічна актыўнага грамадзтва. Каб быць канкурэнтаздольным у цяперашні час, у стагодзьдзе інфармацыі, і асобе, і бізнэсу, і краіне надзвычай важна мець бесьперашкодны доступ да інфармацыі, інакш у сучасным сьвеце яны апынуцца на другіх ролях. Таму для кожнага беларуса, для кожнага беларускага бізнэсу і чыноўніка важна, што канкрэтна гэты ўказ будзе рабіць у сэнсе абмежаваньня іх доступу да інтэрнэту.
Пры падрыхтоўцы гэтага ўказу заяўлялася, што ён адпавядае міжнародным нормам, і для прыкладу нават называліся некалькі краін. Калі робяцца такія заявы, падаецца лягічным, што перад прыняцьцем указу мела б сэнс накіраваць праект на разгляд у міжнародныя арганізацыі, напрыклад — у Раду Эўропы ці АБСЭ, якія б выказаліся наконт яго адпаведнасьці прынцыпам свабоднага доступу да інфармацыі. А ў тым выпадку, калі ён ня будзе адпавядаць гэтым прынцыпам, вынікі такога разгляду прыняць да ведама пры далейшай працы над указам і падзаконнымі актамі, пры дапамозе якіх усё яшчэ будзе магчыма дапаўняць і зьмяняць указ.
Распрацоўнікі ўказу самі заяўлялі, што гэты дакумэнт адпавядае міжнародным нормам, і ўзгадвалі досьвед у гэтай галіне ЗША, Нямеччыны і Францыі. Выдатна, падайце гэты дакумэнт на разгляд, і мы ўбачым, ці вытрымае ён такі экзамэн. Бо калі не, то гэта будзе крокам назад у тым, што тычыцца правоў чалавека, свабоды і дэмакратыі ў Беларусі. Калі ж ацэньваць шырэй, гэта ў шмат якіх сэнсах увядзе Беларусь у ізаляцыю, прычым гэта будзе вынікам яе ўласных дзеяньняў і рашэньняў. У гэтым не зацікаўлены ніхто зь беларускіх грамадзян, беларускага бізнэсу, гэта не ў інтарэсах і Беларусі».
Карэспандэнт: «Дазвольце пытаньне, зьвязанае з найбольш актуальнай тэмай у беларуска-амэрыканскіх адносінах. Ці маглі б вы патлумачыць, чым было выкліканае зьяўленьне ў Кангрэсе ЗША законапраекту „Акт аб уліку беларускіх паставак зброі“? Ці вядома, калі ён будзе ўхвалены? Якія мэханізмы яго рэалізацыі прадугледжваюцца?»
Скэнлан: «Як вам і вашым слухачам, магчыма, вядома, гэты дакумэнт быў нядаўна прапанаваны, і ён павінен прайсьці праз Камітэт па замежных справах Кангрэсу. Паколькі гэта прапанова кангрэсмэнаў, то наконт іх матываў я б параіў зьвяртацца непасрэдна да іх. У цэлым жа патрабаваньне празрыстасьці ў гандлі зброяй — агульная пазыцыя ўраду ЗША ва ўсім сьвеце. Надзвычай важна, каб кожная краіна вяла гандаль зброяй празрыста. Час пакажа, ці будзе гэты законапраект ухвалены Кангрэсам, але калі Кангрэсу будзе патрэбная інфармацыя наконт гэтага, Дзярждэпартамэнт будзе гатовы яе прадставіць. Мы зробім усё, што магчыма».
«Санкцыі застануцца, пакуль Беларусь ня зробіць крокі, скіраваныя на павагу да правоў чалавека»
Карэспандэнт: «Іншы закон, ухвалены Кангрэсам ЗША, „Акт аб дэмакратыі ў Беларусі“, прадугледжваў замарожваньне грашовых і маёмасных актываў А. Лукашэнкі і яго атачэньня. Як можна ацаніць эфэктыўнасьць выкананьня гэтага закону?»
Скэнлан: «Я думаю, што калі мы гаворым пра „Акт аб дэмакратыі ў Беларусі“, то трэба патлумачыць пэўныя разыходжаньні ў яго разуменьні. Найперш гэты акт адлюстроўвае думку Кангрэсу, гэта не наўпроставы загад ураду ЗША, каб той рабіў нейкія захады. Але я мяркую, што ўрад Беларусі мусіць успрымаць яго вельмі сур’ёзна, бо за яго прагаласавала 397 кангрэсмэнаў і сэнатараў з 435. Гэта значыць, што вельмі значная колькасьць людзей занепакоеная станам правоў чалавека ў Беларусі. Калі ж мы гаворым пра санкцыі, дык тут было незалежнае рашэньне папярэдняй адміністрацыі, падтрыманае цяперашняй адміністрацыяй, аб тым, што санкцыі супраць кіраўніцтва Беларусі застануцца ў сіле да таго часу, пакуль Беларусь ня зробіць крокі, скіраваныя да дэмакратыі, павагі да правоў чалавека, свабоды СМІ, да рэформаў, якія дазволяць вярнуць актыўнае дэмакратычнае асяродзьдзе, што ляжыць у інтарэсах самой Беларусі. Мы прадэманстравалі, што калі такія крокі робяцца, мы адказваем на іх, як гэта было зроблена ў 2008 годзе намі і Эўразьвязам. Але, як я ўжо казаў у сваіх нядаўніх публічных інтэрвію ў прэсе, на жаль, з таго часу не было ніякіх зьменаў, і таму сытуацыя з нашымі санкцыямі застаецца нязьменнай».
«Выключэньне студэнткі Тацяны Шапуцькі з БДУ — кепскі знак»
Карэспандэнт: «Мінулы год паказаў, што Эўразьвяз відавочна падкарэктаваў сваё стаўленьне да А. Лукашэнкі, замарозіўшы візавыя санкцыі супраць яго і атачэньня і запрасіўшы Беларусь ва „Ўсходняе партнэрства“. Аляксандар Лукашэнка ўжо зрабіў некалькі візытаў у эўрапейскія краіны, у Літву і Італію. А цяпер знаходзіцца ў Швайцарыі… Чаму Вашынгтон больш жорсткі ў стаўленьні да Лукашэнкі, чым Брусэль?»
Скэнлан: «Я не падзяляю такую характарыстыку сытуацыі. На маю думку, часам працэс блытаюць з сутнасьцю. Давайце паглядзім на гісторыю пытаньня. Як ЗША, гэтак і Эўразьвяз увялі супраць Беларусі санкцыі ў адзін час і з тых жа самых прычынаў. І калі ў 2008-м годзе быў адзначаны прагрэс у сытуацыі з правамі чалавека, які выявіўся ў вызваленьні палітычных вязьняў, дазволе на распаўсюд некалькіх незалежных газэт, рэгістрацыі няўрадавай арганізацыі, і Эўразьвяз, і ЗША станоўча адрэагавалі на гэта. Мы прыпынілі санкцыі ў адносінах да дзьвюх кампаній канцэрну «Белнафтахім», а эўрапейцы — візавыя абмежаваньні. І Эўразьвяз, і ЗША зазначылі важнасьць дыялёгу. Гэта, у прыватнасьці, казаў памочнік дзяржсакратара ЗША Філіп Гордан падчас свайго візыту ў Менск у жніўні мінулага году. Зусім нядаўна амбасадар Гішпаніі, якая выконвае функцыі старшыні Эўразьвязу, ясна выказаўся аб тым, што дзеля далейшага прагрэсу неабходныя станоўчыя зьмены ў сфэры дэмакратыі ў Беларусі.
Брытанскі амбасадар у Менску неяк зазначыла з гэтай нагоды, што тэмпы прагрэсу будуць залежаць ад дзеяньняў беларускага ўраду. ЗША маюць дакладна такую ж пазыцыю. Прагрэс будзе зьвязаны з паляпшэньнем сытуацыі з правамі чалавека. Мы адкрытыя для дыялёгу, да пошуку галінаў, у якіх мы можам працаваць разам. Мяч на беларускім баку поля. Але беларускі ўрад так і ня даў нам адказу.
Што да праграмы «Ўсходняе партнэрства», то, як нядаўна казаў памочнік дзяржсакратара, мы шчыра падтрымліваем удзел Беларусі ў гэтай праграме Эўразьвязу. Гэта вялікая магчымасьць наблізіць Беларусь, як і іншыя 5 краін-удзельніц, да эўрапейскіх стандартаў.
Аднак «Усходняе партнэрства» прадугледжвае ня толькі адносіны паміж урадамі. Гэта і кантакты паміж грамадзкімі аб’яднаньнямі, паміж камэрцыйнымі арганізацыямі, адукацыйнымі ўстановамі. Гэтая праграма працуе ва ўзаемадзеяньні ўсіх гэтых структур. Нядаўняе выключэньне з унівэрсытэту студэнткі Тацяны Шапуцькі за тое, што яна брала ўдзел у праграме «Ўсходняе партнэрства» на ўзроўні НДА, зьяўляецца вельмі кепскім знакам аб тым, што Беларусь не гатовая цалкам выкарыстаць тыя магчымасьці, якія існуюць у праграме для ўсіх беларусаў.
Часам урад ЗША можа прымаць рашэньні хутчэй, бо мы — адна дзяржава, у той час як Эўразьвязу неабходна прымаць калектыўныя рашэньні. На справе ж няма вялікай розьніцы ў падыходах ЗША і Эўразьвязу да Беларусі».
«У цэнтры нашай увагі працэс, а ня вынік выбараў»
Карэспандэнт: «У Беларусі пачалася выбарчая кампанія. Выбары ў мясцовыя саветы пройдуць у красавіку паводле зьмененага выбарчага закону. Міжнародныя назіральнікі прысутнічаць на гэтых выбарах ня будуць. Тым ня меней — ці лічыце вы цікавым, як пройдзе гэтая кампанія?»
Скэнлан: «Вядома, тое, як будуць праходзіць выбары, будзе мець уплыў на нашу пазыцыю ў дачыненьні да санкцыяў. Калі яны пройдуць празрыста і дэмакратычна, гэта будзе выдатная магчымасьць для прагрэсу ў справе зьмяншэньня санкцыяў.
У цэнтры нашай увагі — працэс, а ня вынік выбараў. Калі выбары будуць сапраўды свабоднымі і празрыстымі, вынік стане такі, якім ён мае быць. Мы віталі як пазытыўны крок рашэньне беларускага боку ўнесьці зьмены ў выбарчае заканадаўства. Мы віталі, калі вясной 2009 году беларускія ўлады запрасілі БДІПЧ АБСЭ, грамадзянскую супольнасьць, палітычныя партыі да абмеркаваньня праблемы, як наблізіць Выбарчы кодэкс да міжнародных і эўрапейскіх стандартаў. Але мы з жалем зазначаем, што пазьней гэтае супрацоўніцтва ня мела працягу. Папраўкі ў Выбарчы кодэкс былі ўхваленыя без папярэдняй публікацыі ў прэсе ці ў інтэрнэце для грамадзкага абмеркаваньня. Як публічна казалі ў БДІПЧ АБСЭ, у іх было разуменьне, што прапанаваныя зьмены ў выбарчае заканадаўства патрапяць да іх на разгляд да таго, як будуць ухваленыя ў парлямэнце. Але гэтага ня сталася.
Беларускія чыноўнікі казалі, што былі ўлічаныя 90 працэнтаў рэкамэндацыяў ад БДІПЧ, грамадзянскай супольнасьці і партыяў. Калі гэта было так, я не разумею, чаму гэтыя зьмены не перадалі на экспэртызу да прыняцьця.
Зьменены кодэкс, на жаль, па-ранейшаму не вырашае праблемаў датэрміновага галасаваньня і непразрыстых урнаў.
Зьменены кодэкс, на жаль, па-ранейшаму не вырашае праблемаў датэрміновага галасаваньня і непразрыстых урнаў. Беларускія чыноўнікі першапачаткова казалі, што паводле зьмененага закону назіральнікам дадуць магчымасьць знаходзіцца побач са сталом, за якім падлічваюцца бюлетэні, але пазьней гэтыя словы забралі назад. На вялікі жаль.
Тым ня меней, былі некаторыя пазытыўныя зьмены Выбарчага кодэксу, і мы спадзяемся, што яны будуць правільна скарыстаныя. Адна зь іх гарантуе, што адна трэць складу выбарчых камісіяў будзе фармавацца з прадстаўнікоў палітычных партыяў і грамадзкіх аб’яднаньняў. Гэта вельмі важна, калі мы гаворым аб празрыстасьці выбараў і даверы да іх вынікаў. І гэта ў інтарэсах Беларусі.
На жаль, калі я чытаў беларускую прэсу, а таксама сустракаўся ў Брэсьце, я атрымаў інфармацыю, што гэтае палажэньне не рэалізуецца па-сапраўднаму дэмакратычна. Калі мы паглядзім на склад тэрытарыяльных камісій у абласьцях, гарадах і раёнах, то заўважым, што яны насамрэч не адлюстроўваюць у дастатковай меры розныя палітычныя партыі Беларусі. Зараз будуць фармавацца ўчастковыя камісіі, гэта надзвычай важны крок у выбарчым працэсе, і мы спадзяемся, што ў Беларусі выкарыстаюць гэтую магчымасьць, каб забясьпечыць па-сапраўднаму шырокае прадстаўніцтва ўсіх палітычных партыяў, нягледзячы на тое, як ставяцца яны да палітыкі дзейнага ўраду. Як мы казалі, мяч — на беларускім баку поля. Гэтую магчымасьць можна выкарыстаць, а можа і страціць. У апошнім выпадку з санкцыямі нічога ня зьменіцца«.
«Працэс над Аўтуховічам і Асіпенкам павінен быць празрыстым»
Карэспандэнт: «ЗША ўводзілі санкцыі супраць беларускіх уладаў, патрабуючы вызваленьня палітвязьняў. Большасьць зь іх былі вызваленыя. Як вы ставіцеся да лёсу тых, хто застаецца за кратамі, — Арцёма Дубскага, Мікалая Аўтуховіча?»
Скэнлан: «Я зноў бы хацеў падкрэсьліць, што тое, як гэтая сытуацыя будзе вырашацца, паўплывае на нашыя дзеяньні ў тым, што тычыцца санкцыяў. У выпадку з Дубскім, які ўвогуле не павінен знаходзіцца ў такой сытуацыі, былі магчымасьці яго вызваленьня, якія не былі скарыстаныя, і мы гэта разглядаем як знак. Што да спадара Аўтуховіча і Асіпенкі, іх працэс павінен быць празрыстым. Разгляд справы павінен быў пачацца ў судзе, але беларускія ўлады зноў працягнулі тэрмін затрыманьня. Гэта сьведчыць пра непразрыстасьць судовай сыстэмы. Зноў скажу, што гэта яшчэ адна магчымасьць для беларускага боку, мяч на ягоным баку. Ня будзе прагрэсу — сытуацыя з санкцыямі застанецца ранейшай».
«Будзе прагрэс у сытуацыі з правамі чалавека — будзе прагрэс у зьняцьці санкцыяў»
Карэспандэнт: «Адміністрацыя Барака Абамы знаходзіцца пры ўладзе ўжо год. Мяркуючы паводле вашых адказаў, яе пазыцыя адносна Беларусі не нашмат зьмянілася ў параўнаньні з папярэдняй адміністрацыяй Джорджа Буша?»
Скэнлан: «Пазыцыя ўраду ЗША адносна Беларусі — пасьлядоўная і такою застаецца. Тут варта ўзгадаць тры моманты, якія я абмяркоўваў з маімі беларускімі калегамі. Санкцыі прывязаныя да сытуацыі з правамі чалавека, прагрэс тут будзе азначаць прагрэс у зьняцьці санкцыяў. Гэта вельмі проста. У той жа час было магчымым, і цяпер застаецца магчымым, супрацоўнічаць у іншых сфэрах, што карысна як для амэрыканцаў, гэтак і для беларусаў.
Каб актывізаваць адносіны паміж урадамі, трэба павялічыць колькасьць дыпляматаў у амбасадах і ў ЗША, і ў Беларусі.
Каб актывізаваць адносіны паміж урадамі, трэба павялічыць колькасьць дыпляматаў у амбасадах і ў ЗША, і ў Беларусі. Як вы ведаеце, зь сярэдзіны 2008 году паводле рашэньня беларускага ўраду колькасьць супрацоўнікаў амбасады абмежаваная 5 дыпляматамі. Здаровы сэнс паказвае, што мы можам зрабіць столькі, колькі зможам, і калі такі тып стасункаў падаецца нармальным для беларускага боку, то мы можам толькі шкадаваць.
Трэці момант палягае ў тым, што ў адносінах да Беларусі мы шчыльна супрацоўнічаем з Эўразьвязам, мы ўвесь час гутарым, абменьваемся меркаваньнямі. Памочнік дзяржсакратара Гордан падчас свайго візыту ў Менск, напрыклад, сустракаўся з прадстаўнікамі НДА, палітычных партыяў, праваабаронцаў, ураду, а таксама з амбасадарамі краін Эўразьвязу, дзяліўся зь імі інфармацыяй пра свае сустрэчы. Гэтак было, гэтак ёсьць і так будзе працягвацца. Аднак хачу зноў сказаць, што мяч на беларускім баку поля і што мы адкрытыя для супрацоўніцтва і руху наперад».
«Беларусь можа атрымаць новыя крэдыты МВФ»
Карэспандэнт: «За апошні год Беларусь атрымала сур’ёзную дапамогу ад Міжнароднага валютнага фонду. Голас Злучаных Штатаў у гэтай арганізацыі вельмі важкі, а вядомы „Акт аб дэмакратыі для Беларусі“ забараняе амэрыканскаму ўраду галасаваць у міжнародных арганізацыях за прадастаўленьне дапамогі беларускаму ўраду. Ці азначае гэта, што прыгаданыя крэдыты МВФ — больш за 3 мільярды даляраў — даваліся Менску насуперак голасу ЗША?»
Скэнлан: «Калі МВФ вырашаў павялічыць дапамогу Беларусі з 2,46 мільярда даляраў да 3,6 — ЗША ўстрымаліся ад галасаваньня. Беларусь заявіла пра жаданьне лібэралізаваць эканоміку і палітычнае асяродзьдзе. Супрацоўніцтва з МВФ і Ўсясьветным банкам — гэта для Беларусі найлепшая магчымасьць выйсьці з крызісу. Разьвіцьцё прыватнага сэктару, дывэрсыфікацыя эканомікі, кантакты з Эўропай і астатнім сьветам — усё гэта ў інтарэсах самой Беларусі.
Перад Беларусьсю ў бліжэйшыя месяц-два паўстане пытаньне, ці падпісаць наступную дамову аб праграме stand-by з МВФ. На нашу думку, удзел у гэтай праграме — выдатны спосаб паскарэньня рэформаў, пазытыўны крок, які дазволіць Беларусі пайсьці далей, інтэгравацца ў сусьветную эканоміку, што будзе найлепшай гарантыяй дабрабыту для Беларусі».
Карэспандэнт: «Вы мяркуеце, што новыя крэдыты Беларусі ад МВФ і Ўсясветнага банку магчымыя?»
Скэнлан: «Так. МВФ выказаў цікаўнасьць да супрацоўніцтва зь Беларусьсю ў рамках праграмы stand-by. Але для гэтага патрэбна жаданьне праводзіць структурныя рэформы, рэалістычную эканамічную і манэтарную палітыку. Беларускі ўрад мае сказаць, ці жадае ён супрацоўнічаць. Наконт гэтага былі станоўчыя заявы, але дакладнае рашэньне мы пабачым цягам месяца-двух. Варта памятаць, што МВФ ня проста дае крэдыты, ён адказвае перад сваёй радай за тое, што крэдыты выдаюцца краінам, якія прымаюць адпаведную эканамічную праграму, каб забясьпечыць рост і гарантаваць вяртаньне гэтых крэдытаў. Гэта значыць, што краіна, якая бярэ крэдыты, бярэ на сябе і пэўныя абавязкі наконт рынкавых, структурных і манэтарных рэформаў. Такім чынам, Беларусь павінна вырашыць, хоча яна праводзіць эканамічныя рэформы ці не».
«Ва Ўкраіне ў амбасадзе ЗША 175 супрацоўнікаў, у Беларусі — толькі 5»
Карэспандэнт: «Вы зазначылі, што зараз у амэрыканскай амбасадзе ў Менску працуе толькі 5 дыпляматаў. Ці пацярпелі ад гэтага, на вашую думку, гуманітарныя, эканамічныя і культурныя кантакты паміж ЗША і Беларусьсю?»
Скэнлан: «Тое, што ў нас усяго 5 супрацоўнікаў, радыкальна абмяжоўвае магчымасьці нашай дзейнасьці, радыкальна ўплывае на тую колькасьць праграмаў, якія мы можам ажыцьцяўляць цяпер і ў будучыні. Насамрэч мае першыя 6 месяцаў працы ў Беларусі былі прысьвечаныя таму, каб наладзіць дзейнасьць амбасады такім чынам, каб мы маглі дзейнічаць з такой абмежаванай колькасьцю супрацоўнікаў. Найлепшы прыклад тут — атрыманьне візаў. Я выбачаюся перад беларусамі за тое, што яны павінны езьдзіць у Кіеў, Маскву, Санкт-Пецярбург, каб зьвярнуцца па візу ЗША. Гэта ня наш выбар. Мы хацелі б наладзіць візавае абслугоўваньне ў Менску, але беларускі ўрад не дазваляе нам мець тут штат, дастатковы для гэтага. Але ў той жа час беларускія афіцыйныя асобы атрымліваюць візы тут, бо паводле канвэнцыі мы павінны апрацоўваць іх заяўкі тут. І гэта выглядае крыху іранічна.
Гэтая праблема таксама ўплывае на нашыя магчымасьці каардынаваць праграмы культурнага, студэнцкага абмену, праекты, якія мы праводзім з НДА, накіраваныя на паляпшэньне жыцьця людзей з абмежаванымі магчымасьцямі, сіротаў, на барацьбу з гандлем людзьмі, — гэта тыя праграмы, у якіх беларускі бок зацікаўлены, але нам патрэбны людзі, каб рабіць гэта. Гэтаксама як праграмы падтрымкі прыватнага сэктару, разьвіцьця малога і сярэдняга бізнэсу. Мы вядзем перамовы з латвійскімі калегамі пра магчымасьць стварэньня тут англамоўнай, акрэдытаванай у Эўропе школы MBA, якая б адкрыла перад беларусамі новыя пэрспэктывы. Але ўсё гэта патрабуе пэўнай колькасьці супрацоўнікаў амбасады, а іх колькасьць залежыць ад рашэньня ўраду. Для параўнаньня, ва Ўкраіне наша амбасада мае 175 амэрыканскіх супрацоўнікаў, у Малдове — каля 40, і гэта дае магчымасьць праводзіць вельмі шмат праграмаў, супрацоўнічаць у вялікай колькасьці сфэраў. Тут жа толькі пяць, і гэта кажа само за сябе».
«Я зрабіў за васямнаццаць гадоў цудоўную кар’еру»
Карэспандэнт: «Скажыце некалькі слоў пра сябе: адкуль вы паходзіце, чым захапляецеся, ці знайшлі для сябе нешта цікавае ў Беларусі?»
Скэнлан: «Я нарадзіўся ў Вашынгтоне, але праз два месяцы мы пераехалі. Мой бацька быў дыпляматам, і таму большая частка майго дзяцінства прайшла ў Польшчы, Югаславіі, Уругваі. Потым я вучыўся ва ўнівэрсытэце, працаваў у прыватным сэктары — каб атрымаць жыцьцёвы досьвед і зарабіць сродкі на далейшае навучаньне ў Бостане. Затым пару гадоў працаваў у Кангрэсе ў якасьці аналітыка па міжнародных пытаньнях. Але мне не хапала магчымасьці езьдзіць па сьвеце, сустракацца з новымі людзьмі, дасягаць зь імі агульных мэтаў. Я некалькі разоў спрабаваў здаць экзамэн, і нарэшце гэта мне ўдалося. Так я стаў дыпляматам. Я зрабіў за гэтыя васямнаццаць гадоў цудоўную кар’еру — працаваў у Алматы, Бішкеку, Ерэване, Уладзівастоку, Кіеве, Вукавары, Падгорыцы, Баня-Луцы. У мяне быў цудоўны досьвед.
І зараз я ў Менску. Тут мне вельмі падабаецца, падабаюцца людзі, зь якімі я тут сустракаюся. Мне падабаецца спорт, гэта яшчэ адна магчымасьць сустракацца зь людзьмі. Я імкнуся тры разы на тыдзень гуляць у тэніс і хадзіць у басэйн, катаюся на лыжах і сноўбордзе. На гэтыя выходныя еду ў Сілічы. Улетку, калі цёплае надвор’е, я катаюся на ровары. Я футбольны заўзятар, і мне пашчасьціла пабачыць матч на Кубак УЭФА ў Барысаве. Спорт — гэта цудоўная магчымасьць весьці здаровы лад жыцьця, сустракацца з рознымі людзьмі. Таксама я хадзіў у філярмонію, у тэатар, люблю хадзіць у кіно. Я б рабіў гэта часьцей, калі б меў больш часу. У тутэйшых кавярнях і рэстаранах я бачыў шмат творчых ідэяў. Калі будзе разьвівацца прыватны сэктар, то зьявіцца магчымасьць скарыстаць творчую энэргію вашых людзей, і мы ўбачым усплёск колькасьці новых месцаў, дзе беларусы змаглі б бавіць свой вольны час».
«Вучу беларускую мову, каб размаўляць на ёй»
Карэспандэнт: «Вы працуеце ў Беларусі ўжо паўгода. Колькі беларускіх слоў вы ўжо ведаеце?»
Скэнлан: «(Па-беларуску:) „Час ісьці дахаты…“ Нават падчас інтэрвію вы маглі пабачыць, што я разумею вашыя пытаньні. Узьнікаюць моманты, калі не разумееш тое ці іншае слова, але агульны сэнс я разумею. Гэта мая мэта на 2010 год. Першыя паўгода былі прысьвечаныя арганізацыі працы такой маленькай каманды. Калі мы сплянуем працу нашай амбасады такім чынам, што я змагу працаваць па 8-10 гадзін, а не 14-15 гадзін у дзень, як зараз, то я пляную заняцца беларускай мовай, каб перайсьці ад разуменьня да магчымасьці размаўляць на ёй. Вядома, я ніколі не змагу размаўляць на беларускай мове, як „вундэркінд“ — амбасадар Швэцыі Стэфан Эрыксан. Тое, як ён размаўляе на беларускай, расейскай, ангельскай, — гэта проста дзіва. Я вельмі люблю слухаць, як ён гаворыць па-беларуску. Але трэба быць рэалістам — я наўрад ці здолею так, як ён, размаўляць на беларускай мове».