Мiхась ДАНІЛЕНКА Сад
Знаёмiць з Мiхасём Данiленкам нашых чытачоў асаблiвай патрэбы няма. Ён ужо пяцьдзясят пяць гадоў з'яўляецца аўтарам газеты "Звязда". Юбiлей. Адзiн са старэйшых пiсьменнiкаў Беларусi, удзельнiк Вялiкай Айчыннай вайны, аўтар многiх кнiг, што выдавалiся ў Мiнску i Маскве.
Нам застаецца толькi павiншаваць Мiхася Пятровiча з яго своеасаблiвым юбiлеем, пажадаць яму здароўя i творчасцi.
Вiктар КАЗЬКО.
Нам застаецца толькi павiншаваць Мiхася Пятровiча з яго своеасаблiвым юбiлеем, пажадаць яму здароўя i творчасцi.
Вiктар КАЗЬКО.
Шмат гадоў запар гэтаму чалавеку снiўся адзiн i той жа сон.
Раўнюткае, як кiнуць вокам, поле. I счарнелае на iм дрэва. Здалёк той вяз нагадваў крыж — засохлая верхавiна i дзве галiны-рукi. Тыя галiны, быццам магнiтам, прыцягвалi да сябе чалавека. I ён iшоў i iшоў па ўтаптаным, без нiводнай травiнкi, полi да дрэва. Быццам зачараваны круг, поле не адпускала яго, i чалавек з жахам адчуваў: вось-вось ён сутыкнецца лбом са ствалом вяза, i тады — канец... I тут раптоўна чалавек прачынаўся, адчуваў, як усё цела пакрываў халодны пот. Паступова няўцямны позiрк пераходзiў са столi на знаёмыя сцены роднай хаты. Ён чуў, як раўнамерна дыхала ля яго жонка, а ў яго яшчэ шалёна калацiлася сэрца...
...Той вяз i той пляц сапраўды iснаваў. Толькi ён быў абгароджаны ў некалькi радоў калючым дротам. На вуглах стаялi на дашчатых вежах эсэсаўскiя ахоўнiкi з кулямётамi. Iншыя ў блiшчастых плашчах кожную гадзiну абыходзiлi поле з iкластымi аўчаркамi. А на пляцы цяснiлiся тысячы (можа дзясяткi тысяч) вязняў. Яны пакутавалi ад холаду, голаду, памiралi, бы мухi. Кару з дрэва даўно паабдзiралi, паелi i лiстоту з галiн, да якiх можна было дацягнуцца рукой. Тут, здавалася, сама зямля стагнала ад чалавечых пакут i гора. Адным з тых тысяч быў i ён, якi цяпер ляжаў на ложку i бачыў выразны, бы ява, сон...
Чалавек з сям'ёй перабраўся блiжэй да тых мясцiн, дзе было страшнае поле. Кожную вясну i восень ён пачаў высаджваць на тым пляцы яблынi, грушы, вiшнi i слiвы.
— Што ты робiш, чалавеча? — часам ушчувала жонка. — Цi ж падымеш ты такую працу?
— Засаджу i падыму, — адказваў чалавек.
Яму дапамагалi добраахвотныя памочнiкi. Удалечыню роўнымi — пад шнур — радамi працягнулiся кволыя дрэўцы. Вясною вецер далiкатна перабiраў iх лiстоту. А чорны, бы абвуглены, ствол вяза стаяў у цэнтры поля i быццам напамiнаў чалавеку аб яго вечным, незабыўным горы — тысячах аблiтых вапнай трупах, якiя вахманы вывозiлi ў блiжэйшы адсюль роў...
У адну вясну (тады якраз адзначылi круглую дату светлай Перамогi) сад зацвiў. Бела-ружовыя пялёсткi густа ўсыпалi галiны. У квеценi пачуўся раўнамерны, засяроджаны пчалiны звон.
— Цвiце, — зашаптаў засмаглымi вуснамi чалавек, i жонка са здзiўленнем убачыла, як павiльгатнелi ў яго вочы. А яна ж, як нiхто, ведала, што нiколi ён не быў сентыментальным. Хутчэй — суровым, скупым на ласку нават да яе i дзяцей.
Тут было шмат розных гатункаў: антонаўка, пепiн-шафран, папялоўка, зiмовыя грушы. Там, дзе тырчэў пень ад вяза, гусцiўся малiннiк. На iм даўно ўжо высыпалi буйныя ягады. На вiшаннiк у канцы лета прыляталi ласавацца чародкi крыжадзюбаў. Сад рос, ён аддзячваў чалавеку за яго адвечныя клопаты.
— Цяпер можна i памiраць, — прызнаўся аднойчы чалавек жонцы.
— Ды што ты? — падзiвiлася яна. — Суседу вунь на дзявяты дзясятак пайшоў, а ён карову i не думае прадаваць: сам, кажа, сена накашу...
Жонка ўбачыла ў вачах дарагога ёй чалавека, што мару ён сваю ажыццявiў, i больш не стала пераконваць. Той ноччу ўпершыню чалавек не ўбачыў у сне страшнага поля, абвугленага вяза, не чуў адрывiстага брэху сабак...