"Прэзідэнт здаваўся шчырым": ліст міністра Младэнава баранэсе Эштан

28 жніўня 2011 г.

Дарагая Кэці,

я пішу вам пра некаторыя падзеі ў Беларусі, якія, на мой погляд, маглі б стварыць магчымасць для Еўрасаюза спрыяць працэсу дэмакратызацыі.

На працягу апошніх некалькіх тыдняў мы прымалі некаторыя сігналы з Беларусі, якія сведчылі пра зацікаўленасць у паляпшэнні адносінаў краіны з Еўрасаюзам. Наш аналіз паказвае, што такая зацікаўленасць, магчыма, была абумоўленая фінансавымі абмежаваннямі, з якімі сутыкаюцца беларускія ўлады, а таксама ўплывам санкцыяў і вонкавага асяроддзя ў цэлым.

Падчас маіх пачатковых кантактаў з людзьмі з атачэння прэзідэнта Лукашэнкі я заявіў, што не можа быць ніякіх дыскусіяў, пакуль няма бачнага паляпшэння сітуацыі з правамі чалавека ў краіне, што з'яўляецца асновай нашай супольнай пазіцыі ў Еўрасаюзе. Гэта ўключае ў сябе поўную палітычную амністыю для ўсіх пераследаваных, абвінавачаных і асуджаных па справе паслявыбарных бунтаў у снежні 2010 году.

На маё вялікае здзіўленне, рэакцыя з Мінска была станоўчай.
У гэтым прычына, чаму ў пятніцу, 26 жніўня, я прыляцеў у Беларусь і меў 2,5-гадзінную гутарку з прэзідэнтам, падчас якой ён пагадзіўся з наступным:

1. Да канца наступнага тыдня прынамсі чатырох вязняў вызваляць, а справы яшчэ двух іншых спыняць без якіх-небудзь далейшых наступстваў;

2. Да канца верасня / пачатку кастрычніка ўсе астатнія палітычныя актывісты будуць вызваленыя;

3. На пачатку наступнага тыдня прэзідэнт павінен выступіць на нацыянальнай канферэнцыі настаўнікаў, на якой ён закліча да нацыянальнага "круглага стала" паміж уладамі, грамадзянскай супольнасцю і апазіцыяй. "Круглы стол" павінен забяспечыць сапраўдны дыялог, накіраваны на ўзгадненне палітычнай будучыні і дэмакратызацыі Беларусі. Ён павінен грунтавацца на прынцыпах захавання тэрытарыяльнай цэласнасці і незалежнасці Беларусі і развіцця шматпартыйнай дэмакратыі.

4. Падчас абвяшчэння гэтай ініцыятывы прэзідэнт звернецца да Еўрасаюза з просьбай накіраваць "групу мудрацоў" для кантролю і, магчыма, спрыяння гэтаму дыялогу.

Я лічу, што гэтыя ініцыятывы, у выпадку іх рэалізацыі на працягу найбліжэйшых некалькіх дзён, стварылі б магчымасць для ЕС канструктыўна падтрымаць дэмакратызацыю ў Беларусі. Гэта стварыла б для нас умовы, каб працаваць з уладамі і апазіцыяй над распрацоўкай умоваў рэальнай шматпартыйнай дэмакратыі. Ва ўсіх краін ЕС, якія пераходзілі да дэмакратыі, ёсць вопыт і веды, якія можна прапанаваць. Гэта было б у інтарэсах Еўропы і народа Беларусі, калі мы пагодзімся, каб вызначыць групу разумных і спрактыкаваных спецыялістаў, якія маглі б кантраляваць, накіроўваць і спрыяць такому дыялогу ў Беларусі. Гэта было б знакам нашай гатовасці ўмацоўваць еўрапейскія прыхільнасці нашых усходніх суседзяў.

Мая ацэнка сустрэчы была вельмі станоўчай. Прэзідэнт здаваўся шчырым у сваім памкненні перагарнуць старонку мінулага такім чынам, каб краіна магла рухацца наперад. Ён гаварыў пра неабходнасць новай канстытуцыйнай дамоўленасці, якая прывядзе краіну да шматпартыйнай дэмакратыі, і пра небяспеку канцэнтрацыі "завялікай улады", як ён гэта зрабіў. Ён відавочна лічыць, што захаванне незалежнасці Беларусі будзе яго самай важнай спадчынай. Ён пагадзіўся з тым, што найбольш надзейныя гарантыі незалежнасці — гэта трывалыя адносіны з Еўрасаюзам і функцыянаванне дэмакратычных інстытутаў.

Я спадзяюся, што на наступным тыдні мы можам вітаць такое развіццё падзей, калі яны будуць развівацца так, як было абяцана, і на нашай наступных сустрэчах мець больш глыбокія дыскусіі.

Мікалай Младэнаў, міністр