Сказаць, што вечарам 18 студзеня мая душа спявала — амаль што нічога не сказаць. Чатыры гадзіны асалоды ад спрадвечна беларускай творчасці кранулі самае патаемнае ў душы і вярнулі ў вясковае дзяцінства.
Больш за 50 удзельнікаў з 7 раёнаў Гродзенскай і Мінскай абласцей прыняў у Карэлічах другі адкрыты рэгіянальны фестываль фальклору і рамёстваў “Галасы традыцый”.
На выставе народных рамёстваў, з якой да пачатку песенна-танцавальнага марафону можна было пазнаёміцца на другім паверсе раённага Цэнтра культуры і народнай творчасці, разбягаюцца вочы не толькі ў мяне. І не дзіўна: лялькі-абярэгі, вышыўка, выцінанка, вырабы з дрэва і саломкі, лазы і гліны — усё зроблена з густам і любоўю, а галоўнае так, як гэта рабілі яшчэ ў мінулым стагоддзі нашы продкі.
Кіраўнік народнай студыі дэкаратыўна-прыкладной творчасці “Сузор’е” з аграгарадка Шашкі Стаўбцоўскага раёна Ганна Мартыненка прыехала на фестываль са сваімі вучаніцамі.
— Сёння мы прывезлі на выставу некалькі пано з ільняной тканіны, на якіх мая вучаніца Таццяна Янкоўская вышыла радкі з вершаў нашага земляка Якуба Коласа. А вось кампазіцыя “На Дажынкі”: жанчына на возе вязе ў мяхах зерне. Кожная з дэталяў гэтай кампазіцыі — абярэг, якіх у нашых продкаў было вельмі шмат. Аўтар гэтай работы Русецкая Ксенія.
Знаёміць Ганна Мартыненка і з уласнымі работамі: сялянскімі паясамі, якія нашы продкі насілі таксама як абярэгі.
— Паясы бываюць мужчынскія, жаночыя і дзіцячыя і нават тыя, якімі спавіваюць нованароджаных. Мы ходзім па бабулях, якія ў маладосці ткалі, яны нам расказваюць, як трэба рабіць. На пляценне шырокага пояса са складаным арнаментам можа пайсці ад месяца да паўгода. Цікава, што сучасная моладзь стала набываць такія паясы і насіць з сучасным адзеннем.
Майстрыха ўзгадала паездку на фестываль у Эстонію, дзе арганізатары былі прыемна здзіўлены тым, што нашы танцоры выступалі ў паясах ручной работы.
Сінкевіч Марыя з Жодзішак Смаргонскага раёна прывезла на выставу свае выцінанкі. “У гады Вялікай Айчыннай вайны ў кожнай хаце фіранкі на вокнах былі выкананы ў тэхніцы выцінанкі, а сёння яна выкарыстоўваецца як упрыгажэнне на сценах у сучасным інтэр’еры”, — расказвае майстрыха.
13-гадовая Маргарыта Звонка з Жухавіч амаль паўтара года працавала над кампазіцыяй “Назад у мінулае”. І млын з тканіны і саломкі, і калодзеж з каменя, і мяшочкі з зернем — гэта не проста ўпрыгажэнне, але і абэряг дома ад нячыстай сілы, — сцвярджае дзяўчынка.
… Ці ведаеце вы, што такое “мітусь” ды “расшугалец”? Гэта не проста пацешныя і незнаёмыя нашаму слыху словы, а народныя танцы, якія з запалам выканалі артысты з Ліды і Карэліч, прымусіўшы глядзельную залу прыхлопваць ды прытопваць.
А якой чароўнай рэчанькай струменіліся словы народных песень “Ружа-кветка”, “Ой, там у полі”, “Каля млына”, “Каляда” ды “Прыляцелі куры”. Сапраўдную буру эмоцый і шквал апладысментаў у зале выклікала выступленне “ўзорнага” ансамбля народнай песні “Кучарочкі” са Смаргонскай дзіцячай школы мастацтваў імя М. К. Агінскага.
— У асноўным мы працуем з творамі ў апрацоўцы беларускіх аўтараў, нешта стылізуем самі, — дзеліцца кіраўнік ансамбля Алена Захарава. — Ёсць у нашым рэпертуары і песні, якія нарадзіліся калісьці на Смаргоншчыне. Іх няшмат, але яны ёсць. Безумоўна, сучасных дзяцей няпроста прыахвоціць да народнай песні, але паспяваўшы некалькі гадоў, яны пачынаюць любіць свае карані, свае вытокі.
Была свая разынка і ў канкурсантаў-інструменталістаў. Музыкі з Жодзішак Смаргонскага раёна замест барабана возяць з сабой вілкі, на якіх калісьці вясковыя жанчыны ставілі ў печ чыгункі.
— Нам быў патрэбен вялікі ўдарны інструмент з нізкім гукам, а барабана ў нас не было, — расказвае кіраўнік інструментальнага ансамбля “Вясёлка” Святлана Манчак. — Таму я ўзяла гэтыя вілкі ў сваёй мамы, мы паспрабавалі — гук ад удару палкай аб падлогу аказаўся такім, як патрэбна.
Карэліцкі раён быў багата прадстаўлены на фестывалі ансамблямі народных інструментаў і індывідуальнымі выканаўцамі. Карэліцкая, Мірская, Жухавіцкая дзіцячыя школы мастацтваў — сапраўдныя скабніцы, якія захоўваюць аўтэнтычную народную музыку для новых пакаленняў беларусаў.
— Наш узорны ансамбль народнай музыкі “Гулянок” выконвае мелодыі нашага Смаргонскага краю, — расказвае яго кіраўнік Яўгеній Варонін з ДУА “Смаргонская дзіцячая школа мастацтваў імя М. К. Агінскага”. — Гэтая музыка дайшла да нашых часоў ад скрыпача-самавучкі па прозвішчы Буцько, які калісьці іграў на вясковых святах. Думаю, што гэтай музыцы не менш за сто гадоў. Дзякуючы нашаму рэпертуару і методыцы навучання дзяцей “з рук у рукі” (г. зн. без нотаў – рэд.) плануем трапіць у спіс Сусветнай нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА.
У святочныя калядныя і вадохрышчынскія дні фестываль не мог абысціся без народнай тэатральнай творчасці. У гэтай намінацыі не было роўных тэатральнаму гуртку “Жывыя лялькі” з Рубяжэвіцкай сярэдняй школы Стаўбцоўскага раёна. Малыя артысты прывезлі з сабой батлеечныя прадстаўленні “Цар Ірад” і “Казка пра Хвядоса, яго жонку, яе дачку Хвеську і Настачку”.
— Наша батлейка вельмі маладая, ёй толькі адзін год, — расказвае кіраўнік гуртка Рамуальда Дубінец. — Сцэнарыі для казак бяром са школьных падручнікаў па беларускай літаратуры, а песні тыя, што спяваем у касцёле. Песні, дарэчы, народныя, з нашай мясцовасці. Такім чынам у нас атрымліваецца своеасаблівы мікс: сучасныя тэксты і старадаўнія песні.
Карэліцкія артысты прадэманстравалі добрае валоданне родным словам, дэкламуючы байкі Кандрата Крапівы “Дзед і баба”, “Чорт”, “Давялося свінні на неба глядзець”.
Усе ўдзельнікі фестывалю былі адзначаны дыпломамі ўдзельнікаў і сувенірамі, вырабленымі майстрамі Карэліцкага Дома рамёстваў.
А вось хто стаў дыпламантамі і лаўрэатамі фестывалю, чытайце ў бліжэйшым нумары газеты “Полымя” за 22 студзеня.
Іна ЛЕЙКА
Фота аўтара
ФЕСТЫВАЛЬНАЯ ФОТАГАЛЕРЭЯ
