Генерал інтэнданцкай службы

Без тыла няма перамогі… Гэта было вызначана арміямі шматлікіх краін у час баявых дзеянняў. А садзейнічала пос­пеху войскаў інтэндан­цкая служба. Гэта служба тылу ва ўзброеных сілах шмат розных дзяржаў, якая загадвае забеспячэннем войскаў харчаваннем, фуражом, рэчавай і абоз­на-гаспадарчай маёмасцю, а таксама кватэрным і бытавым абслугоўваннем асабовага саставу. Зарадзілася яна ў ХVІІ стагоддзі ў Францыі, дзе ўпершыню з’явіліся армінтэн­данты. Ва Узброеных Сілах СССР інтэн­данцкая служба існавала ў 1940-55 і 1958-59 гг. Пасля яе ліквідацыі ўваходзіўшыя ў яе службы харчовага, рэчавага забеспячэння і кватэрна-эксплуатацыйная былі перададзены адпавед­ным цэнтральным органам ваеннага кіравання.
Калі пачалася Вялікая Айчын­ная вайна, сістэмы тылавога забеспячэння РСЧА і ВМФ СССР былі практычна ва ўсіх адносінах зусім не гатовыя да тых задач, якія ім давялося выконваць. Служ­ба тылавога забеспячэння была, па вялікаму рахунку, дэцэнтралізаваная, органы кіравання забеспячэннем адсутнічалі на тактычным і аператыўным узроўнях і нават на ўзроўні ваенных акруг. Існаваўшыя аддзелы забеспячэння былі недаўкамплектаваныя, сродкі забеспячэння былі неэфектыўна разгорнуты для вырашэння праблемы тылавога забеспячэння ў складаных умовах пачатку вайны. Вось у такіх цяжкіх абставінах сустрэў Вялікую Айчын­ную вайну наш зямляк Міхаіл Фёдаравіч Попель – інтэн­дант 1 рангу штаба Прыморскай Арміі.
Ён нарадзіўся ў 1893 годзе ў вёсцы Сакольнічы, якая ў той час уваходзіла ў склад Крычаўскай воласці Чэрыкаўскага павета. Каст­рычніцкую рэвалюцыю сустрэў у сталым узросце. У радах Чырвонай Арміі з лютага 1918 года. Удзельнічаў у грамадзянскай вайне ў Расіі на Уральскім і Паўднёвым франтах. У 1938 годзе быў узнагароджаны медалём «ХХ год РСЧА». За ўдзел у польскай кампаніі прадстаўляўся да ўзнагароды, але чамусьці яе не атрымаў.
Найбольш ярка арганізатарскі талент, знаход­лівасць і кемлівасць, а часам і гераізм нашага зямляка праявіліся ў час Вялікай Айчын­най вайны ў радах інтэнданцкай службы. У першыя цяжкія дні вайны камандаванне не так часта ўзгароджвала байцоў і камандзіраў, а тым больш, тыла. Але Міхаіл Фёдаравіч быў адзначаны за ўмелае, своечасовае забеспячэн­не войскаў Прыморскай Арміі ўсім неабходным у перыяд з 29.07.1941 г. па 31.08.1941 г.
З узнагароднага ліста:
“Интендантский отдел, в частности, вещевое отделение к моменту выделения Приморской Армии из состава ОДВО совер­шенно не имело никаких запасов обмун­дирования. Части, переданные в Примор­скую Армию – 25 и 95 СД, полностью обеспечены не были. При большом недостат­ке обмун­дирования, отрыве от фронтовой базы, совершенно новом составе вещевого отделения, призванного из запаса за исключением 2-х человек, в этих условиях начало работу вещевое отделение.
Большую работу по обеспечению армии как в настоящий момент, так и по под­готовке к зиме провел и проводит начальник вещевого отделения – интендант 1 ранга т. Попель.
Ходатайствую о пред­ставлении к награждению – интенданта 1 ранга т. Попель – Красной Звездой».
Армейский интендант
Одесского оборонительного района интендант 1 ранга (Ермилов)”
Аднак Міхаіл Фёдаравіч атрымаў толькі медаль “За баявыя заслугі” (10.02.1942 г.).
У час наступлення ў лістападзе 1942 года, праведзенага сіламі Паўднёва-Заходняга, Данскога і Сталінградскага франтоў, баёў на Каўказе ў 1942-43 гг., а таксама ў час Курскай бітвы і далейшых баёў за Днепр перад тылам Узброеных Сіл СССР паўставалі новыя праблемы. Яны тычыліся забеспячэння буйных агульнавайсковых груповак, нярэдка дрэнна аснашчаных тэхнікай і наступаючых шырокім фронтам на ўчастках, дзе шляхі зносін былі пашкоджаны альбо зусім знішчаны. Уплыў ведамастваў стратэгіч­нага тылу на арганізацыю тылавога забеспячэння франтоў узрастаў паралельна з ростам маштабаў ваенных дзеянняў.
На працягу Вялікай Айчыннай вайны каман­даванне накіроўвала вопытнага і адказ­нага інтэнданта М. Попеля на найбольш адказныя накірункі баявых дзеянняў войск для аператыўнага, поўнага і своечасовага забес­пячэння іх усім неабходным. І ён заўсёды паспяхова выконваў пастаўленыя задачы. Аб гэтым сведчаць урадавыя ўзнагароды – медалі “За абарону Адэсы”, “За абарону Севастопаля”, “За абарону Каўказа”, “За абарону Сталінграда” і ордэн Чыр­вонага Сцяга (08.10.1942 г.).
У ваенных мемуарах “Сталінградскі рубеж” Мікалай Крылоў пісаў: “Выходит, ты сразу три медали получишь, – весело сказал, входя ко мне со свежей газетой, Кузьма Акимович Гуров. – Повезло! Во всей шестьдесят второй столько медалей будет причитаться, навер­ное, только тебе да Попелю.
Полковник интендантской службы Михаил Федорович Попель, сменивший не так давно генерал-майора А.И. Лобова в должности заместителя командарма по тылу, был при обороне Одессы и Севастополя арминтен­дантом Приморской. Здесь, на Волге, мы с ним еще не виделись. КП тыла находился на левом берегу”.
У верасні 1944 года палкоўнік М. Попель узначальваў інтэнданцкую службу тыла Паўноч­нага фронту супрацьнаветранай абароны. 18.10.1944 года яму было прысвоена званне генерал-маёра інтэнданцкай службы.
Прайшоўшы франтавымі дарогамі Вялікай Айчын­най вайны, Міхаіл Фёдаравіч сустрэў Дзень Перамогі. Пасля выхаду ў адстаўку пражываў з сям’ёй ў Маскве, актыўна ўдзельнічаў у грамадскім жыцці. На жаль, зямны шлях генерала М. Попеля абарваўся ў 1960 годзе. Пахаваны ён на Ваганькаўскіх могілках у Маскве.
Канстанцін Цітоў.