Люстрадзён на сёньня

У гэты дзень 29 мая 1909 года ў Ваўкавыску ў сям’і цыркавых артыстаў нарадзілася савецкая кінаактрыса польскага паходжання Яніна Баляславаўна ЖЭЙМО.

З трохгадовага ўзросту разам з бацькамі і сёстрамі яна выступала ў цырку — наезніцай, гімнасткай, балярынай.

У пятнаццаць гадоў, паралельна з працай на эстрадзе, Яніна паступіла ў Ленінградзе ў акцёрскую студыю ФЭСК (фабрыка эксцэнтрычнага акцёра) пад кіраўніцтвам Г. Козінцава і Л. Траўберга.

У 1925 годзе адбыўся дэбют Жэймо ў кіно. Яна адыграла ролю хлапчука-газетчыка ў фільме «Мішкі супраць Юдзеніча». Цырк і эстрада паступова адышлі ў мінулае. Ужо ў наступным годзе Яніна зьнялася адразу ў некалькіх фільмах, сярод якіх найбольш яркі — галоўная роля ў эксцэнтрычнай камедыі «Братачка». Таксама яна ўдзельнічала ў здымках фільмаў «Шынель», «С.В.Д.», «Новы Вавілон» і іншых.

У 1929 годзе Яніна скончыла кінамайстэрню ФЭКС, а праз год — Інстытут сцэнічных мастацтваў, і стала актрысай кінастудыі «Ленфильм». 1930-я гады сталі найбольш плённымі і пасьпяховымі ў творчасьці актрысы. Яе актыўна запрашалі здымацца.

У лірычнай драме «Песня пра шчасьце» яна адыграла адну з асноўных роляў. Першай галоўнай роляй стала праца ў фільме «Разбудзіць Леначку», дзе яна сыграла школьніцу, у карціне «Гарачыя дзянькі» стварыла разам з Н. Чаркасавай бліскучую камедыйную пару. Найбольш поўна выказана артыстычная індывідуальнасьць Яніны ў фільме «Сяброўкі» (1935 г.).

Любыя ролі Жэймо — галоўныя або эпізадычныя, драматычныя ці рамантычныя — адрозніваліся ў яе выкананьні разнастайнасьцю фарбаў і адценьняў, злучаючы лірыку, характарнасьць і эксцэнтрыку. У 1939 годзе Жэймо была ўзнагароджана Ордэнам «Знак Пашаны».

Не толькі талент і майстэрства, але і асаблівыя зьнешнія дадзеныя — маленькі рост, амаль дзіцячы твар і крохкі целасклад — сталі крыніцай мастацкага своеасаблівасьці актрысы. Усё гэта вызначала яе амплуа — усё жыцьцё яна гуляла дзяўчынак-падлеткаў.

У пачатку Вялікай Айчыннай вайны Яніна засталася ў Ленінградзе, дзе ёй давялося перажыць блякаду. У складзе адной з канцэртных брыгад «Ленфильма» Яніна выступала ў шпіталях і парках, а па начах дзяжурыла на даху, гасіла запальніцы. Толькі ў канцы 1942 года Яніна эвакуявалася ў Ташкент — туды ж перамясьцілася кінавытворчасьць. У гэтыя гады яна зьнялася ў фільмах «Беларускія навэлы», «Два байца» і іншых.

Шырокую вядомасьць акторцы прынесла галоўная роля ў фільме-казцы «Папялушка» у 1947 годзе. Жэймо тады было 37 гадоў. Карціна мела велізарны посьпех. Але прэм’ера «Папялушкі» супала з пачаткам малакарціньня ў кіно.

Сям’я Жэймо вырашыла перабрацца ў Маскву, дзе Яніна ўдзельнічала ў дубліраваньні замежных фільмаў і айчынных мультфільмаў. Яе непаўторным голасам «загаварылі» Сафі Ларэн, Джульета Мазіна і маляваная Герда са «Снежнай каралевы». Сваю апошнюю ролю акторка згуляла ў фільме «Два сябра» (1954 г.).

У 1957 годзе са сваім мужам, польскім рэжысёрам Л. Жано, Яніна з’ехала ў Польшчу, у Варшаву. Там яна не здымалася, хоць ёй некалькі разоў паступалі прапановы ад рэжысёраў, але па розных прычынах яны не былі прынятыя. Затое Яніна часта суправаджала мужа на здымках і часам давала яму слушныя парады.

Яна падтрымлівала сувязь з рускімі акцёрамі — Міхаілам Пугаўкіным, Вячаславам Ціханавым і іншымі — яны прыязджалі да яе ў госьці. Жэймо і сама часта бывала ў Савецкім Саюзе. Але свае апошнія 30 гадоў жыцьця Яніна пражыла ў Польшчы.

Памерла Яніна Баляславаўна Жэймо 29 сьнежня 1987 года, яе пахавалі ў Маскве на Вастракоўскіх могілках.