Лекі — на вагу здароўя

Інавацыйная вытворчасць ствараецца на базе Інстытута біяарганічнай хіміі Нацыянальнай акадэміі навук
Вучоныя, як вядома, заўсёды імкнуцца знайсці выйсце там, дзе, здавалася б, яго няма. Часам такім тупіком для чалавека становіцца цяжкая хвароба. Ужо цяпер, сведчыць статыстыка, штогод ад злаякасных пухлін у свеце памірае больш за 7 мільёнаў чалавек, а эксперты Сусветнай арганізацыі аховы здароўя сцвярджаюць: да 2020 года рак выйдзе на першае месца сярод прычын смяротнасці, абагнаўшы хваробы сэрца. Таму ў Беларусі ўжо цяпер вучоныя, медыкі прымаюць выклік часу, імкнуцца забяспечыць насельніцтва запатрабаванымі лекавымі прэпаратамі.
Многія яшчэ ўспрымаюць анкадыягназ як прысуд. На самай справе ў лячэнні такіх хворых адбыліся каласальныя змены. Немалая заслуга ў тым і даследчыкаў з Інстытута біяарганічнай хіміі. “База для грунтоўных даследаванняў у нас была закладзена яшчэ гадоў 30 таму, — расказвае Алена Калінічэнка, намеснік дырэктара інстытута па навуковай рабоце і інавацыях, доктар хімічных навук. — Пэўна ж, пашанцавала ўсім нам, што першым дырэктарам інстытута быў акадэмік Апанас Андрэевіч Ахрэм. А ён лічыў, што канчатковай мэтай усіх даследаванняў павінна быць не толькі атрыманне навукова значных, але і практычна важных вынікаў. У прыватнасці, ужо тады мы арыентаваліся і на стварэнне прэпаратаў для медыцыны”.
Плён работы навукоўцаў ужо немалы: распрацаваны фармакалагічныя субстанцыі для лячэння захворванняў страўнікава-кішачнага тракта, сардэчна-сасудзістай сістэмы, анкалагічных захворванняў. З 2003 года многія з іх паспяхова рэалізуюцца не толькі ў Беларусі, але і ў Азербайджане, Казахстане, Расіі, ва Украіне і іншых краінах. Гэта прэпараты, здольныя вытрымаць канкурэнцыю па якасці і эфектыўнасці з замежнымі аналагамі. Распрацаваны беларускімі вучонымі і новыя высокаэфектыўныя тэхналогіі. Дарэчы, сёння ў Інстытуце біяарганічнай хіміі займаюцца не толькі стварэннем прэпаратаў, але і рыхтуюцца самі іх выпускаць.
Ці ёсць ужо нешта падобнае ў Беларусі? “Гэта першае прадпрыемства такога ўзроўню, якое будзе працаваць па ўласных тэхналогіях, — удакладняе Алена Калінічэнка. — Нам не трэба закупляць ліцэнзіі, бо самі ствараем тэхналогіі. Будзем выпускаць прадукт з вельмі высокім дадатковым коштам. Напрыклад, 40 тон анальгіну, які сёння Беларусь закупляе, каштуе звыш 400 тысяч долараў ЗША. А толькі 300 грам фармакалагічнай субстанцыі “Флударабел”, распрацаванай нашым інстытутам для лячэння анкахворых, каштуе 130 тысяч долараў. Каб атрымаць 40 тон анальгіну, трэба закупіць у некалькі разоў больш розных складнікаў, а затым яшчэ і вырашыць праблему адходаў. Для выпуску ж “Флударабела” неабходны мінімум сыравіны, максімум высокатэхналагічнай працы. Пры гэтым мы пазбягаем праблемы адходаў і забруджвання навакольнага асяроддзя”.
Сёння большасць беларускіх фармпрадпрыемстваў працуе на імпартных субстанцыях: з іх фармуюцца таблеткі ці ін’екцыйныя растворы. Напэўна, цалкам выключаць такі варыянт нельга. Ёсць прэпараты, напрыклад, той жа анальгін, які нам, вядома ж, больш выгадна купіць. А распрацаваныя інстытутам навукаёмістыя фармсубстанцыі — гэта высакаякасны малатанажны дарагі прэпарат, уласная вытворчасць якога не толькі прывядзе да значнай эканоміі валютных сродкаў, але і забяспечыць лекавую незалежнасць краіны. Алена Калінічэнка лічыць, што фармапрадпрыемства інстытута — толькі першая ластаўка ў гэтай справе. У планах жа — не адно такое інавацыйнае прадпрыемства, а дзесяць, а то і дваццаць.

Іна Ганчаровіч