Лукашэнка плаціць, як хоча
Доўг Беларусі за расійскі газ працягвае расці. Гэта адбываецца з-за таго, што Беларусь плаціць за газ не па кантрактнай цане, а па цане, якую рэспубліка сама для сябе вызначыла ў аднабаковым парадку, распавёў афіцыйны прадстаўнік «Газпрома» Сяргей Купрыянаў. За студзень — сакавік гэтага года запазычанасць беларускага боку вырасла да $ 137 млн. Аднак Беларусь відавочна не збіраецца адумвацца.
«Сёння быў чарговы плацеж, доўг узрос яшчэ на $ 55 млн — да $ 192000000», — паведаміў у пятніцу Купрыянаў. Па яго словах, калі так будзе працягвацца і далей, то да канца года запазычанасць Беларусі дасягне $ 500-600 млн.У першым квартале вызначаная цана расійскага газу для Беларусі складала $ 168,7 за 1 тыс. кубаметраў, у другім яна вырасла да $ 184. Аднак беларускі бок з першага квартала плаціць па сярэднегадавым кошце мінулага года — $ 150 за 1 тыс. кубоў. Менавіта такую цану рэспубліка прасіла захаваць для яе і на першы квартал 2010 года, але Расія на гэта не пайшла.
У гэтым годзе Расія павінна паставіць Беларусі 21,5 млрд кубаметраў — зыходзячы з гэтых аб’ёмаў «Газпром» і прагназуе рост доўгу. «Мы вельмі заклапочаныя сітуацыяй, што складваецца», — заявіў прадстаўнік «Газпрома».
Як бачна, Расіі не дапамагае нават тое, што «Газпром» стаў уладальнікам паловы «Белтрансгазу», а менавіта для кантролю над газавымі і фінансавымі патокамі і задумвалася ўваходжанне расійскай манаполіі ў капітал беларускай кампаніі.Зрэшты, рашэнні аб аплаце прымае не толькі і не столькі «Белтрансгаз», яны ўзгадняюцца на ўзроўні прэзідэнта, нагадвае аналітык ІЧ «Універ Капітал» Дзмітрый Аляксандраў. А Аляксандр Лукашэнка вядомы сваімі вынаходлівыя падыходамі.
Напрыклад, у 2007 годзе Беларусь увяла беспрэцэдэнтную меру, што не мае аналагаў ні ў адной краіне свету, — экспартную пошліну за прапампоўку расійскай нафты праз беларускую тэрыторыю ($ 45 за тону). Прычым ніякага дачынення да ўласна платы за транзіт гэтая пошліна не мела. Масква плаціць адмовілася, з прычыны чаго Мінск перакрыў транзіт расійскай нафты. Інцыдэнт быў вычарпаны толькі пасля тэлефоннай размовы Уладзіміра Пуціна і Аляксандра Лукашэнкі, у выніку якога пошліны былі адмененыя.
А ў 2010 годзе Беларусь пачала новы спрэчку з Расіяй: спачатку бакі не маглі дамовіцца аб умовах паставак нафты (Беларусь хацела, каб нафта пастаўлялася з экспартнай пошлінай у 35% ад поўнай, як гэта было ў 2009 годзе), а затым, калі пагадненне аб пастаўках было заключана на ўмовах Расіі (6,3 млн тон для ўнутранага спажывання Беларусі — без пошлін наогул, астатнія каля 15 млн тон — са 100%-най пошлінай), Беларусь пачала вінаваціць Расію ў невыкананні пагаднення па пастаўках нафтапрадуктаў і нават падала супраць Расіі пазоў у Эканамічны суд СНД. Яна спасылалася на міжурадавыя пагадненні 1992 і 1995 гг, паводле якіх таваразварот паміж нашымі краінамі павінен адбывацца без прымянення экспартных пошлін (за выключэннем сырой нафты, якая пошлінамі часткова абкладаецца). У цяперашні час гэты пазоў знаходзіцца на разглядзе суда, цана пытання, па ацэнцы рынку, — каля $700 млн.
І вось цяпер усплываюць праблемы з аплатай газу. У выпадку нявыплаты доўгу манаполія мае права прымяніць да Беларусі санкцыі, напрыклад, абмежаваць пастаўкі. Па словах намесніка гендырэктара Цэнтра палітычных тэхналогій Аляксея Макаркіна,
санкцыі — ледзь не адзіны спосаб неяк паўплываць на Лукашэнку. У наступным годзе ў Беларусі прэзідэнцкія выбары, і Лукашэнку патрэбная эканамічная стабільнасць у краіне,— тлумачыць Макаркін. — Таму пагроза мерапрыемстваў, якія могуць яму сапсаваць перадвыбарчую праграму, здольная прымусіць яго прыслухацца да патрабаванняў расійскага боку».
Праўда, у Лукашэнкі ёсць свой козыр: Расіі трэба, каб Беларусь уступіла ў Мытны саюз. Аднак цяпер пазіцыя беларускага прэзідэнта больш уразлівая, чым Крамля: выбары для яго важней, чым для Расіі ўдзел Беларусі ў Мытным саюзе.
Газета.ru