Першамай, застоллі і вёска. Тры пасляваенныя дзесяцігоддзі вачыма фатографа-агранома

Пасля публікацыі матэрыяла пра глухога фатографа Мікалая Пракаповіча, да фатографа, калекцыянера старых негатываў Сяргея Лескеця звярнулася Сняжана Яніцкая з прапановай забраць архіў на негатывах яе бацькі. Здымкі пачатку 50-х з ваколіцаў Шклова і Горак.

Фота прадстаўлены Сяргеем Лескецем

Іван Долгін працаваў у калгасе і фатаграфаваў усё тое, што яго цікавіла: студэнцкія гады, сям"ю і сяброў, жыццё суседніх вёсак, вяселлі і пахаванні, маёўки і кастрычніцкія камуністычныя святы. Здымкаў з усходу Беларусі ўвогулле трапляецца вельмі мала, і прычынаў таму было шмат. Калектывізацыя і разкулачванне, вайна, беднасць насельніцтва. А тут невялічкі архіў аднаго фатографа.

Сяргей Лескець распавядае: пасля таго як прагледзеў негатывы, яго здзіўленню не было межаў. У руках калекцыянера апынулася сапраўдная знаходка з цікавымі фотаздымкамі пасляваеннага жыцця.

Іван Міхайлавіч Долгін нарадзіўся ў Шклоўскім раёне 2 лютага 1929 года на маленечкім хутары Дубінец сярод лесу. Да пачатку вайны хутар быў зліквідаваны як «неперспектыўны». Гэта была звычайная практыка савецкіх уладаў у мэтах калектывізацыі вяскоўцаў. Вёскі ўзбуйнялі хутарамі, а апошнія зліквідоўвалі. Сям"я пераехала жыць у Вялікае Зарэчча (па стану на сённяшні дзень гэта частка горада Шклоў). Месца тут цікавае і прыгожае: узбярэжжа Дняпра і зусім не далёка да горада.

Тут і праходзілі ўсе гарадскія святкаванні, таму нашаму фатографу не складана было быць у віры тагачасных падзей.

Шчыра, для мяне загадка, як Іван Міхайлавіч купіў фотаапарат. У трохгадовым узросце ён страціў бацьку, маці гадавала чатырох дзяцей адна. Гэта былі цяжкія перадваенныя гады, вайна і галодны пасляваенны час. А тут такая нятанная «цацка».

Скончыў школу № 3 горада Шклова і з 14 гадоў працаваў у калгасе. Затым тры гады ў войску і студэнцкія гады ў Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі на спецыяльнасці аграном-эканаміст. Вось адсюль і пачынаецца адлік кадраў на стужках Івана. Партрэты сяброў і студэнтак-прыгажуняў, выкладчыкаў і сціплы быт студэнцкіх інтэрнатаў. Тут, гуляючы па вулачках і ў парку ён робіць адзін з сваіх запамінальных здымкаў - хлопчыкі над горадам. Наўрад ці ён тады бачыў Шагала і ведаў яго карціны, але падабенства відавочнае.

Але куды цікавейшыя фотаздымкі часоў яго працы ў калгасе. Падкупляюць сваей шчырасцю і праўдзівасцю, натуральнымі паводзінамі людзей. Відаць, аўтар вялікай увагі свайму рамяству не надаваў, і гэта дазваляла яму адчуваць сябе больш вольным у працы з людзьмі.

Пасля калгаса Іван Міхайлавіч працаваў эканамістам у выканкаме і лектарам у грамадскім аб"яднанні «Веды». Усё сваё жыццё, 85 гадоў, ён пражыў у вёсцы Зарэчча, дзе і быў пахаваны ў 2014 годзе.

Горацкая сельскагаспадарчая акадэмія. 1950-я гады

У студэнтаў Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі самы тыповы для 1950-х гадоў побыт: вучоба, жыццё ў інтэрнаце, падрыхтоўка да заняткаў, вандроўкі па наваколлях. Лыжы і сняжкі ўзімку, паходы на рэчку летам. А таксама традыцыйныя для тых часоў урачыстыя мітынгі з партрэтамі камуністычных правадыроў.

Праца ў калгасе

Па словах дачкі, Сняжаны Яніцкай, пасля навучання ў акадэміі Іван Долгін накіраваўся працаваць ў адзін з калгасаў Шклоўшчыны, дзе працягваў займацца сваім хобі — фатаграфаваць людзей, іх працу, побыт і наваколлі.

Вялікае Зарэчча

У вёску Вялікае Зарэчча сям"я Івана Долгіна пераехала з хутара Дубінец, дзе нарадзіўся аўтар фотаздымкаў. Па факце зараз вёска — частка Шклова. Яна месцілася на высокім маляўнічым беразе Дняпра. Тут Іван Долгін меў магчымасць фатаграфаваць суседзяў, святы і традыцыі сялян.