Рыгор Барадулін: "Дзякую за кожную маю хвіліну на гэтай зямлі"

- Вы засталі розныя часы, жылі нават пры Сталіне. Ці можаце параўнаць, як беларускаму паэту жылося тады і цяпер?

- У маладыя гады настрой быў яшчэ вясёлы, хоць, з другога боку, і перажывалася, што мала друкуешся і таму падобнае. Так ці інакш, але заўсёды тады была нейкая перспектыва.

Цяпер жа... Цяпер я перажываю не за тое, што амаль не друкуюць, а за тое, што няма практычна ніякай увагі да паэзіі. Літаратуру зараз перакрэслілі ўсялякія факты і лічбы. Зрэшты, час паэзіі яшчэ прыйдзе.

- Думаеце, прыйдзе?

- Думаю... Хоць, калі глядзець на Еўропу, дык не прыйдзе ўжо ніколі.

- Васіль Быкаў настойліва паўтараў, што на постсавецкую прастору прыйшло тое, што ў свеце ўжо даўно існуе, - літаратура будзе цікавіць вельмі малое кола і, хутчэй за ўсё, так здарыцца, што наогул будзе цікавіць толькі спецыялістаў ад літаратуры. Вы ж не можаце пра гэта не думаць?

- Вось якраз кожны дзень пра гэта думаю! Зараз жа ва ўсім свеце ідзе амерыканізацыя… Я не выступаю супраць Амерыкі, як некалі рабіў гэта паэт Васіль Матэўшаў, які пісаў:

Пасецца калгасны статак
Каля блакітнай ракі.
А там, у Злучаных Штатах,
Рэжуць кароў мяснікі.

Пад амерыканізацыяй я маю на ўвазе тэхнізацыю, вынішчэнне, занядбанне літаратуры і мастацтва наогул. Дарэчы, так званы мадэрн больш ідзе, я лічу, ад выпендрывання - каб сабрацца, павесяліцца і нешта "намазаць".

Але ж адметная асаблівасць беларускай літаратуры заключаецца ў тым, што літаратура асацыіруецца ў нас з мовай: калі літаратура падтрымлівае мову, дык і мова падтрымлівае літаратуру. Зрэшты, гэта падтрымка двух жабракоў. Так што перспектывы, канешне, слабыя. І цікавасць да літаратуры, да паэзіі, думаю, будзе з цягам часу сапраўды чыста элітарная.

- Мне здаецца, што Вы жывяце сумленна. Аднак ці ёсць Вам самому за што сябе дакараць?

- Ёсць, канешне. Справа ў тым, што я й да гэтага часу не магу сам сабе дараваць, што ў апошнія гады жыцця мамы мала ёй увагі ўдзяляў: тады ў мяне была і чарка, і ўсё астатняе - гэта, канешне, таксама паскорыла маміну смерць. І хоць я і пісаў ёй вершы, але ўсё-такі мала вярнуў маме той дабрыні, якую яна мне дала. Яна ж на мяне жыццё паклала… Гэта самы вялікі мой грэх.

Ну, і так многа другога, безумоўна, многа… На цяперашні розум я шмат чаго б не рабіў…

- Чаго, напрыклад?

- Ну, можа, многа б не пісаў, можа, лішняе не перакладаў бы. Але разумееце, калі нічога не раблю, амаль вар'яцею.
Зараз жа ў мяне такі стан здароўя, што калі працую, дык сам сябе заганяю. Хоць мой любімы сябра і лекар Пётра Кухарскі і гаворыць: "Выкінь думкі з галавы!" - але, як толькі трошачкі прасвятлее галава, у мяне адразу то рыфма лезе, то нейкі вобраз. І я не магу вытрасці гэта з галавы. Я вязень усяго гэтага - слоў, рыфмаў, вобразаў…

Акрамя таго, самае страшнае - звыкнуцца з тым, што ты - жабрак, што ты нікому не патрэбны і што ў цябе ніякай перспектывы. Хоць я і ўдзячны Богу, што я ёсць, што няма праблемы, чаго паесці, абуць і апрануць, але…

- Але Вы сапраўды жабрак.

- Але я сапраўды жабрак. Вось і атрымліваецца, што, з чаго жыццё пачынаеш, да таго ў рэшце рэшт і вяртаешся, як гэта ні дзіўна.

Хаця, з аднаго боку, я ўдзячны Богу, што Ён усё-такі церпіць мяне на гэтай зямлі. І таму ёсць нейкая надзея, што, можа, трохі яшчэ дапамагу ўнучцы, каб яна закончыла школу і паступіла ў ВНУ.

А з другога боку, канешне, няма той радасці ад дня нараджэння, якая была, дапусцім, у 30 гадоў, ці ў 50, нават яшчэ ў 60... Здавалася б, калі па-добраму, дык трэба было б зрабіць нейкае застолле і паклікаць сяброў. Але я адчуваю сябе як той трус у клетцы...

- Не можаце сабраць сяброў, таму што няма грошай?

- Нават і таму... Але я ўсё роўна кожны дзень, калі прачынаюся ці калі кладуся спаць, малюся Богу і дзякую за кожную маю хвіліну на гэтай зямлі. Таму што...

Гэта я некалі ў Парыжы бачыў рэстаран, які быў насупраць могілак. Ён называўся "Лепей тут, чым насупраць". Так я сябе трымаю тым, што лепей тут, чым там. Хоць, бывае, пачынаю думаць - асабліва калі завядуць, калі хваробы даймаюць, - што лепей было б на Бутаўскіх могілках, каля мамы...