Адказная місія

У Прэзідэнцкай бібліятэцы беражліва захоўваюцца ўнікальныя выданні з Тургенеўскай бібліятэкі Парыжа
Тут па-хатняму ўтульна і спакойна. Кветкі, дываны, карціны… У бібліятэкі асаблівы статус: разам з навукоўцамі абслугоўваюцца прадстаўнікі дзяржаўных органаў улады і кіравання.
Спачатку гэта быў філіял Дзяржаўнай бібліятэкі і бібліяграфічнага інстытута, пазней самастойная Урадавая бібліятэка. Між іншым, у 30-я гады бібліятэка працавала без выхадных амаль да дванаццаці гадзін ночы! І працаваць было з чым: даваенны фонд налічваў каля 250 тысяч тамоў, у асноўным кнігі па эканоміцы, палітыцы, грамадскіх навуках. Пад час Другой сусветнай фашыстамі былі знішчаны ўсе да адной бібліятэчныя кнігі. Але ўжо з 44-га фонд пачаў паступова аднаўляцца. А праз восем гадоў яго аб’ём дасягнуў даваеннага ўзроўню, у тым ліку і за кошт трафейных кніг.
— Пасля вайны з Германіі ў Беларусь прывезлі два эшалоны кніг, іх разабралі нашы бібліятэкі, — расказвае Валерый Герасімаў, загадчык аддзела старадрукаў і рэдкіх выданняў Прэзідэнцкай бібліятэкі. — Вядома, гітлераўцы рабавалі многія еўрапейскія краіны. Таму былі там кнігі і з Парыжа, Амстэрдама, Антверпена… Так, дарэчы, трапілі да нас выданні і з французскай “Тургенеўкі”.
Гэта, варта нагадаць, была першая руская грамадская бібліятэка, створаная 135 гадоў таму рускімі эмігрантамі ў Парыжы, у многім дзякуючы Івану Тургеневу. На пачатку Другой сусветнай нацысты вывезлі яе ў Германію, а потым кнігі са штэмпелем “Bibliothèque russa Tourguéneff” аказаліся раскіданымі па ўсім кантыненце. У Прэзідэнцкай бібліятэцы каля пяцісот яе дакументаў: кнігі, часопісы, газеты. Дарэчы, абмяркоўвалася магчымасць выкарыстаць гэты скарб у якасці абменнага матэрыялу пад час вяртання беларускіх каштоўнасцяў з-за мяжы.
Між тым, у паўтарамільённым фондзе Прэзідэнцкай бібліятэкі захоўваюцца дакументы і з Супральскага манастыра ў Польшчы, з бібліятэк расійскіх імператараў, з калекцыі Нясвіжскай ардынацыі Радзівілаў. Цікава было патрымаць у руках двухсотгадовы слоўнік з экслібрысам Ежы Радзівіла і... поўнасцю спісанымі вокладкамі. Можа, нехта, не могучы запомніць складаныя словы, выпісваў іх на больш бачнае месца? Па кнігазборы можна і характар іх гаспадароў вывучаць.
Скажам, уладальнік кёльнскага філасофскага трактату «De imperio virtutis» — самай старажытнай кнігі ў бібліятэцы — быў, відаць, вельмі беражлівым чалавекам. Бо цяжка было паверыць, што гэтаму акуратнаму выданню аж 416 гадоў! Ёсць у бібліятэцы і такія дакументы, якіх няма больш нідзе: напрыклад, Карта Беларусі 1772 года ці гравюра Напалеона Орды "Каралін пад Пінскам".
Тут паўсюль шмат клопатаў: у адным пакоі прымаюць новыя кнігі, у другім — афармляюць ім пашпарты, у трэцім — апрацоўваюць заказы, у чацвёртым — рыхтуюць папку з газетнымі выразкамі для Прэзідэнта, у пятым — працуе сканер. Дарэчы, як расказала дырэктар Прэзідэнцкай бібліятэкі Соф’я Юдо, алічбоўка і фарміраванне электронных калекцый, уласнымі сіламі ці сумесна з іншымі арганізацыямі, — адзін з найважнейшых напрамкаў дзейнасці ўстановы. Як захаваць ці зрабіць шырока даступнымі старажытныя, рэдкія, кшталту Радзівілаўскіх ці Тургенеўскіх, выданні ці каштоўныя афіцыйныя дакументы, якія адлюстроўваюць палітыку дзяржавы незалежна ад часу? Найлепш зрабіць іх лічбавую копію, размясціць на сайце ці выпусціць дыск. Ужо створаны электронны банк крыніц канстытуцыйнага права Х-ХХI стагоддзяў, лічбавая калекцыя "Друк Беларусi 1941–1945 гадоў", электроннае выданне “Гісторыя канстытуцыйнага права Беларусі”. Выпушчаны дыск “Помнікі гісторыі права Беларусі”, фарміруецца электронны "Архіў выступленняў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь: 1994–2001 гады”.
Так што бібліятэка сёння “на ты” з камп’ютарам і Інтэрнэтам. Дарэчы, на яе вэб-сайце можна скарыстацца паслугамі службы электроннай дастаўкі дакументаў, віртуальнай даведкі. Можна прайсціся па віртуальных выставах бібліятэкі, даведацца вэб-адрасы дзяржаўных устаноў Беларусі і афіцыйных сайтаў кіраўнікоў розных краін.
Выконваць адказную місію — належным чынам абслугоўваць чытачоў і беражліва захоўваць унікальныя выданні — калектыву бібліятэкі дапамагае і вопыт замежных калег. Бо ёсць міжнародныя дамовы, паводле якіх гэтая ўстанова актыўна супрацоўнічае з адпаведнымі бібліятэкамі ЗША, Польшчы, краін Балтыі, СНД.

Людміла Мінкевіч